گهورهترین ئینسكلۆپیدیای كوردی
كۆی گشتی: 1264
پۆلێنكردن
زانیاری شوێنە گەشتیارییەکان
شوێنەکانی کات بەسەربردن لە تاران، تاران پایتەختی ئێران و پڕ دانیشتوانترین شاری ئەو وڵاتەیە کە مێژووی ژیان تێیدا بۆ سەردەمی بەردینی نوێ دەگەڕێتەوە. ئەم شارە لە سەردەمی سەفەویدا زۆر گرنگ بوو؛ بەڵام لوتکەی ئاوەدانی و ئاوەدانییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی قاجار؛ کاتێک وەک پایتەخت هەڵبژێردرا.
زانیاری هۆنراوە
خانێ دەڵێی بووکی سوورە جێی لالە و ژاڵە و چنوورە وەک ئاوی ژیانە ئاوی بە ئیمانن ژن و پیاوی تا بتھەوێ موسوڵمانن پەیڕەوی دین و قورئانن لە پاکییا دەڵێی حۆرن نوێژگە لەو شارە دا زۆرن لە بەخشینا وەک حاتەمن لە دونیا وێنەی وان کەمن
زانیاری وڵاتەکان
تاجیکستان یان کۆماری تاجیکستان (بە ئینگلیزی: Tajikistan, بە عەرەبی: تاجیکستان). دەوڵەتێکی ئاسیای ناوەڕاستە لە باشوورەوە لەگەڵ ئەفغانستان، لە ڕۆژئاواوا لەگەڵ ئۆزپاکستان، لە باکوورەوە لەگەڵ کریگزستان و لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ چین هاوسنوورە. دوشنبا گەورەترین شار و پایتەختی دەوڵەتەکەیە.
زانیاری ڕووبەرە ئاوییەکان
دەریاچە (بە ئینگلیزی: lake، بە عەرەبی: بحيرة) تەنێکی ئاوییە کە بە وشکانی دەورە دراوە. لە جیهاندا ملیۆنان دەریاچە هەن. دەریاچەکان لە هەموو کیشوەرێک و لە هەموو جۆرە ژینگەیەکدا دەدۆزرێنەوە، لە شاخ، بیابانەکان، دەشتەکان و نزیک کەنارەکانی دەریا. لەگەڵ ئەوەشدا ئاوی ناو دەریاچەکان لە باران، بەفر
زانیاری هۆنراوە
ئەو پێکەنینی درەختە بۆ کوێ ئەبەی؟ بۆ لای ئەو مەلە دڵ تەنگە. ئەو قەڵەمی برووسکەیە ئەدەی بە کێ؟ بەو مێرگە تا دیوانێکی گوڵەهێرۆی تازەترمان بۆ بنووسێ. ئەی دەفتەری ئەو پەڵە هەورە سپییە؟ ئەیدەم بە مناڵێکی ئاوارە هەتا وێنەی دەم و چاوی کوردستانی تیا بکێشێ.
زانیاری هۆنراوە
پایزی ڕو زەرد، پاییزی غەمگین دیسان ژیانی باخی کرد بە شین بەرگی بەسامی ماتەمی پۆشی لە خوێنی گوڵی گوێ چەمی نۆشی پۆپەی نەرمی تەڕ شکایە ناو ئاو وەری، تاڵ تاڵی گوڵی زەرد و خاو پەڕەی لالەی ناشت لە توێ توێی خاکا لەگەڵ برووسکە و ناڵەی ناپاکا پەڵەی هەوری ڕەش ئاسمانی پڕ کرد
زانیاری شار و هەرێمەکان
سەمەرقەند (بە ئینگلیزی: Samarkand, بە عەرەبی: سمرقند). دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی وڵاتی ئۆزپاکستان و بە یەکێک لە کۆنترین شارەکانی ئاسیای ناوەڕاست، یەکێک لە شارەکانی ڕێگەی ئاوریشم و یەکێک لەگرنگترین شارەکانی ئێرانی کۆن دادەنرێت.
زانیاری زانیاری هەمەڕەنگی تەندروستی
کۆلێرا (بە ئینگلیزی: cholera) نەخۆشییەکی بەکتریاییە کە بەهۆی بەکتریای (vibro cholerae) دروست دەبێت. دەبێتە هۆی سکچوونێکی توند، لە ئەنجامیشدا وشکبوونەوەی جەستە، بەگشتی لە ڕێگەی خواردنی پیس و ئاوی پیسەوە تووشی مرۆڤ دەبێت. نیشانەکانی لەماوەی پێنج ڕۆژدا دەردەکەون
زانیاری ڕووبەرە ئاوییەکان
دەریای خەزەر یان قەزوین (بە ئینگلیزی: Caspian Sea (بە عەرەبی: بحر قزوين)، گەورەترین تەنی ئاویی دوور لە کەناری جیهانە، زۆرجار بە گەورەترین دەریاچەی جیهان وەسف دەکرێت. ئەم دەریایە دەکەوێتە نێوان ئەورووپا و ئاسیاوە. ڕووبەری ڕووەکەی ۳۷۲،۰۰۰ کیلۆمەتر دووجایە
زانیاری ڕووبەرە ئاوییەکان
دەریاچەی سوپەریەر (بە ئینگلیزی: Superior) گەورەترینی دەریاچە گەورەکانی ئەمریکای باکوورە، لەناو ئەو دەریاچانەی کە ئاوی شیرینیان تێدایە لەڕووی ڕووبەرەوە گەورەترین دەریاچەی جیهانە و لەڕووی قەبارەشەوە سێیەم گەورەترین دەریاچەی جیهانه. ئەم دەریاچەیە ٪١٠ـی ئاوی شیرینی جیهان لەخۆ دەگرێت.