ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
جۆرج گامۆڤ یەکێک بوو لە زانا هەرە دیارەکانی سەدەی بیستەم کە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر بوارەکانی فیزیای تیۆری گەردوونناسی و بایۆلۆژیای مۆلیکیولی هەبوو. ئەم زانا بەناوبانگە لە ساڵی ١٩٠٤ لە ئۆدێسای ئۆکرانیا لەدایک بوو و لە ساڵی ١٩٦٨ لە کۆلۆرادۆی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کۆچی دوایی کرد. گامۆڤ بە تایبەتی بە هۆی بەشداری لە پەرەپێدانی تیۆری تەقینەوەی گەورە و کارەکانی لە بواری فیزیای ناوکی دا ناسراوە. هەروەها بە نووسینە زانستییە جەماوەرییەکانی بۆ ناساندنی چەمکە ئاڵۆزەکانی فیزیا و گەردوونناسی بە خوێنەرانی ئاسایی بەناوبانگە.
ژیانی سەرەتایی و پەروەردە
جۆرج گامۆڤ لە ٤ی ئاداری ١٩٠٤ لە شاری ئۆدێسای ئیمپراتۆریەتی ڕووسیا کە ئێستا بەشێکە لە ئۆکرانیا لەدایک بوو. باوکی مامۆستای زمانی ڕووسی بوو لە قوتابخانەیەکی ناوەندی و دایکیشی مامۆستای جوگرافیا و مێژوو بوو. گامۆڤ لە تەمەنێکی زووەوە خولیای زانست و بیرکاری بوو. لە ساڵی ١٩٢٢دا چووە زانکۆی نۆڤۆرۆسیسک لە ئۆدێسا بۆ خوێندنی فیزیا. دواتر گواسترایەوە بۆ زانکۆی لینینگراد کە لەوێ لە ژێر سەرپەرشتی زانای بەناوبانگ ئەلێکساندەر فریدمان خوێندنی تەواو کرد. لە ساڵی ١٩٢٨دا بڕوانامەی دکتۆرای لە فیزیای تیۆری وەرگرت.
کارە زانستییەکانی
گامۆڤ لە سەرەتای ژیانی زانستیدا لە بواری میکانیکی کوانتەمیدا کاری دەکرد. یەکێک لە گرنگترین دەستکەوتەکانی لەم بوارەدا ڕوونکردنەوەی دیاردەی تیشکدانەوەی ئەلفا بوو لە ناوکی ئەتۆمدا لە ڕێگەی بەکارهێنانی تیونێلکردنی کوانتەمی. ئەم کارە لە ساڵی ١٩٢٨ بڵاوکرایەوە و بووە هۆی ناوبانگی نێودەوڵەتی. لە ساڵانی دواتردا گامۆڕڤ کاری لەسەر چەندین بواری جیاوازی فیزیا کرد لەوانە فیزیای ناوکی گەردوونناسی و دواتر بایۆفیزیک.
تیۆری تەقینەوەی گەورە
یەکێک لە گرنگترین بەشدارییەکانی گامۆڤ لە بواری گەردوونناسیدا کارکردن بوو لەسەر تیۆری تەقینەوەی گەورە. لە ساڵی ١٩٤٦دا گامۆڤ لەگەڵ هاوکارەکانی ڕالف ئەلفەر و ڕۆبەرت هێرمان کاریان لەسەر مۆدێلێکی گەردوونناسی کرد کە دواتر ناسرا بە تیۆری ئەلفا بێتا گاما. ئەم تیۆرییە پێشبینی دەکات کە گەردوون لە سەرەتادا زۆر گەرم و چڕ بووە و بە تێپەڕبوونی کات فراوان بووە و سارد بووەتەوە. گامۆڤ و هاوکارەکانی توانییان ڕوونی بکەنەوە کە چۆن توخمە سووکەکان وەک هایدرۆجین و هیلیۆم لە سەرەتای دروستبوونی گەردووندا پێکهاتوون. هەروەها پێشبینیان کرد کە دەبێت پاشماوەیەکی تیشکی لە سەردەمی سەرەتای گەردوونەوە مابێت کە دواتر لە ساڵی ١٩٦٥ دۆزرایەوە و بە تیشکی پاشینەی گەردوونی ناسرا.
بەشداری لە فیزیای ناوکی
گامۆڤ بەشدارییەکی گرنگی لە پەرەپێدانی فیزیای ناوکیدا هەبوو. لە سەرەتای ساڵانی ١٩٣٠دا کاری لەسەر تیۆری بەتاکردنی بێتا کرد و یارمەتی دا لە تێگەیشتن لە پرۆسەی گۆڕانی نیوترۆن بۆ پرۆتۆن. هەروەها لێکۆڵینەوەی لەسەر زنجیرەی کارلێکی ناوکی کرد کە ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە تێگەیشتن لە چۆنیەتی بەرهەمهێنانی وزە لە ناوەوەی ئەستێرەکاندا. گامۆڤ هەروەها بەشداری کرد لە پەرەپێدانی یەکەم بۆمبی ئەتۆمیدا لە پرۆژەی مانهاتن لە کاتی جەنگی جیهانی دووەمدا هەرچەندە ڕۆڵی سەرەکی نەبوو.
کاریگەری لە بواری ژێنەتیک
لە کۆتایی ژیانی زانستیدا گامۆڤ ڕووی کردە بواری بایۆلۆژیای مۆلیکیولی. لە ساڵی ١٩٥٤دا پێشنیاری کرد کە دەبێت جۆرێک لە کۆدی ژێنەتیکی هەبێت کە زانیارییەکانی ناو DNA بگوازێتەوە بۆ پرۆتینەکان. ئەم بیرۆکەیە بووە هاندەرێک بۆ لێکۆڵینەوەی زیاتر لەم بوارەدا و یارمەتیدەر بوو لە دۆزینەوەی کۆدی ژێنەتیکی ڕاستەقینە لە لایەن زاناکانی دیکەوە.
نووسینە زانستییە جەماوەرییەکان
گامۆڤ بە توانای تایبەتی لە ڕوونکردنەوەی چەمکە ئاڵۆزەکانی زانستدا ناسرابوو. ئەو چەندین کتێبی زانستی جەماوەری نووسی کە بوونە هۆی ناساندنی بابەتەکانی فیزیا و گەردوونناسی بە خوێنەرانی ئاسایی. لە نێوان بەناوبانگترین کتێبەکانیدا یەک دوو سێ بێکۆتایی و مستەر تۆمپکینز لە وڵاتی عەجایبدا هەن. ئەم کتێبانە ڕۆڵێکی گرنگیان هەبوو لە بڵاوکردنەوەی زانستدا و هاندانی نەوەیەکی نوێ بۆ خوێندنی زانست.
میراتی زانستی و کاریگەری
جۆرج گامۆڤ کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر چەندین بواری زانستی هەبوو. کارەکانی لە بواری گەردوونناسیدا بنەمایەکی گرنگی دانا بۆ تێگەیشتنی ئێستامان لە سەرەتا و پەرەسەندنی گەردوون. بەشدارییەکانی لە فیزیای ناوکیدا یارمەتیدەر بوون لە پەرەپێدانی تەکنەلۆژیای ناوکی. هەروەها کارەکانی لە بواری بایۆلۆژیای مۆلیکیولیدا ڕێگەخۆشکەر بوون بۆ تێگەیشتن لە بنەماکانی ژیان لەسەر ئاستی مۆلیکیولی. جگە لەمەش نووسینە زانستییە جەماوەرییەکانی کاریگەرییەکی بەرچاویان هەبوو لەسەر پەروەردەی زانستی و هۆشیاری گشتی.
ژیانی کەسی
گامۆڤ دوو جار هاوسەرگیری کرد. هاوسەری یەکەمی لیۆبۆڤ ڤۆخمینتسێڤا بوو کە فیزیازان بوو و لە ساڵی ١٩٣١دا هاوسەرگیرییان کرد. لە ساڵی ١٩٥٦دا جیابوونەوە. دواتر لە ساڵی ١٩٥٨دا لەگەڵ باربارا کروگێر هاوسەرگیری کرد. گامۆڤ کەسێکی خۆش مەشرەب و گاڵتەجاڕ بوو و حەزی لە نوکتە و گاڵتەی زانستی دەکرد. ئەو حەزی لە مۆسیقا و هونەریش دەکرد و خۆی وێنەی بۆ هەندێک لە کتێبەکانی دەکێشا.
ئەنجام
جۆرج گامۆڤ یەکێک بوو لەو زانا دەگمەنانەی کە توانی لە چەندین بواری جیاوازی زانستیدا کاریگەری هەبێت. لە فیزیای ناوکییەوە بۆ گەردوونناسی و بایۆلۆژیای مۆلیکیولی بەشدارییە زانستییەکانی گامۆڤ کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر تێگەیشتنی ئێمە لە جیهان هەبووە. هەروەها توانای تایبەتی لە گەیاندنی زانست بە خەڵکی ئاسایی ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە بڵاوکردنەوەی زانست و هاندانی نەوەی نوێ بۆ خوێندنی زانست. میراتی زانستی گامۆڤ تا ئێستاش بەردەوامە و کاریگەری لەسەر توێژینەوە زانستییەکان و پەروەردەی زانستی هەیە.
