ئابراهام ماسلۆ

پێشەکی

ئابراهام هارۆڵد ماسلۆ (١٩٠٨-١٩٧٠) یەکێک بوو لە دیارترین و کاریگەرترین دەروونناسەکانی سەدەی بیستەم. ئەو بە دامەزرێنەری قوتابخانەی دەروونناسی مرۆڤایەتی ناسراوە و کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر تێگەیشتنی ئێمە لە کەسایەتی مرۆڤ و پاڵنەرەکانی هەبووە. لەم ڕاپۆرتەدا، ئێمە سەرنج دەخەینە سەر ژیان، کار، و میراتی فیکری ئەم بیرمەندە گەورەیە.

سەرەتای ژیانی و پەروەردە

ماسلۆ لە ١ی نیسانی ١٩٠٨ لە برۆکلین، نیویۆرک لەدایک بوو. دایک و باوکی کۆچبەری جوولەکە بوون لە ڕووسیاوە. سەرەڕای ژینگەیەکی هەژار و دژوار، ماسلۆ خۆشەویستی خوێندنی هەبوو. ئەو لە زانکۆی ویسکۆنسن خوێندی و لە ساڵی ١٩٣٤دا دکتۆرای لە دەروونناسیدا وەرگرت. لە سەرەتای کاریدا، ماسلۆ کاریگەر بوو بە بیرۆکەکانی دەروونشیکاری فرۆید و ڕەفتارگەرایی واتسۆن، بەڵام دواتر ڕێبازێکی تایبەت بە خۆی پەرەپێدا.

کارە سەرەکییەکانی

ماسلۆ چەندین بەرهەمی گرنگی نووسی کە بوونە بناغەی بیروباوەڕەکانی. لەوانە "تیۆری پاڵنەری مرۆیی" (١٩٤٣)، "کەسایەتی و گەشەسەندن" (١٩٥٤)، و "بەرەو دەروونناسییەکی بوون" (١٩٦٢). لەم بەرهەمانەدا، ماسلۆ بیرۆکە سەرەکییەکانی خۆی پێشکەش کرد کە بوونە هۆی گۆڕانکاری لە تێڕوانینی دەروونناسی بۆ سروشتی مرۆڤ.

تیۆری هەرەمی پێداویستییەکان

بەناوبانگترین بەشی کاری ماسلۆ تیۆری هەرەمی پێداویستییەکانە ناسراو بە هەڕەمی ماسلۆ. ئەم تیۆرییە پێداویستییەکانی مرۆڤ لە پێنج ئاستدا دابەش دەکات: پێداویستییە فیزیۆلۆژییەکان، ئاسایش، خۆشەویستی و پەیوەندی، ڕێزگرتن، و خۆ-بەدیهێنان. بەپێی ئەم تیۆرییە، مرۆڤ هەوڵدەدات سەرەتا پێداویستییە بنەڕەتییەکانی دابین بکات پێش ئەوەی بەرەو پێداویستییە باڵاترەکان بڕوات. ئەم تیۆرییە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر تێگەیشتنی ئێمە لە پاڵنەر و ئامانجەکانی مرۆڤ هەبووە.

دەروونناسی مرۆڤایەتی

ماسلۆ یەکێک بوو لە دامەزرێنەرانی قوتابخانەی دەروونناسی مرۆڤایەتی. ئەم ڕێبازە جەخت لەسەر توانا ئەرێنییەکانی مرۆڤ دەکاتەوە و باوەڕی وایە کە مرۆڤ بە سروشت باشە و هەوڵی گەشەکردن و خۆ-بەدیهێنان دەدات. ئەمە جیاوازی هەبوو لەگەڵ ڕوانگە باوەکانی ئەو کاتە کە زیاتر جەختیان لەسەر لایەنە نەرێنییەکانی دەروونی مرۆڤ دەکردەوە.

چەمکی خۆ-بەدیهێنان

ماسلۆ چەمکی "خۆ-بەدیهێنان"ی بەرجەستە کرد، کە ئاماژەیە بۆ گەیشتنی تاک بە پوختەترین ئاستی پەرەسەندنی خۆی. بەپێی بۆچوونی ئەو، کەسانێک کە خۆ-بەدیهێنانیان بەدەستهێناوە خاوەنی تایبەتمەندی وەک داهێنەری، سەربەخۆیی، و توانای قبووڵکردنی خۆیان و ئەوانی ترن. ئەم چەمکە بووە سەرچاوەی ئیلهام بۆ زۆرێک لە بزووتنەوەکانی گەشەپێدانی کەسی لە دەیەکانی دواتردا.

ئەزموونە لووتکەییەکان

ماسلۆ گرنگییەکی تایبەتی بە لێکۆڵینەوە لەو ساتانە دەدا کە تێیدا مرۆڤ هەست بە خۆشی و واتایەکی قووڵ دەکات لە ژیاندا. ئەو ئەم ساتانەی بە "ئەزموونە لووتکەییەکان" ناودەبرد. بەپێی بۆچوونی ئەو، ئەم ئەزموونانە دەتوانن ببنە هۆی گۆڕانکاری قووڵ لە کەسایەتی و بیرکردنەوەی تاکدا.

کاریگەری لەسەر دەروونناسی و کۆمەڵناسی

کارەکانی ماسلۆ کاریگەرییەکی بەرفراوانیان لەسەر بوارەکانی دەروونناسی، کۆمەڵناسی، پەروەردە، و بەڕێوەبردن هەبووە. تیۆری هەرەمی پێداویستییەکان بووە بەشێک لە پڕۆگرامی خوێندنی زۆربەی زانکۆکان و بەکارهێنراوە لە بواری بەڕێوەبردنی کارمەندان و پەرەپێدانی ڕێکخراوەییدا. هەروەها، بیرۆکەکانی لەسەر خۆ-بەدیهێنان کاریگەرییان لەسەر بزووتنەوەی پەرەپێدانی کەسی و خۆ-یارمەتیدان هەبووە.

ڕەخنەکان

سەرەڕای کاریگەری بەرفراوانی، کارەکانی ماسلۆ ڕووبەڕووی ڕەخنەش بوونەتەوە. هەندێک لە توێژەران پێیان وایە کە تیۆری هەرەمی پێداویستییەکان زۆر سادەکراوەیە و ناتوانێت ئاڵۆزی پاڵنەرەکانی مرۆڤ بە تەواوی ڕوون بکاتەوە. هەروەها، هەندێک ڕەخنە لەوە دەگیرێت کە زۆربەی لێکۆڵینەوەکانی ماسلۆ لەسەر نموونەی بچووک و تایبەت ئەنجام دراون و ناکرێت بە ئاسانی بۆ هەموو کولتوور و کۆمەڵگاکان گشتاندن بکرێن.

میراتی فیکری

سەرەڕای ڕەخنەکان، میراتی فیکری ماسلۆ بەردەوام کاریگەر و گرنگە. بیرۆکەکانی ئەو بوونەتە بەشێکی گرنگ لە مێژووی دەروونناسی و کاریگەرییان لەسەر چەندین نەوەی توێژەر و پراکتیکەران هەبووە. گرنگیدانی ئەو بە لایەنە ئەرێنییەکانی دەروونی مرۆڤ و پێداگری لەسەر توانای مرۆڤ بۆ گەشەکردن و خۆ-بەدیهێنان، ڕێگای بۆ لێکۆڵینەوەی زیاتر لە بوارەکانی دەروونناسی ئەرێنی و گەشەی کەسی خۆشکرد.

ئەنجام

ئابراهام ماسلۆ یەکێک بوو لەو بیرمەندانەی کە شێوازی بیرکردنەوەمان لەسەر سروشت و پاڵنەرەکانی مرۆڤی گۆڕی. سەرەڕای ئەوەی کە هەندێک لە بیرۆکەکانی ئێستا وەک سادەکراوە دەبینرێن، بەڵام کاریگەرییان لەسەر گەشەی دەروونناسی و زانستە کۆمەڵایەتییەکان بەردەوامە. تیۆری هەرەمی پێداویستییەکان، چەمکی خۆ-بەدیهێنان، و جەختکردنەوە لەسەر توانا ئەرێنییەکانی مرۆڤ، بەشێکی گرنگن لە میراتی فیکری ئەو. کارەکانی ماسلۆ نەک تەنها تێگەیشتنی ئێمەیان لە دەروونی مرۆڤ قووڵتر کردووە، بەڵکو کاریگەرییان لەسەر بوارەکانی پەروەردە، بەڕێوەبردن، و گەشەی کەسیش هەبووە. لە کۆتاییدا، ماسلۆ وەک یەکێک لە گرنگترین بیرمەندانی سەدەی بیستەم لە بواری دەروونناسیدا دەمێنێتەوە، کە بیرۆکەکانی بەردەوام مشتومڕ و لێکۆڵینەوەی نوێ بەرهەم دەهێنن.