ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
جۆن دەیڤیسۆن ڕۆکفێلەر یەکێک بوو لە گرنگترین و کاریگەرترین کەسایەتییەکانی مێژووی ئەمریکا و جیهان کە لە نێوان ساڵانی ١٨٣٩ بۆ ١٩٣٧ ژیاوە و بە دامەزرێنەری پیشەسازی مۆدێرنی نەوت دەناسرێت لە جیهاندا ئەم ڕاپۆرتە باس لە ژیان و کاریگەرییەکانی ئەم کەسایەتییە دەکات لە ڕووی ئابووری و کۆمەڵایەتی و خێرخوازییەوە هەروەها تیشک دەخاتە سەر ئەو گۆڕانکارییانەی کە لە ڕێگەی ئەم کەسایەتییەوە لە ئەمریکا و جیهاندا ڕوویانداوە
سەرەتای ژیانی و پەروەردەی
جۆن دەیڤیسۆن ڕۆکفێلەر لە هشتی تەمموزی ساڵی ١٨٣٩ لە شاری ڕیچفۆرد لە ویلایەتی نیویۆرک لەدایک بووە. باوکی ویلیام ئەیڤری ڕۆکفێلەر فرۆشیارێکی گەڕۆک بووە و دایکی ئیلایزا دەیڤیسۆن ژنێکی دیندار و پابەند بە بەها ئەخلاقییەکان بووە کە کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر کەسایەتی کوڕەکەی هەبووە. لە تەمەنی منداڵییەوە جۆن فێری کاری سەخت و پاشەکەوتکردن و بەڕێوەبردنی دارایی بووە لە ڕێگەی دایکییەوە لە ساڵی ١٨٥٣ خێزانەکەی گواستیانەوە بۆ کلیڤلاند لە ویلایەتی ئۆهایۆ لەوێ جۆن درێژەی بە خوێندن دا لە قوتابخانەی بازرگانی و فێری بنەماکانی ژمێریاری و بەڕێوەبردنی کار بوو
دەستپێکردنی کاری بازرگانی
لە تەمەنی شازدە ساڵیدا ڕۆکفێلەر یەکەم کاری دەست پێکرد وەک ژمێریار لە کۆمپانیایەکی بچووکی کۆمیسیۆنی بازرگانی لە کلیڤلاند لە ماوەی چەند ساڵی سەرەتای کارکردنیدا توانی زۆر ئەزموون وەربگرێت و پەیوەندی باش دروست بکات لەگەڵ بازرگانەکان لە ساڵی ١٨٥٩ و لە تەمەنی بیست ساڵیدا لەگەڵ هاوڕێیەکی بە ناوی مۆریس کلارک یەکەم کۆمپانیای خۆیان دامەزراند بە ناوی کلارک و ڕۆکفێلەر ئەم کۆمپانیایە کاری بازرگانی گشتی دەکرد و لە ماوەیەکی کەمدا سەرکەوتنێکی باشی بەدەست هێنا
دامەزراندنی ستاندارد ئۆیڵ و گەشەکردنی
گەورەترین وەرچەرخان لە ژیانی ڕۆکفێلەردا لە ساڵی ١٨٦٣ دا ڕوویدا کاتێک دەستی کرد بە وەبەرهێنان لە بواری پاڵاوتنی نەوتدا لەو کاتەدا پیشەسازی نەوت تازە دەستی پێکردبوو و ڕۆکفێلەر بە دووربینی خۆی دەرکی بە گرنگی ئەم پیشەسازییە کرد لە ساڵی ١٨٧٠ دا کۆمپانیای ستاندارد ئۆیڵی دامەزراند کە دواتر بوو بە گەورەترین کۆمپانیای نەوت لە جیهاندا لە ماوەی دە ساڵی یەکەمدا ستاندارد ئۆیڵ توانی کۆنترۆڵی نزیکەی نەوەد لەسەدی پیشەسازی پاڵاوتنی نەوت لە ئەمریکا بکات
شێوازی بەڕێوەبردن و ستراتیژی بازرگانی
ڕۆکفێلەر بە شێوازێکی تایبەت و نوێ کۆمپانیاکەی بەڕێوە دەبرد کە پێشتر لە ئەمریکا نەبینرابوو گرنگترین ستراتیژەکانی بریتی بوون لە یەکخستنی ئاسۆیی واتە کڕینی کۆمپانیا هاوشێوەکان و یەکخستنی ستوونی واتە کۆنترۆڵکردنی هەموو قۆناغەکانی بەرهەمهێنان لە دەرهێنانی نەوتەوە تا گەیاندنی بە بەکارهێنەر ئەم شێوازە نوێیەی بەڕێوەبردن بوو بە نموونەیەک بۆ زۆربەی کۆمپانیا گەورەکانی دواتر لە ئەمریکا و جیهان
کاریگەری لەسەر پیشەسازی نەوت
کاریگەری ڕۆکفێلەر لەسەر پیشەسازی نەوت تەنها لە ڕێکخستن و گەورەکردنی کۆمپانیاکەیدا نەبوو بەڵکو چەندین داهێنان و پێشکەوتنی گرنگی لە بواری پاڵاوتن و گواستنەوە و فرۆشتنی نەوتدا هێنایە کایەوە یەکێک لە گرنگترین کارەکانی دابەزاندنی نرخی نەوتی پاڵێوراو بوو بە شێوەیەک کە زۆربەی خەڵک بتوانن بەکاری بهێنن هەروەها گرنگی زۆری بە توێژینەوە و پەرەپێدان دەدا و بەردەوام هەوڵی دەدا شێوازی نوێ بۆ باشترکردنی بەرهەمەکان بدۆزێتەوە
کاری خێرخوازی و بەخشینەکانی
لە نیوەی دووەمی ژیانیدا ڕۆکفێلەر ڕووی کردە کاری خێرخوازی و بەشێکی زۆری سامانەکەی بەخشی بە پڕۆژە جۆراوجۆرەکان لە ساڵی ١٩١٣ دا دامەزراوەی ڕۆکفێلەری دامەزراند کە یەکێک بوو لە گەورەترین دامەزراوە خێرخوازییەکان لە جیهاندا ئەم دامەزراوەیە ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە پێشخستنی بواری پەروەردە و تەندروستی و توێژینەوەی زانستی لە ئەمریکا و جیهاندا هەروەها یارمەتی دامەزراندنی چەندین زانکۆی گرنگی دا وەک زانکۆی شیکاگۆ
میرات و کاریگەری درێژخایەن
میراتی ڕۆکفێلەر تەنها لە بواری ئابووری و پیشەسازیدا نەبوو بەڵکو کاریگەری لەسەر چەندین بواری تر هەبوو وەک پەروەردە و تەندروستی و توێژینەوەی زانستی دامەزراوە خێرخوازییەکانی ئێستاش بەردەوامن لە کارکردن و یارمەتیدانی پڕۆژە جۆراوجۆرەکان لە سەرانسەری جیهاندا شێوازی بەڕێوەبردن و ستراتیژی بازرگانی ئەو بوو بە بنەمایەک بۆ گەشەپێدانی پیشەسازی مۆدێرن لە ئەمریکا و جیهاندا
دەرئەنجام
جۆن دەیڤیسۆن ڕۆکفێلەر کەسایەتییەکی ئاڵۆز و فرەڕەهەند بوو کە کاریگەری قووڵی لەسەر گەشەی ئابووری و کۆمەڵایەتی ئەمریکا و جیهان هەبوو لە لایەکەوە بە دامەزراندن و بەڕێوەبردنی گەورەترین کۆمپانیای نەوت لە جیهاندا ڕۆڵێکی سەرەکی هەبوو لە پێشخستنی پیشەسازی مۆدێرن لە لایەکی ترەوە بە کاری خێرخوازی و دامەزراندنی دامەزراوە جۆراوجۆرەکان کاریگەری ئەرێنی لەسەر کۆمەڵگا هەبوو هەرچەندە ڕەخنەی زۆر لە شێوازی کارکردن و مۆنۆپۆڵکردنی بازاڕی نەوت لێ گیراوە بەڵام ناکرێت نکۆڵی لە کاریگەرییە گەورەکانی بکرێت لەسەر شارستانیەتی مۆدێرن ئەمڕۆش دوای نزیکەی سەد ساڵ لە مردنی کاریگەرییەکانی بەردەوامن لە ڕێگەی ئەو دامەزراوانەی کە دایمەزراندوون و ئەو شێوازە کارگێڕی و بازرگانیانەی کە داهێنانی تێدا کردوون
10 بینین
