ناوه‌ڕۆك
زانیاری دەربارەی گوێ فیل
لە تیرەی (مرکبان)ـە گیایەکی عەلەفی دوو ساڵەیە ڕەگی وەکو گێزەرە و ڕەنگی قاوەییە ساڵی یەکەم پنج دەکات و گەڵای گەورە دەبێت، لە ساڵی دووەم لقەکانی بەرز دەبێت، گەڵاکانی بەرامبەر یەک نین، پەلکی شێوە دڵ و نوک تیژ و بنک پانن، لە سەرە توولەکانی خونچەی فەروەدار دەردەکات و لە سەرەکەیان گوڵی ڕەنگ سوور و بنەوشەی پڕ دەردەکات، میوەی فندەقیە و ڕەنگی خەنەییە و سێ یان چوار لایە، ئەو گیایە لە نزیک ماڵان و وێرانە و شوێنی دڕکاوی دەڕوێت، ئێستا لەبەر سوودەی ڕەگەکەی دەڕوێنرێت، کاتێک یەک ساڵەیە و لە پێش گوڵ کردندا لە زستاندا ڕەگەکەی دەردێنن ئەو ڕەگە گەورە دەبێت لە باری درێژی دەکرێت بە دوو سێ لەت و وشکی دەکەن لەبەر خۆر یان دەزگای وشککردنەوە لە ژێر پلەی گەرمی (٣٥)ـی سیلیزی، هەڵگری ماددەی (اینولین ١-٢) و( ٪٢٧-٤٥٪ ئەسانسی ڕۆنی) و (٪٢ لعاب تانن) و ماددەی دژە ڤایرۆس و بەکتریا و چەندانی تری تێدایە وەک (کاربۆنات و پۆتاسیۆم و نیتراتی پۆتاسیۆم و ئاسن و ڤیتامین (سی) و شەکر و رزین)ـی تێدایە وە بۆنی ناخۆشە).
سوودەکانی گوێ فیل
- بۆ شەکرە باشە و تا دادەبەزێنێت و میز هێنەرە و میزەڵدان نەرم دەکاتەوە و نەخۆشیەکانی پێست چارەسەر دەکات.
- بۆ پیس بوونی خوێن لەگەڵ ڕەگی مێکوک هەریەکەی بەشێک بەیەکەوە دەم بکرێت و سێ ژەمە فنجانێک بخورێتەوە.
- بۆ نەخۆشیەکانی دەزگای زاوزێی ئافرەتان بەسوودە.
- ڕۆنەکەی بۆ بەهێزی موو بۆ کەچەڵی بەکاردێت.
- بەهێزکەری گشتی لاشەیە و دژە قەبزییە و گەدە و ڕیخۆڵە نەرم دەکات.
- دژە ژەهرە و بۆ سەرما خواردووی بەسوودە.
- بۆ ئازاری سیەکان (ذات الریە)سێ ژەمە دەم کراوی دەخورێتەوە.
- ئاوی کوڵاوی تۆوەکەی غەرغەرەی پێ دەکرێت بۆ ئازاری قورگ و لەوزە و هەناسەسواری بەسوودە.
- خواردنی تۆوەکەی کرم کوژە و بە سکی بەتاڵ کەوچکێک دەخورێت.
- دەم کراوی گەڵاکەی بۆ سەرگێژە و ڕۆماتیزم بەکاردێت.
- ئاوی کوڵاوی گەڵاکەی بۆ کەچەڵی دەرمانە.
- ڕیشکەکەی بۆ کەم خوێنی بەکاردێت ڕۆژی دوو فنجان دوای نان دەخورێتەوە.
- بۆ (نقرس) و (ارتروز) واتە ئازارێک کە لە ڕان تاوەکو پێیەکان پەیدا دەبێت.
- بۆ ئازاری کەمەر و پشت ئێشە بەسوودە خواردنەوەی دەم کراوی و چەورکردن بەڕۆنەکەی.
- بۆ ئاوهێنانی لەش (استسقاء) بەکاردێت و هەرس ئاسان دەکات.
- بۆ هەوکردنی گورچیلە و ئازاری بەسوودە.
- بۆ ئازاری میز و چروزانەوەی دوای میز باشە.
- دەم کردنی گەڵاکەی کەوچکێک بۆ پەرداخێک ئاو، کوڵاندنی ڕەگەکەی (٨)گرام بۆ لیترێک ئاو ماوەی (١٠)خولەک بکوڵێت ڕۆژی سێ فنجان بخورێتەوە.
