ناوه‌ڕۆك
ناساندن
سوودەکانی شووفان (بە عەرەبی: فوائد الشوفان، بە ئینگلیزی: Benefits of oatmeal)، کاتێک باس لەو خۆراکانە دەکرێت کە گونجاون بۆ چاودێری تەندروستی، شووفان یەکێکە لە دانەوێڵە سەرەکییەکان کە دەتوانیت هەڵیبژێریت. شووفان لە بنەڕەتدا دانەوێڵەی تەواوە کە هەندێکیان بێ گلوتینن، ئەمەش وایکردووە کە خواردنیان سوودێکی زۆری هەبێت. دەتوانرێت شووفان لەگەڵ جۆرەها میوە و شیر و تەنانەت سەوزەی تازە بڕاو تێکەڵ بکرێت بۆ دروستکردنی ژەمێکی تەندروست کە ئەم دانەوێڵەیە بۆ هەر کاتێکی ڕۆژ گونجاوە بۆ نموونە بۆ نانی بەیانی، نیوەڕۆ، یان ئێوارە، زۆر کەس دەستیان کردووە بە جێگرتنەوەی خواردنە کەمەکانی ئێواران بە شووفان تەنها بۆ ئەوەی زیادکردنی ماددە خۆراکیەکان ئەنجام بدەن بۆ خۆراکەکانیان.
جۆرەکانی شووفان
بۆ دانەوێڵەیەکی وەها سادە چەندین جۆری زۆری هەیە، جۆرە بەناوبانگەکانی شووفان بریتین لە:
شووفانی خێرا
ئەم جۆرەی شووفان بە شووفانی خێرا ناسراوە، شووفانی خێرا زۆر باش دەکوڵێت و دەستبەجێ. ئەم شووفانە پێشوەختە دەکوڵێنرێن و وشک دەکرێنەوە و سارد دەکرێنەوە و فشاریان لەسەر دەکرێت بۆ ئەوەی تەنک بکرێن. هەروەها لە کاتی لێنانیدا تەنها هەندێک پێکهاتە بە ئارەزووی خۆت زیاد دەکەیت بۆی.
شووفانی ڕۆڵکراو
هاوشێوەی شووفانی خێرایر لە ڕووی پرۆسێسکردنەوە، شووفانی ڕۆڵکراو شووفانی کلاسیکی مۆدێرن و کۆنە. هەڵم دەکرێن و دەخرێنە ژێر فشارەوە، بەڵام ئەمەیان پێشوەختە نەکوڵێنراون. بەزۆری پێویستیان بە کاتێکی زیاترە بۆ کوڵاندن و پێکهاتەیەکی ئەستوورتریان هەیە.
سوودە تەندروستییەکانی شووفان
١- شووفان بەسوودە بۆ هەرسکردن
شووفان ڕێژەیەکی بەرزی ڕیشاڵی تێدایە بەمەش یارمەتی باشترکردنی هەرسکردن دەدات، ڕیشاڵەکان مەیلیان هەیە جوڵەی ڕیخۆڵەکانت ڕێکبخەن، کۆئەندامی هەرست بە ئاسانی و کارا دەهێڵێتەوە. کاتی هەرسکردنی شووفان نزیکەی ٩٠ خولەکە بە بەراورد بە پەلەوەری و فاسۆلیا کە بەزۆری ١٢٠ خولەک دەخایەنێت. شووفان دەتوانێت یارمەتیت بدات بۆ ڕێگریکردن لە کۆمەڵێک کێشەی وەک غازات، هەرس نەکردن، قەبزی، سکچوون. بۆیە ئەگەر بەدەست هەر کێشەیەکی هەرسەوە دەناڵێنیت، تەنها پێویستت بە قاپێک شووفان بۆ چارەسەرەکەی.
٢- شووفان بەسوودە بۆ کۆلیسترۆڵ
شووفان یارمەتیدەرە و دڵ دەپارێزێت لە نەخۆشییەکانی دڵ و خوێنبەرەکان، شووفان یارمەتی دابەزاندنی ئاستی کۆلیسترۆڵ دەدات، هەروەها بڕێکی زۆر لە کۆلیسترۆڵی خراپ (LDL) دەبێتە هۆی کێشەی جۆراوجۆری دڵ لەوانە گیرانی خوێنبەرەکان، نەخۆشیەکانی دڵ و خوێنبەرەکان، جەڵتەی دڵ، و جەڵتەی مێشک. بەکارهێنانی شووفان لە ناو خواردنەکەتدا یارمەتیت دەدات لە کەمکردنەوەی کۆلیسترۆڵی خراپ، بەمەش لە کێشەکانی دڵ دەتپارێزێت. هەروەها دەتوانێت یارمەتیت بدات لە کەمکردنەوەی پەستانی خوێن جگە لەوەش شووفان دەتوانێت یارمەتیت بدات بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی تری نەخۆشییەکانی دڵ، وەک بەرزی فشاری خوێن.
٣- شووفان بە سوودە بۆ نەخۆشی شەکرە
شووفان یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی هەڵمژینی شەکر لەلایەن جەستەوە، شووفان دەتوانێت ڕێگری لە نەخۆشی شەکرە بکات بە دابەزاندنی ئاستی شەکر لە خوێندا. نەخۆشی شەکرە دەتوانێت مەترسییەکی زۆری هەبێت و ئەگەر بە باشی کۆنترۆڵ نەکرێت، کۆمەڵێک کێشە دروست دەکات و لەوانەشە بگاتە کاتی مردن. شووفان کاربۆهیدراتی ئاڵۆزە کە بەهۆیەوە تێکچوونی شەکر لە سیستەمەکەتدا خاو دەبێتەوە. هەروەها ئەن دانەوێڵە سەرسوڕهێنەرە دەتوانێت وابەستەیی دەرزی ئەنسۆلین کەم بکاتەوە و یارمەتی بەڕێوەبردنی کاریگەری نەخۆشی شەکرە بدات بە باشترکردنی تەندروستی گشتی.
٤- شووفان بە سوودە بۆ دابەزاندنی کێش
شووفان ڕێژەی چەوری کەمی تێدایە و ڕێژەی کالۆری کەمی تێدایە ئەمەش دەبێتە هۆی دابەزاندنی کێش، شووفان لەسەر چەندین ئاست کاردەکات بۆ ئەوەی یارمەتیت بدات لە دابەزاندنی کێشت بەو پێیەی ڕیشاڵیان زۆرە، هەستی پڕبوونی گەدە ھاوشێوە دەکەن، بەمەش پێویستیت بە خواردن کەم دەبێتەوە. هەروەها شووفان ڕێژەیەکی کەم چەوری و کەم کالۆری تێدایە، ئەمەش وای لێدەکات ببێتە خۆراکێکی نایاب بۆ دابەزاندنی کێش. لە کۆتاییدا دەتوانیت ژەمە خۆراکی تەندروست بە شووفان دروست بکەیت بە زیادکردنی میوەی تازە و دڵنیابوون لەوەی جەستەت هەرچەندە پڕە، بەڵام هێشتا تەندروستە و کێشت زیاد ناکات.
٥- شووفان بە سوودە بۆ کۆرپە
شووفان وەک جێگرەوەیەکی نایاب دادەنرێت لەجێی دانەوێڵەی برنج بۆ منداڵ کە بەدەست قەبزیەوە دەناڵێنن، شووفان بۆ ئەو کۆرپانەی دەستیان کردووە بە خواردنی خۆراکی ڕەق هەڵبژاردەیەکی نایابی ژەمەکانە بێ گومان. شووفان خۆراکی زۆری هەیە و دەوڵەمەندە بە ماددە خۆراکییە سەرەکییەکان کە پێویستن بۆ گەشەکردنی کۆرپە. شووفانی پۆڵا بڕاو باشترین جۆرەکانی شووفانن بۆ تەندروستی کۆرپە بەو پێیەی کەمترین پرۆسێسیان بۆ دەکرێت. جگە لە تێکەڵکردنیان لەگەڵ شیر، دەتوانیت شووفان بخەیتە ناو خواردنەکانی تری منداڵەوە.
