ناوه‌ڕۆك
ناساندن
خوێندنی باڵا لە هەرێمی کوردستان (بە عەرەبی: التعليم العالي في اقليم كوردستان، و بە ئینگلیزی: Higher Education in the Kurdistan Region)، لە هەرێمی کوردستان لە سەردەمی هاوچەرخدا نزیکەی ١٩ دامەزراوەی خوێندنی باڵای تایبەت بە دەوڵەت هەیە. هەر ساڵێکی خوێندن دوو وەرزی خوێندن هەیە، لە هەرێمی کوردستان ماوەی خوێندنی ستاندارد کە دەتوانرێت پرۆگرامی بڕوانامە تێیدا تەواو بکرێت لانیکەم هەشت بۆ دە وەرزە لە زانکۆکان. ئەو دامەزراوانە بریتین لە زانکۆکان و دامەزراوەکانی خوێندنی باڵای هاوتا وەک زانکۆی تەکنیکی، زانکۆ هەمەلایەنەکان و دامەزراوە تایبەتمەندەکان لەسەر ئاستی زانکۆ (بۆ نموونە بۆ پزیشکی، وەرزش، خوێندنی کارگێڕی، فەلسەفە)، بەڵام تەنها زانکۆ و دامەزراوە هاوتاکان مافی پێدانی بڕوانامەی دکتۆرایان هەیە.
ناوەڕۆکی خوێندنی باڵا
دامەزراوە تەکنیکی و پیشەییەکان
دامەزراوە پیشەییەکان ئەرکی ئەوەیان هەیە کە ڕاهێنانی پراکتیکی پێشکەش بە خوێندکاران بکەن لەسەر بنەمای ئەکادیمی یان هونەری. پرۆگرامەکانی بڕوانامە و وانەوتنەوە لەم شوێنانەدا بە توندی ئاراستەکراوە بەرەو خوێندنی پیشەیی و پێداویستییە پراکتیکییەکانی ژیانی کارکردن. دامەزراوە پیشەییەکان خولی کورتتر لە زانکۆکان و کۆلێژەکانی هونەر و مۆسیقا پێشکەش دەکەن، بەتایبەتی لە بەشەکانی ئەندازیاری، لە کارگێڕی بازرگانی، کاری کۆمەڵایەتی و دیسیپلینەکانی هونەری داهێنەر.
کۆلێژەکانی هونەرە جوانەکان و مۆسیقا
بەشی دووەمی دامەزراوەی خوێندنی باڵا بریتییە لە هونەر و مۆسیقا، هەروەها بوارە بابەتییە هاوتاکان لە زانکۆ و کۆلێژەکاندا، ڕاهێنان لە هونەرە جوانەکان و هونەرە نمایشییەکان و هەروەها لە بابەتەکانی مۆسیقادا پێشکەش دەکەن.
پێداویستی زمانەوانی
هەریەکە لە زمانی (کوردی، ئینگلیزی، عەرەبی) زمانەکانی فێرکردنن بۆ هەموو وانە و پۆل و سیمینارەکان و پێویستە لە تاقیکردنەوەی زمانی (کوردی، ئینگلیزی، عەرەبی) دەربچیت بۆ ئەوەی لە دامەزراوەیەکی خوێندنی باڵا وەربگیرێیت یان ناوت تۆمار بکەیت. ئەمەش بەزۆری لەلایەن خودی دامەزراوەکەوە بەڕێوەدەبرێت و پێش دەستپێکردنی خوێندن وەردەگیرێت. خولی جۆراوجۆری زمان لە ڕێگەی پەیمانگای بەهێزکردن لە هەرێمی کوردستان بەردەستە، هەروەها ئەو خولانەی کە لەلایەن قوتابخانەکانی زمان و دامەزراوەکانی خوێندنی باڵا لە هەرێمی کوردستان پێشکەش دەکرێن ئەمانە بریتین لە (خولی پشووی هاوینە، خولی پێش خوێندن و خولەکانی هاوڕێی خوێندنی ئاسایی).
خوێندکاری بیانی
خوێندکاری بیانی لە پەیمانگاکانی خوێندنی باڵای هەرێمی کوردستان وەردەگیرێت.
بڕوانامە
دامەزراوەکانی خوێندنی باڵا لە هەرێمی کوردستان بڕوانامەی دبلۆم، بەکالۆریۆس، ماستەر و دکتۆرا لە فەلسەفە، (دکتۆرا) لە بوارە ئەکادیمییە جیاوازەکانی زانستدا پێشکەش دەکەن.
شوێنی مانەوە
دامەزراوەکانی خوێندنی باڵا هەوڵی داوە شوێنی نیشتەجێبوون و پارێزراو بۆ خوێندکارانی ئامادە بکات لە سەردەمی هاوچەرخدا هۆڵی نیشتەجێبوون هەیە بەڵام زۆربەی خوێندکارە کورد و بیانییەکان ناچارن شوێنی نیشتەجێبوونی خۆیان بدۆزنەوە. پێویستە پێش دەستپێکردنی وەرزەکە زۆر پێشوەختە بچیتە ناوچەی زانکۆی هەڵبژاردەکەت بۆ ڕێکخستنی شوێنی مانەوە. لە سەرەتادا لەوانەیە پێویست بێت لە خانوویەکی کرێی تایبەت یان شوێنی نیشتەجێبوونی هەرزاندا بمێنیتەوە تاوەکو خانوویەکی باشتر دەدۆزرێتەوە. هەڵبژاردنی خوێندکاران بۆ ئەو هۆڵە تاڕادەیەک کەماوەی نیشتەجێبوون شەش مانگ پێش وەرزەکە ئەنجام دەدرێت بۆیە پێویستە پێشوەختە داواکاری پێشکەش بکەیت. لە هەمان کاتدا سەنتەری ڕاوێژکاری ئەکادیمی و خزمەتگوزارییەکانی تری زانکۆ هاوکاری خوێندکاران دەکەن.
ڕێکخراو و خزمەتگوزارییەکانی خوێندکاران
لە زۆربەی ناوچەکانی هەرێمی کوردستان، خوێندکار لە کاتی ناو تۆمارکردندا بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی دەبووە ئەندامی یەکێتی خوێندکاران ئەمە ڕێکخراوێکە بۆ یارمەتیدانی خوێندکاران و چاودێریکردنی بەرژەوەندییەکانی خۆیان دامەزراوە. فەرمانگەکانی خۆشگوزەرانی خوێندکاران هاوکاری خوێندکاران دەکەن لە کێشە ئابووری، کۆمەڵایەتی یان پزیشکییەکان. خوێندکارانی کورد و بیانی لەکاتی ناو تۆمارکردن لە دامەزراوەیەکی خوێندنی باڵا کارتی خوێندکار وەردەگرن و وەک یاسایەک دەتوانن بە نرخێکی کەمتر گواستنەوەی گشتی بەکاربهێنن و لە کانتینەکانی خوێندکاران ژەمێکی هەرزان بەدەستبهێنن.
ماوەی خوێندنی باڵا چەند دەخایەنێت؟
هەندێک جار بە "ڕێگایەکی هاوتەریب" ناودەبرێت بۆ HND، ماوەی دیاری کراوی خوێندنی باڵا بریتییە لە دوو ساڵ کە تەواوکردنی خوێندنە.
