ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ئەلبێرت ئەنیشتاین (بە ئینگلیزی: Albert Ainstein) زانایەکی ئەمریکی لەدایکبووی ئەڵمانیایە (١٤ی ئازاری ١٨٧٩ – ١٨ی نیسانی ١٩٥٥). کاری لەسەر زانستی فیزیا کردووە و تیۆری ڕێژەیی پەرەپێدا. لە ساڵی ١٩٢١ خەڵاتی نۆبڵی فیزیای وەرگرتووە بۆ فیزیای تیۆری.
وتەکانی ئەنیشتاین
دوو شت بێ سنوورن: گەردوون و گەمژەیی مرۆڤ؛ و دڵنیانیم لە گەردوون.
*****
تەنها دوو ڕێگا هەیە بۆ ئەوەی بژیت. یەکەم ئەوەیە شتێک لەلات وەک دەرئاسا بێت. ئەوی تریان ئەوەیە هەموو شتێک دەرئاسا بێت.
*****
من ئەوەندە هونەرمەندم کە بە ئازادی لە خەیاڵمدا وێنە بکێشم. خەیاڵ گرنگترە لە زانین. زانین سنووردارە، خەیاڵ دەوری جیهان دەدات.
*****
ئەگەر نەتوانیت بۆ منداڵێکی شەش ساڵان ڕوونی بکەیتەوە، خۆت لێی تێناگەیت.
*****
ئەگەر دەتەوێت منداڵەکانت زیرەک بن، چیرۆکی ئەفسانەییان بۆ بخوێنەرەوە. ئەگەر دەتەوێت زیرەکتر بن، چیرۆکی ئەفسانەیی زیاتریان بۆ بخوێنەرەوە.
*****
لۆژیک لە A بۆ Z دەتگەیەنێت؛ خەیاڵ دەتگەیەنێتە هەموو شوێنێک.
*****
ژیان وەک سواربوونی پاسکیل وایە. بۆ ئەوەی هاوسەنگیت بمێنێتەوە، دەبێت بەردەوام بیت لە جووڵە.
*****
هەرکەسێک هەڵەی نەکردبێت، هیچ شتێکی نوێی تاقی نەکردۆتەوە.
*****
من بە یەک شێوە قسە لەگەڵ هەمووان دەکەم، جا ئەو کەسە زبڵ و خاشاک بێت یان سەرۆکی زانکۆ.
*****
کاتێک لەگەڵ کچێکی میهرەبان خۆشەویستی دەکەیت کاتژمێرێک وەک چرکەیەک تێدەپەڕێت. کاتێک لەسەر خەڵووزێکی سوور و گەرم دادەنیشیت چرکەیەک وەک کاتژمێرێک تێدەپەڕێت. ئەمەش پێناسەی "ڕێژەیی"ـە.
*****
کەسێکی زیرەک کێشەیەک چارەسەر دەکات. مرۆڤی ژیر خۆی لێ دەپارێزێت.
*****
زانست بەبێ ئایین نابیستە، ئایین بەبێ زانست کوێرە.
*****
هەموو گەمژەیەک دەتوانێت بزانێت بابەتەکە ئەوەیە کە تێبگەین.
*****
واقیع تەنیا وەهمێکە، هەرچەندە وەهمێکی زۆر بەردەوامە.
*****
ئەگەر بمانزانیایە چی دەکەین، پێی نەدەگوترا لێکۆڵینەوە، وانییە؟
*****
هیچ بەهرەیەکی تایبەتم نییە. من تەنیا بە سۆزەوە کەسێکی زانخوازم.
*****
هەوڵبدە نەبیتە پیاوی سەرکەوتوو. بەڵکو ببە بە پیاوێکی بەنرخ.
*****
گرنگ ئەوەیە کە واز لە پرسیارکردن نەهێنین. زانخوازی هۆکاری خۆی هەیە بۆ بوون. مرۆڤ ناتوانێت خۆی لە سەرسوڕمان نەپارێزێت کاتێک بیر لە نهێنییەکانی هەمیشەیی لە ژیان و پێکهاتەی سەرسوڕهێنەری واقیع دەکاتەوە. بەسە ئەگەر مرۆڤ تەنیا هەوڵ بدات ڕۆژانە کەمێک لەم نهێنییە تێبگات.
*****
ئامۆژگاری پیرە پیاو بۆ گەنجان: 'هەرگیز زانخوازییەکی پیرۆز لەدەست مەدە.'
*****
جیهان وەک چۆن دروستمان کردووە پرۆسەیەکی بیرکردنەوەی ئێمەیە. بەبێ گۆڕینی بیرکردنەوەمان ناتوانرێت بگۆڕدرێت.
*****
جوانترین ئەزموون کە دەتوانین هەمانبێت، نهێنییە. ئەو هەست و سۆزە بنەڕەتیەیە کە لە لانکەی هونەری ڕاستەقینە و زانستی ڕاستەقینەدا هەیە.
*****
ئەگەر من فیزیازان نەبوومایە، بە ئەگەرێکی زۆرەوە مۆسیقاژەن دەبووم. زۆرجار لە مۆسیقادا بیر دەکەمەوە و بە خەونە بەئاگاییەکانم لە مۆسیقادا دەژیم. من ژیانم لە ڕووی مۆسیقاوە دەبینم.
*****
نازانم بە چ چەکێک جەنگی سێیەمی جیهانی دەکرێت، بەڵام جەنگی جیهانیی چوارەم بە دار و بەرد دەکرێت.
*****
هەرگیز شکست ناهێنیت تا واز لە هەوڵدان نەهێنیت.
*****
ڕۆحە گەورەکان هەمیشە ڕووبەڕووی دژایەتی توندوتیژ بوونەتەوە لەلایەن عەقڵی مامناوەندەوە.
*****
پێوەری زیرەکی توانای گۆڕانکارییە.
*****
هێزی کێشکردن بەرپرسیار نییە لە عاشقبوونی مرۆڤەکان.
*****
ئەوە نییە من ئەوەندە زیرەک بم. بەڵام زۆر زیاتر لەگەڵ پرسیارەکاندا دەمێنمەوە.
