ناوه‌ڕۆك
ناساندن
سوودە تەندروستییەکانی یۆد (بە ئینگلیزی: The Health Benefits of Iodine، بە عەرەبی: الفوائد الصحية لليود)، یۆد کە دەتوانرێت بخرێتە ناو خوێکانەوە، کانزایەکی بنەڕەتییە کە بە شێوەیەکی سروشتی لە خاک و زەریادا هەیە، لە هەموو قۆناغەکانی ژیاندا گرنگە و ڕۆڵێکی بەرچاوی هەیە، بۆیە گرنگە بڕی یۆدی پێویست بەدەستبهێنیت بەبێ ئەوەی زیادەڕەوی تێدا بکەیت. پێش ئەوەی تەواوکەری خۆراکی یۆد یان هەر ماددەیەکی خۆراکی پێویست بخۆیت، لەگەڵ پزیشکی پسپۆڕ ڕاوێژ بکە.
یۆد چی بۆ جەستەت دەکات؟
یۆد کە پێی دەوترێت یۆداید، یارمەتی گەشەی جەستەت دەدات، هەروەها دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ چارەسەرکردن یان ڕێگریکردن لە هەندێک نەخۆشی. پاڵپشتی تەندروستی غودەی دەرەقی دەکات و هۆرمۆنەکانی غودەی دەرەقیت پێویستە بۆ تەندروستی گشتی جەستەت کە یارمەتیدەرن لە ڕێکخستنی:
- پلەی گەرمی لەش
- گەشەکردنی مێشک و چالاکی دەروونی
- هەناسەدان
- تەندروستی دڵ
- میتابۆلیزم و هەرسکردن
بەڵام جەستەت ناتوانێت هۆرمۆنی ثايرۆید دروست بکات بەبێ یۆد. بڕی یۆد دەتوانێت کاریگەری لەسەر هۆرمۆنی ثايرۆید دروست بکات کە ثایرۆیدەکان بەرهەمی دەهێنێت. ڕژێنی غودەی دەرەقیت کە بەشێکە لە سیستەمی ناوپۆشی دەرەقیت ئەگەر جەستەت زۆر لە هۆرمۆنەکە دروست بکات ئەوا کاریگەری لەسەر کارە گرنگەکانی جەستە دەبێت.
یارمەتی گەشەکردنی مێشک دەدات پێش لەدایک بوون و دوای لەدایکبوون
هۆرمۆنەکانی ثایرۆید پشتگیری لە گەشەکردن و کارکردنی مێشک دەکەن بە درێژایی ژیان و لە منداڵدانەوە دەست پێدەکات. هەبوونی یۆدێکی پێویست بۆ دروستکردنی هۆرمۆنی ثایرۆیدی پێویست زۆر گرنگە. کۆمەڵەی غودەی دەرەقی ئەمریکی و ئەکادیمیای ئەمریکی بۆ پزیشکی منداڵان پێشنیاری ئەوە دەکەن کە ئەو کەسانەی دووگیانن یان پلانیان هەیە دووگیان بن یان شیر دەدەن، مالتی ڤیتامینێکی پێش لەدایکبوون بخۆن کە ١٥٠ مایکرۆگرام یۆدی تێدایە.
یارمەتی چالاکی ڕۆژانەی منداڵ دەدات
ئەگەر منداڵەکەت خۆراکی سنووردار دەخوات، دڵنیابە لەوەی کە بڕی یۆدی پێویست وەردەگرێت، نەگەیشتن بە بەشی پێویست دەتوانێت کاریگەری لەسەر چۆنیەتی گەشەکردنی توانای بیرکردنەوەی منداڵ هەبێت. هیچ بەڵگەیەک نییە کە بەدەستنەهێنانی یۆدێکی پێویست کاریگەریی دەماریی هەبێت. بەڵام بەدەستنەهێنانی بڕی یۆدی پێویست دەتوانێت کاریگەری لەسەر بەردەوامی گەشەکردنی مێشک هەبێت.
برینەکانی پێست پاک دەکاتەوە
یۆد وەک دژە بەکتریایەک بەردەستە کە پێی دەوترێت پۆڤیدۆن-یۆد، دەیخەیتە سەر بڕین و برین و سووتاوی سووک. بەکتریا دەکوژێت و یارمەتی ڕێگریکردن یان چارەسەرکردنی هەوکردن دەدات بەبێ ئەوەی چاکبوونەوە دوابخات.
بڕی چەند یۆدت پێویستە؟
بڕی ئەو یۆدانەی کە پێویستە ڕۆژانە بەدەستی بهێنیت، بەندە بە تەمەن و بارودۆخەکەتەوە. دامەزراوە نیشتیمانییە تەندروستییەکان پێشنیاری ئەوە دەکەن کە:
- کۆرپە ٧-١٢ مانگ ١٣٠ مایکرۆگرام
- منداڵ ١-٨ ساڵ ٩٠ مایکرۆگرام
- منداڵ ٩-١٣ ساڵ ١٢٠ مایکرۆگرام
- هەرزەکاران ١٤-١٨ ساڵ ١٥٠ مایکرۆگرام
- پێگەشتووان ١٥٠ مایکرۆگرام
- ئافرەتی دووگیان ٢٢٠ مایکرۆگرام
- ئەو ئافرەتانەی شیردەدەن بە منداڵەکانیان ٢٩٠ مایکرۆگرام
باشترین سەرچاوەی یۆد
سێ سەرچاوەی باوی یۆد بریتین لە:
خۆراک: یۆد بە شێوەیەکی سروشتی لە خاک و زەریادا هەیە، بۆیە سەرچاوەی خۆراکی باشی یۆد بریتین لە ماسی و خواردنە دەریاییەکان، بەرهەمە شیرەمەنیەکان، هێلکە و سۆیا.
خوێی یۆد: بە شێوەیەکی باو یۆد دەخرێتە ناو خوێی ئاسایی ڕۆژانە، بەڵام بۆ دڵنیابوون لە لیبێڵەکەی بپشکنە. جۆرەکانی تری خوێ بە شێوەیەکی گشتی یۆد ناکرێن، لەوانە فلۆر دی سێل، خوێی هیمالایا، خوێی کۆشر و خوێی دەریایی. بەڵام خوێ زیاد مەکە بۆ ئەوەی یۆدی زیاتر لە خۆراکەکەتدا هەبێت. زۆری خوێ دەبێتە هۆی کێشەی تەندروستی زۆر. خۆراکی تەندروست و هاوسەنگ هەموو ئەو یۆدانەی تێدابێت کە پێویستتە.
تەواوکەری خۆراک: فرە ڤیتامینەکان و ڤیتامینەکانی پێش لەدایکبوون هەندێک یۆدیان تێدابێت، هەروەها تەواوکەری تایبەت بە یۆد بەردەستە. پشکنینی خوێن دەتوانێت بزانێت کە ئایا پێویستت بە یۆدی زیاترە یان نا
زۆر وەرگرتنی بڕی یۆد دەبێتە هۆی چی؟
گۆیتەر (ئەستوربونی لیکە گلاندەکان)
زیادبوونی غودەی دەرەقی
زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە هەوکردنی غودەی دەرەقی و شێرپەنجە
ژەهراویبوون بە یۆد
یۆد لەگەڵ هەندێک دەرمان کارلێک دەکات
ئەو دەرمانانەی بۆ بەرزی پەستانی خوێن دەخورێن
