ناوه‌ڕۆك
بێبەشکردنی منداڵ لە سۆز و خۆشەویستی دایک و باوک
هەڵەیەک لەو هەڵە باوانەی کە هەندێ لە دایکان و باوكان دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە بێبەشکردنی منداڵ لە سۆز و خۆشەویستی خۆیان، چونکە سۆز و خۆشەویستی کلیلی بەختەوەری تاک و کۆمەڵگەیە، هەر خێزان و کۆمەڵگەیەک لەسەر بناغەی سۆز و خۆشەویستی بنیاد نەنرابێت، زوو یا درەنگ دەڕووخێ و هەڵدەوەشێتەوە و پەرتەوازە دەبێت.
مخابن زۆریک لە دایکان و باوکان ئەم بابەتە بە هەند وەرناگرن و حەزە سۆزدارییەکانی منداڵەکانیان تێر ناکەن و فەرامۆشی دەکەن.
ئەڵبەتە دەرونناس و کۆمەڵناسەکان پێیان وایە سۆز و خۆشەویستی دایک و باوک، کاریگەرییەکی زۆری هەیە لەسەر کەسایەتی منداڵ، چونکە هەر وەک چۆن گوڵ پێویستی بە ئاو هەیە، تاکو سیس هەڵنەگەڕێ و وشک نەبێ، ئاوا منداڵیش پێویستی بە سۆز و خۆشەویستی و میهرەبانی دایک و باوک هەیە بۆ ئەوەی لە گشت ڕوویەکەوە گەشە بکات و بە شێوەیەکی تەندروست بێتە پەروەردە کردن و تێگەیاندن و پێگەیاندن و کەسایەتییەکی بەهێزی هەبێت و پتوانێ خۆی لە هەمبەر شەپۆلە توندەکانی ژیانی بگرێ و بە شێوەیەکی سەرکەوتوویانە کەشتی خۆی بگەیەنێتە کەناری ئارامی و بەختەوەری.
بەداخەوە هەڵەیەکی دیکە لەو هەڵانەی کە زۆر دایک و باوک دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە بێبەشکردنی منداڵ لە سۆز و خۆشەویستی و میهرەبانی خۆیان.
ئەمەش بۆ چەند هۆکاریک دەگەڕێەتەوە، لەوانە:
هەبوونی کێشە و بگرە و بەردەی خێزانی.
هەبوونی گرێی دەروونی.
هەبوونی ڕق و قینە و دڵڕەقی و خۆبەزلزانی.
بێبەشبوونی دایک و باوک لە سۆز و خۆشەویستی باوانیان.
سەرقاڵبوونی دایک و باوک بە کاری ڕۆژانی خۆیان و فرەکاری و ...تاد.
ئاشنا نەبوون بە بنەما زانستی و پەروەردەییەکان.
گەورەبوونی دایک و باوک لە ژینگەیەکت توندوتیژدا.
ئاشنا نەبوون بە مافەکانی منداڵ.
بێگومان بێبەشکردنی منداڵ لە سۆز و خۆشەویستی لە لایەن دایکان و باوکانەوە زیانێکی زۆر بە منداڵە دەگەیەنێت، بە تایبەتی لە ڕووی سۆزداری و دەروونی و هزی و زاسنتی و کۆمەڵایەتییەوە، کە دەتوانینلە چەند خاڵیکدا چڕیکەینەوە:
هەست بە خۆبەکەمزانین دەکات.
بڕوا و متمانەی بە خۆی نامێنێت.
کەسێکی دڵڕەق و نامیهرەبان دەبێت.
کەسێکی شەرمن و گۆشەگیر دەبێت.
نابێتە کەسیكی کۆمەڵایەتی.
گۆشەگیر و دوورەپەرێز دەبێت.
پەیوەندییەکی سست و لاوازی دەبێت لەگەڵ دایک و باوک و کەسوکارەکانی.
لە ڕووی دەروونی و سۆزدارییەوە گەشە ناکات.
لە ژیانی هاوسەرگیریدا سەرکەوتوو نابێت.
خۆی بە بەشخوراو دەزانێت.
ڕووبەڕووی کێشەی خێزانی و کۆمەڵایەتی دەبێتەوە.
هەست بە خەمۆکی دەکات.
دووچاری خەوزڕان دەبێ.
حەزی بۆ خواردن نابێت.
چارەسەر کردنی ئەم هەڵەیە
پێویستە دایک وباوک لەو ڕاستییە حاشاهەڵنەگرە تێبگەن کە وا بەخشینەوەی سۆز و خۆشەویستی بە منداڵەکانیان، لە ئەرکە هەرە گرنگەکانیانە، چونکە سۆز وخۆشەویستی دایک و باوک بۆ مندال دەبێتە هەوێنی مرۆڤدۆستی و ژیاندۆستی و بەزەیی و دوورکەوتنەوە لە توندوتیژی و شەڕەنگێزی و تووڕەیی و هەستکردن بە دڵئاسوودەیی و کامەرانی.
بۆیە پێویستە تا ئەوپەڕی توانا، سۆز و خۆشەویستی خۆیان بە منداڵەکانیان ببەخشن، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە ئەم هەنگاوانەی خوارەوە بهاوێژن:
بە نەرم و نیانی ڕەفتار لەگەڵ منداڵەکانیان بکەن.
خۆشەویستی خۆیان بۆ منداڵەکانیان دەرببڕن.
دوورکەونەوە لە هەموو جۆرە توندوتیژییەک.
منداڵەکانیان لە ئامێز بگرن و ماچ بکەن.
دیاری و خەڵاتیان پێ ببەخشن، بە تایبەتی لەسەر کارە چاکەکانیان و بۆنە جیاجیاکان.
یاری و گاڵتەیان لەگەڵدا بکەن.
پێکەوە لەگەڵ منداڵەکانیان بچن بۆ پار و شوێنە خۆش و گەشت و گوزارییەکان.
پێکەوە لەگەڵ منداڵەکانیان بۆ هەندێ شوێن سەفەر بکەن.
بە شێوەیەکی پراکتیکی فێرە چەمکی میهرەبانی و مرۆڤدۆستی و ژیانپەروەردی و دلۆڤانی و لێبوردەیی و دانوستاندن بکەن.
بە شێوەیەکی مرۆڤدۆستانە سەردەری لەگەڵ مندالەکانیان بکەن.
جیاکاری لە نێوان منداڵەکانیان نەکەن.
ڕێز لە منداڵەکانیان و تایبەتمەندیەکانیان بگرن.
