ناوه‌ڕۆك
شەڕ و دەمەقاڵێی دایک و باوک لە پێش چاوی منداڵ
شەڕکردنی دایک و باوک، بە تایبەتی لە پێش چاوی منداڵ، هێڵی سوورە، چونکە کاریگەرییەکی نەرێنی لەسەر هەست و سۆز و دەروون و گەشەی منداڵ جێدێڵێ.
مخابن هەندێ لە دایکان و باوکان بەبێ لەبەرچاوگرتن و پاراستنی کێشەکانی نێوانیان چارەسەر و یەکلایی بکەنەوە، لە پێش چاوی منداڵەکانیان، پەنا بۆ شەڕ و دەمەقاڵێ و یەکتر تۆمەتبارکردن و تۆمەت بۆ یەکتر هەڵبەستن و یەکتر ناشرینکردن دەبەن.
هۆكارەكان
ئەمەش بۆ چەندین هۆکاری جیاجیا دەگەڕێتەوە، لەوانە:
- نەبوونی هاوسەنگی لە نێوان ماف و ئەرکەکان.
- هەبوونی کێشە و بگرە و بەردەی خێزانی.
- کەڵەکەبوونی کێشەکان و نەدۆزینەوە چارەسەر بۆیان.
- ڕانەهاتن لەسەر گفتۆگۆ کردن لە کاتی یەکلایی کردنەوەی کێشەکاندا.
- زاڵبوونی هەستی پیاوسالاری و نێرسالاری و گەورەسالاری!
- خۆدزینەوە لە ئەرک و بەرپرسیارییەتی.
- نەپاراستنی بەرژەوەندییەکانی منداڵ.
- نەخوێندنەوەی منداڵ.
- ناوشیاری و بێئاگایی دایک و باوک.
- نەبوونی پرس و ڕاوێژ لە ناو خێزاندا.
- درک نەکردن بە بەرپرسیارییەتی.
- هەبوونی ڕق و کینە و ڕقئەستووری و هەستی تۆڵەسەندنەوە لە ناخی دایک و باوکدا.
- دەستوەردانی کەسانی دیکە لە کاروباری خێزان.
- خۆخاڵیکردنەوەی دەروونی.
- نەبوونی سۆز و خۆشەویستی و یەکتر قبووڵکردن لە ناو ئەندامانی خێزاندا، بە تایبەتی دایک و باوک.
بێگومان ئەگەر شەڕ و دەمەقاڵێی دایک و باوک بەردەوام بێت، بە تایبەتی لە ناو خێزان و بەبەرچاوی منداڵەکانیانەوە، زیانێکی زۆر بە خودی دایکان و باوکان و منداڵەکانیان دەگەیەنێت.
زیانەكانی
کە گرنگترینیان ئەمانەن:
- هەمیشە خێزان بەدەست کێشە و قەیرانەوە دەناڵێنێ.
- ڕێز حورمەت و سۆز و خۆشەویستی لە نێوان ئەندامانی خێزان نامێنێ.
- دایک و باوکەکان هەیبەتی خۆیان لای منداڵەکانیان لەدەست دەدەن.
- شەڕ و دەمەقاڵێ، جێگەی دانو و ستاندن و گفتوگۆ دەگرێتەوە و لە لۆژیکی هێز بەسەر هێزی لۆژیکدا زاڵ دەبێت.
- منداڵ، لە دایک و باوکییەوە فێرە شەڕ و دەمەقاڵێ دەبێت و لە ئایندەدا لاسایی ئەوان دەکاتەوە.
- کاریگەرییەکی نەرێنی لەسەر گەشە هزری و دەروونی و زاسنتی و کۆمەڵایەتییەکانی منداڵ جێدێڵێ.
- ڕۆژ دوای ڕۆژ کێشەکان زیاد دەبن و چارەسەرەکانیش ئەستەم دەبن.
- زەمینە خۆش دەبێت، بۆ ئەوەی خەڵک زیاتر دەست لە کاروباری خێزان وەربدات.
- حەزی تۆڵەسەندنەوە زاڵ دەبێ بەسەر حەزی لێبوردن و یەکتر قەبووڵ کردن و یەکتر خوێندنەوەدا.
چارەسەرکردنی ئەم هەڵەیە
بۆ ئەوەی دایک و باوک لە کەش و هەوایەکی ئارام و تەندروستدا منداڵەکانیان پەروەردە بکەن و بتوانن نەوەیەکی تێگەیشتوو و پێگەیشتوو پێشکەش بە کۆمەڵگە بکەن، دەبێ ئەم خاڵانەی خوارەوە لەبەرچاو بگرن:
- خۆیان لە گشت جۆرە توندوتیژییەک بەدوور بگرن، لەوانەش شەڕ و دەمەقاڵێ، بە تایبەتی لە پێش چاوی منداڵەکانیان.
- کێشە و ئارێشەکانیان بە ڕێگەی دانو و ستاندن و گفتوگۆ چارەسەر بکەن.
- هەمیشە پەنا بۆ هێزی لۆژیک ببەن، نەک لۆژیکی هێز.
- هەمیشە مەبدەئی پرس و ڕاوێژکردن پەیڕەو بکەن.
- خۆیان بەدوور بگرن لە بەدگومان و دڵپیسی و ناوزڕاندن.
- بەشێک بن لە چارەسەر، بەشێک نەبن لە کێشە.
- خۆیان لە قسەی هەستبریندارکەر و زبر بپارێزن.
- ڕێز لە یەکتری بگرن.
- راجیایی بە شتێکی ئاسایی وەربگرن.
- عەقڵیان زاڵ بێت بەسەر هەستیاندا.
- لە کاتی تووڕەیی و تەنگژەکاندا ئارام و دانبەخۆداگر بن.
- زیاتر کار لەسەر خاڵە هاوبەشەکانیان بکەن، نەک جیاوازەکان.
- دایک و باوک بە یەکەم مامۆستا دادەنرێن بۆ منداڵەکانیان، بۆیە دەبێ لەو ئەرکە قورسەدا سەرکەوتوو بن و نموونەی دڵسۆزی و وەفاداری و دەمپاکی و نیازپاکی و دەستپاکی و ناخپاکی بن.
