ناوهڕۆك
خەلافەت لە سەردەمی ئەمەوی
(٤١-١٣٢ کۆچی - ٦٦١-٧٤٩ زایینی)
پاش شەهیدکردنی خەلیفە عەلی، حەسەنی کوڕە گەورەی نەرمی نواند و دەستبەرداری مافی خەلافەت بوو و شێوازی دانوستانی گرتە بەر، معاویەش چووە ناو شآری کوفەوە و پشتگیری و بەیعەتی لە خەڵکی عێراق وەرگرت، دواتر چووە حیجاز و لەوێش بەیعەتی کراو و بە فەرمی بووە خەلیفە و شاری دیمەشقی لە وڵاتی شام کردە پایتەختی خەلافەت و بڕوای بە خەڵکی عێراق و نیمچە دوورگەی عەرەب نەبوو و گومانی لێ دەکرد لە ناویان بمێنێتەوە، کەچی ئەو خێڵە عەرەبانەی کۆچیان کردبوو بۆ شام لایەنگر و گوێڕایەڵی بنەماڵەی ئەمەوی بوون.
لە سەردەمی ئەمەوی، لە هەڵبژاردنی خەلیفە ڕاوێژکردن و پرس و ڕآگۆڕینەوە پشتگوێ خران و پەیڕەو نەدەکران بە چەشنی هەردوو دەوڵەتی ساسانی و بێزەنتە بنەمای پشتاوپشتی (مبدأ الوراثة) پیادە دەکرا. دوای مردنی خەلیفەیەک، کوڕێکی یان برایەکی جێگەی دەگرتەوە و بێ گوێدانە ڕا و بۆچوونی میللەت و بەرژەوەندی بەرزی خەلافەت. دوای مردنی مەعاویە و یەزیدی کوڕی جێگەی گرتەوە و ئەم نەریتە بە یەکجاری چەسپا و عەباسییەکان و فاتمییەکانی میسریش پەیڕەویان کرد.
