ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ئەندازیار (بە عەرەبی: المهندس، بە ئینگلیزی: Engineer) کەسێکی بنیاتنەر و داهێنەرە، دۆزەرەوە و جێبەجێکار و داهێنەری چارەسەری کێشە و گرفتە هەمەجۆرە زانستییەکانە لە واقیعدا، دۆزراوە و تیۆرییە زانستییەکان دەکات بە کردارەکی و بۆ خزمەتی مرۆڤایەتی بەکاریدەهێنێت، بە گشتی زانستی ئەندازیاری بریتییە لە جێبەجێکردنی یاسا و ڕێسا زانستیەکان بەشێوەی کردارەکی و لۆجیکی لە واقیعدا، بە مەبەستی فەراهەمکردن و دەستەبەرکردنی پێداویستییەکانی مرۆڤ، هەروەها داهێنان و نوێکاریکردنە لە دۆزینەوە زانستییەکان، بە جۆرێک کە هاوکار بێت بۆ چارەسەر و ئاسانکردنی ژیانی ڕۆژانەی مرۆڤ. کەسی ئەندازیار بە پشتبەستن بە تیۆری و زانستە خەیاڵییەکان کار ناکات، بەڵکۆ بنچینەی کاری ئەندازیاری بریتییە لە واقعی بوون و زانستی کردارەکی و متمانە بەخۆبوون.
وشەی ئەندازیاری یاخود Engineering وشەیەکی لاتینییە واتای ژیریی، دانایی و داهێنان و نوێگەری دەگەیەنێت.
پسپۆڕی و خوێندنی بوارە ئەندازیارییەکان
پسپۆڕییە سەرەکییەکانی ئەندازیاری هەمەجۆرن، لە ڕابردوودا پسپۆڕییەکان دیاریکراو بوون، بەڵام بەهۆی پێشکەوتنەکانی سەردەم، لە ئێستادا ئەندازیاریی چەندان پسپۆڕیی گرنگی هەیە.
لە پاش خوێندنێکی چڕ و وردی چوار ساڵ لە هەندێک پسپۆڕی پێنج ساڵی زانکۆ، خوێندکار دەبێتە خاوەن بڕوانامەی بەکالۆریۆس و بە فەرمی دەبێت بە ئەندازیار، دواتر بەپێی ویستی خۆی لەڕێگەی خوێندنی ماستەر و دکتۆراوە دەتوانێت خوێندن و پلەی باڵا لە پسپۆڕییە ئەندازیارییەکەی بەدەست بهێنێت.
گرنگترین پسۆڕییە ئەندازیارییەکان بریتیین لە:
- ئەندایاریی تەلارسازی
- ئەندازیاریی شارستانی
- ئەندازیاریی کارەبا
- ئەندازیاریی میکانیک
- ئەندازیاریی نەوت و پێتڕۆڵ و وزە
- ئەندازیاریی ژینگەیی
- ئەندازیاریی کیمیایی
- ئەندازیاریی کۆمپیوتەر
- ئەندازیاریی پڕۆگرامسازی
- ئەندازیاریی پزیشکی و ئامێرە پزیشکییەکان
- ئەندازیاریی فڕۆکەوانی
- ئەندازیاریی ڕووپێوی
- ئەندازیاریی ئاودێری و بەنداو
- ئەندازیاریی ڕێگاوبان
- ئەندازیاریی مێگاترۆنێکس
- ئەندازیاریی کارۆمیکانیکی
تایبەتمەندیی کەسایەتی ئەندازیارێکی سەرکەوتوو
پیشەی ئەندازیاریی بۆ هەموو کەسێک گونجاو نییە، چونکە بەرپرسارێتی و ماندووبوونێکی زۆری لەخۆگرتووە، پێویستە کەسەکە چەندان توانایی و لێهاتوویی هەبێت کە بتوانێت بە باشی ئەرکەکانی بەڕێوەبەرێت، بەو واتایەی بوون بە ئەندازیاێکی لێزان و بە ئەزموون پێویستی بە هەبوونی کارامەیی و لێهاتوویی هەیە لە کۆمەڵێك بواردا و دەبێت ئەندازیار کەسایەتییەکی بەهێزی هەبێت و خاوەنی چەند تایبەتمەندییەكی گرنگ بێت لەوانە:
ـ لێهاتوویی لە شیکارکردن و لێکۆڵینەوە: پێویستە ئەندازیار ناوەڕۆك و بەشەکانی دیزاین و پێکهاتەکانی بە وردی شیکار بکات و لێکۆڵینەوە لە هەموو وردەکارییە بچوكەکان بکات، واتا وردکار بێت و توانای لێکۆڵینەوەی هەبێت.
- لێهاتوویی لە مامەلە کردن لەگەڵ کەسانی تردا: ئەندازیار هەرگیز ناتوانێت بیرۆکە و پڕۆژە و پلانەکانی بخاتەڕوو و ڕوونکردنەوەیان بۆ بکات ئەگەر لێهاتوو نەبوو لە چۆنێتی مامەڵەکردن لەگەڵ خاوەنکار و ئەندازیارانی تردا، پێویستە متمانەی بەخۆی بێت و خاوەن کەسایەتییەکی بەهێز بێت و قبووڵی ڕەخنە و تێڕوانینی کەسانی تری هەبێت و بە لۆجیکی مامەڵەیان لەگەڵ بکات.
- لێهاتوویی لە بوارە تەکنیکییەکان: ئەندازیاران زۆرینەی پڕۆگرامەکانی کۆمپیوتەر لە کارەکانیان بەکاردەهێنن، بۆیە دەبێت لە بواری پرۆگرامسازی و پرۆگرامەکانی ئۆفیس زۆر لێهاتوو و کارامە بن، هاوکات چەند پسپۆڕی و چەند بەشێکی ئەندازیاریی بە جۆرێکە کە بەرکەوتن و مامەڵەکردنت لەگەڵ ئامێری ورد و کارەبا و بابەتە تەکنەلۆجییەکانی سەردەم دەبێت، بۆیە پێویستە زانیاریی تەواوت هەبێت لەسەر ئەو بوارەی کە کاری لەسەر دەکەیت.
چەند مەرجێکی سەرەکی بوون بە ئەندازیارێکی سەرکەوتوو
- هەبوونی خەیاڵێکی فراوان، بە جۆرێک کە بە ئاسانی وێنای شتەکان بکات
- لێهاتوو و کارامەیی و بوونی حەزی نوێگەری
- هەستکردن بە بەرپرسیارێتی
- کارامە بێت لە پلاندانان
- گرنگیدان بە وردەکارییەکان و وردکار لە پڕۆژەکان
- توانای ڕووبەڕوبوونەوەی کێشەکان و داهێنان لە چارەسەرکردنیان
- خاوەن زەوق و سەلیقە و شێوازی تایبەتی بێت لە دیزاینکردن
- بەتوانا بێت لە بیرکاری و فیزیا و ژماردن و ئامار.
- کراوە بێت و توانای قبووڵکردنی ڕەخنە و پێشنیارەکانی هەبێت و بەدڵی فراوانەوە وەریانبگرێت
- داهێنان و نوێکاری لە بیرۆکە و پڕۆژەکان و خستنەڕووی چارەسەری نوێ
- توانای بەڕێوەبردنی کاری بەکۆمەڵ و هاوکاریکردن و کۆمەكکردنی تیمی کارەکەی هەبێت
- لێزان و لێهاتوو بێت لە کاروباری ئۆفیس
- لێکۆڵینەوە بکات لە کاروبارەکان و شیکاریان بکات
- هەڵسەنگاندن بکات بۆ بەڕێوەچوونی پرۆژەکان
- بەردەوام بێت لە پێشکەشکردنی ڕاپۆرتی ورد لەسەر قۆناغەکانی بەڕێوەچوونی کاروبارەکان
- بە توانا بێت لە زمانی ئینگلیزی
- توانای بەڕێوەبردن و ڕێکخستنی کاتی هەبێت و پەیوەست بێت بە کاتی دیاریکراوی پڕۆژەکانی
- لێهاتوو بێت لە کارە تەکنیکییەکان
- شیکردنەوەی نەخشە و داتاکان
- بوونی هەست و هزری لۆجیکی و وردەکار لە مامەڵەکردندا
لایەنە ئەرێنییەکانی پیشەی ئەندازیاری
بەهۆی پێشکەوتنی سەردەمی ئێستا، ئەندازیار ڕۆڵ و پێگەیەکی گرنگی لە زۆرێک لە بوارەکانی ژیاندا هەیە، بۆیە لە نێو بازاڕی کارکردندا داواکارییەکی زۆر لەسەر چەند پسپۆڕییەکی دیاریکراوی بەشە ئەندازیارییەکان هەیە نموونەی ئەندازیاریی پڕۆگرامسازی و ئەندازیاریی کۆمپیوتەر و چەند بەشێکی تر، هەروەها داهات و بڕی مووچەی ئەندازیار بەندە بە ساڵانی ئەزموون و خزمەتکردنی لەگەڵ جۆری پسپۆڕیی ئەندازیارییەکەی، هاوکات کەسایەتی ئەندازیار لەنێو کۆمەڵگەدا پێگەیەکی تایبەتی هەیە. هەروەها بوارەکانی کارکردنی ئەندازیار تاڕادەیەک فراوانە داواکاری زۆری لەسەرە، ئەگەر بە توانا و لێزان بیت هەلی کار زۆر و فراوانە.
لایەنە نەرێنییەکانی پیشەی ئەندازیاری
بوونی کێبڕکێیەکی زۆر لەنێو بازاڕی کارکردندا، پێدانی کار تەنها بە خاوەن ئەزموونەکان و بە کەم سەیرکردنی ئەندازیارانی تازە دەرچووەکان و ئەندازیارە گەنجەکان لە گرنگترین خاڵە نەرێنییەکانی پیشەکەیە، هەروەها کار و پیشەی ئەندازیاری زۆر ورد و ئاڵۆز و قورسە تاڕادەیەکی زۆر پێویستی بە پشوودرێژی و ئارامیی هەیە، ماندووبوونێکی لە ڕادەبەدەرە و تاقەت پڕوکێنە بۆ کەسێك کە حەز و خولیای بۆ کارەکە نەبێت و بەرپرسیارێتییەکانی زۆرن، بەهۆی کاروبارەکانەوە کاتی کەمت بۆ ژیانی تایبەتی دەمێنێتەوە.
سەرەڕای ئەوەی کە خوێندن و کارکردن لە هەموو پسپۆڕییە ئەندازیارییەکان بۆ هەردوو ڕەگەزە، لە هەموو ڕووییەکەوە ئاسایی و ڕێگەپێدراوە، بەڵام ژنان و خانمانی ئەندازیار لە هەندێک ناوچەدا بەچاوی کەم لە تواناکانیان دەڕوانن سەرباری ئەوەی کە هەندێک کات ژنانی ئەندازیار لە ڕەگەزی بەرامبەر لە زۆرێک لە بوارەکاندا لێهاتووتر و زیرەکترن، بەڵام هەلی کار بۆ خانمان لەم پیشەیەدا لە چەند ناوچەیەک دیاریکراو و سنووردارە.
ئەرکە سەرەکییەکانی ئەندازیار
ئەرکی ئەندازیاران هەمەچەشن و فراوانە و بەرپرسیارێتی زۆریان هەیە، ئەرکە سەرەکییەکانی چەند قۆناغێک لەخۆدەگرێت کە بریتیین لە:
دیزاین
هەموو ئەندازیارێک چارەسەری نوێ و بێوێنە بۆ کێشەکان پێشنیار دەکەن. لە کاتی پڕۆسەی دیزاینی ئەندازیارییدا، ئەرکی ئەندازیارەکە لە سەرەتادا بریتییە دە دەستنیشانکردنی کێشەکە، پاشان هەنگاوەکانی دواتر بریتیە لە ئەنجامدانی توێژینەوە لە بارەی کێشەکەوە، دواتر شیکردنەوە و چارەسەر و بڕیاردان لەسەر بنەمای کێشەکە دەخاتەڕوو.
شیکارکردنی ئەندازەیی
شیکردنەوە و شیکاریی ئەندازەیی دوای پڕۆسەی دیزاینکردن و دەستنیشانکردنی کێشەکە و دیاریکردنی چارەسەرە.
شیکردنەوەی ئەندازیاری بریتییە لە جێبەکێکردن و بەکارهێنانی بنەما زانستییەکان لە پڕۆسەی چارەسەرکرندا، هاوکات شیکاریی ئەندازیاری تایبەتە بە جێبەجێکردنی بنەما و پڕۆسەکانی شیکردنەوەی زانستی بۆ هەر سیستم و ئامێرێک یان تەکنیکێک بە مەبەستی زانینی تایبەتمەندی و مەرجەکانی.
ئەو دیزاینەی کە لە قۆناغی یەکەم دانراوە لەم قۆناغەدا بە تەواوی بەپێی بنەما سەرەکییەکانی نموونەی فیزیا و بیرکاری و یاساکانی سروشت شیدەکرێتەوە و شیکاریی بۆ دەکرێت.
پسپۆڕیی
بەپێی پسپۆڕی و بەشەکان چارەسەری و پڕۆژەکان لەلایەن ئەندازیارانەوە جێبەجێ دەکرێت، واتا کاری ئەندازیاران تا ڕادەیەک دەستەجەمعیی و بەکۆمەڵە، زۆرێک لە پسپۆڕیی و بەشەکان بە یەکەوە پەیوەستن.
بەڕێوەبردن
بەڕێوەبردن و ڕابەرایەتی کردنی پڕۆژەکان کڕۆکی سەرکەوتنی کارەکانە، لەڕێگەی بەدواداچوون، ئاگاداربوون، لێکۆڵینەوە و وردبوونەوەی ئەندازیار لە قۆناغ بە قۆناغی پڕۆژەکان دەکرێت پڕۆژەیەکی سەرکەوتوو و تەواو بەرهەم بهێنرێت.
