ناوه‌ڕۆك
ناساندن
هۆکارەکانی گۆڕانی ڕەنگی ئاسمان (بە ئینگلیزی: Causes of sky discoloration، بە عەرەبی: أسباب تغير لون السماء)، ڕەنگی ئاسمان لەکاتی خۆرئاوابوون و خۆرهەڵاتندا دەگۆڕێت بۆ ڕەنگی درەوشاوەی جیاواز، بە پلەی جیاواز، هەندێکجاریش لە هەمان کاتدا چەند ڕەنگێک لە ئاسماندا دەردەکەون. هۆکارەکانی گۆڕانی ڕەنگی ئاسمان لە ماوەی خۆرهەڵاتن و خۆرئاوابووندا.
دیاردەی پەرش و بڵاوی
پەرش و بڵاوی دیاردەیەکی گەردوونییە کە دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی شەپۆلی ڕووناکی لە تیشکی خۆردا بە ئاراستەی جیاوازدا ئەم دیاردەیە لەلایەن زانای کەشناسی ستیڤن ئاکەرمان لە زانکۆی مادیسۆن لە واشنتۆن دۆزرایەوە، دۆزینەوەی ئەم تیۆرییە یارمەتیدەر بووە بۆ ڕوونکردنەوەی زۆرێک لە دیاردە گەردوونییەکان لە بوارە جیاوازەکاندا.
لە ڕێگەی تیۆری پەرش و بڵاوەوە، زانا ستیڤن توانی ڕونکردنەوەی دەرکەوتنی ڕەنگی جیاواز لە ئاسماندا ڕوون بکاتەوە، بەو پێیەی خۆر تیشکی سروشتی شەپۆل دەردەدات کە دەگاتە بەرگەهەواوە کە لە ڕێگەیەوە گەردیلە بچووکەکان و تەنۆلکەکانی وەک تۆز بڵاودەبنەوە، کە ئەم تەنۆلکانە لەوێ کارلێک دەکەن لەگەڵ ئەم تیشکانەدا، دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەیان.
ئەو هۆکارەی کە پەرش و بڵاوی پشتی پێ دەبەستێت
درێژی شەپۆلەکان
شەپۆلەکانی ڕووناکی کە درێژی شەپۆلەکانیان درێژە زیاتر لە شەپۆلە کورتەکانی تر پەرش و بڵاو دەبن کاتێک خۆر لە ئاسۆوە دوورە، هەر بۆیەش بەردەوام ئاسمان بە ڕەنگی شین دەبینین، لە کاتێکدا خۆر لە ئاسۆ نزیکتر دەبێتەوە شەپۆلی ڕووناکی درێژ کەمتر پەرش و بڵاو دەبێتەوە، وەکو سوور کە زۆرترین درێژی شەپۆلی هەیە.
پەرش و بڵاوی چۆن ڕوودەدات؟
خۆر تیشکی سپی لەسەر زەوی دەدرەوشێنێتەوە و لە ڕێڕەوی ئەم تیشکە خۆرانەدا بۆ سەر زەوی، بەریەککەوتن لەگەڵ هیچ شتێکدا ناکەن و کاتێک ئەم تیشکانە دەچنە ناو بەرگەهەواوە لەگەڵ پێکهێنەری بەرگەهەوا و تەنۆلکەکان و ئاوەکان بەریەکدەکەون دڵۆپەکان لە بەرگەهەوادا هەن، کە دەبێتە هۆی دیاردەی شکاندنی ڕووناکی، و بەم شێوەیە دەبێتە هۆی بەدەستهێنانی چەندین تیشکی ڕەنگی جیاواز.
لە کاتی خۆرئاوابوون و خۆرهەڵاتندا خۆر لە ئاسۆ نزیکتر دەبێتەوە، ئەمەش ڕێگە بە تیشکی خۆر دەدات بە گەردیلەی زیاتردا تێپەڕێت بە بەراورد بە ماوەکانی نیوەڕۆ و ڕۆژدا کە خۆر لە ئاسۆ و تەنۆلکەکانی بەرگەهەوا دوورترە، بۆیە ڕەنگی شین لە کاتی خۆرهەڵاتن و خۆرئاوابووندا دوورتر بڵاودەبنەوە و ڕەنگەکانی دیکەش بەردەوامن لە دەرکەوتنی زیاتر وەک زەرد و پرتەقاڵی و سوور.
ئەم ڕەنگانە ڕێگایەکی دوور و درێژ لە بەرگەهەوادا دەمێننەوە لە ڕەنگەکانی تر باشترە پاشان تیشکی خۆر لە شێوەی شەپۆلدا دەڕوات و هەر شەپۆلێک درێژی شەپۆلی خۆی هەیە و فرێکوێنسیی خۆی هەیە سوور بە درێژترین درێژی شەپۆل دادەنرێت، هەردوو جۆری شین و بەیبوون کورتترین درێژی شەپۆلی ڕووناکی دادەنرێت، دەرکەوتنی ڕەنگی شین لە ئاسمان لە کەشوهەوای جێگیردا دەردەکەوێت چونکە ئەم ڕەنگە لە هەموو ڕەنگەکانی تردا گەشاوەترە.
