ناوه‌ڕۆك
ناساندن
بۆچی ئاسمان شینە؟ (بە ئینگلیزی: Why is the sky blue، بە عەرەبی: لم السماء زرقاء)، ئاسمان بە هۆی درێژیی شەپۆلی جیاوازەوە کە تیشکی خۆر پێکدەهێنن، دیاردەی بڵاوبوونەوەی ڕووناکی بەرگەهەوای زەوی تیشکی خۆر بڵاودەکاتەوە، هەروەها جیاوازی هەستیاری چاوی مرۆڤ بۆ ڕەنگەکان دەبێتە هۆی ئەوەی مرۆڤ ئاسمان بە شین ببینێت.
بۆچی ئاسمان شینە؟
- خۆر لە ڕۆژدا ڕاستە، بۆیە تیشکەکانی بە شێوەیەکی ڕاستڕەوە بەرەو بەرگەهەوا دەکەون
- تیشکی خۆر سپی دەردەکەوێت، لە بەرگەهەوادا درێژی شەپۆلی کورت شین هەڵدەمژن
- چاوی مرۆڤ زیاتر هەستیارە بە شین بۆیە ئاسمان وەک شین دەبینێت
بۆچی لە کاتی خۆرئاوابووندا ئاسمان سوور دەردەکەوێت؟
ئاسمان لە کاتی خۆرئاوابووندا بە سوور دەردەکەوێت، چونکە تیشکی خۆر بە گۆشەی مەیل دەکەوێتە سەر بەرگەهەوا، بۆیە تیشکی خۆر مەودای دوورتر لە بەرگەهەوادا دەبڕێت و ژمارەیەکی زۆرتر لە نایترۆجین و ئۆکسجین کە لە بەرگەهەوادا هەن. بەم شێوەیە تا دەتوانرێت بڕێکی زۆر شین و بەنۆک هەڵدەمژن، هەموو درێژی شەپۆلەکان بە بەرگەهەوادا تێدەپەڕن، لە هەور و تۆز و تەنۆلکەکانی سەر ئاسۆوە ڕەنگ دەدەنەوە و بە هەموو ئاراستەکاندا بڵاودەبنەوە، بۆیە ئاسمان سوور دەردەکەوێت و سێبەری پرتەقاڵی و زەرد دەردەکەوێت.
ڕەنگی ڕاستەقینەی ئاسمان چییە؟
پێیان وایە ڕەنگی ڕاستەقینەی ئاسمان ڕەشە یان بێ ڕەنگە، چونکە ئەوە بەرگەهەوایە کە ڕووناکی خۆر بڵاو دەکاتەوە، بەهۆیەوە ڕەنگی جیاواز دەردەکەوێت و بەبێ ڕووناکی ئەویش هیچ شتێک نییە، ڕاستی ئەوەیە ئاسمان بێ ڕەنگە، بەڵام ڕەنگی شین و سوور و پرتەقاڵی هەیە بەهۆی ئەو بەرگەهەوایەی کە دەوری زەوی داوە کە گەردیلەی تێدایە کە یان ڕێگە بە هەندێک درێژی شەپۆلی ڕووناکی دەدات بەناودا تێپەڕێت، ڕێگری دەکات و هەندێکی تر هەڵیدەمژێت، بۆیە مرۆڤ ئاسمان وەک ڕەنگاوڕەنگ لە ڕووی زەویەوە دەبینێت، بەڵام لە بۆشایی ئاسمان پێدەچێت تاریک بێت بەهۆی نەبوونی بەرگەهەوادا.
ئایا ئاسمان لە هەمووهەسارەکانی کۆمەڵەی خۆردا شینە؟
ڕەنگی ئاسمان لە هەسارەیەکەوە بۆ هەسارێکی تر دەگۆڕێت بەپێی سروشتی پێکهاتەکانی بەرگەهەواکەی بۆ نموونە بەرگەهەوای مەریخ زۆر تەنکە لە گازی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و گەردیلەی تۆزی ورد پێکدێت، کە ئاسمانی مەریخ نیشان دەدات بە ڕەنگی سوور و پرتەقاڵی لە ڕۆژدا، لە کاتێکدا ئاسمان بە ڕەنگێکی شین و قووڵ دەردەکەوێت و خۆڵەمێشی لە کاتی خۆرئاوابووندا.
