لودڤیگ بۆڵتزمان

پێشەکی

لودڤیگ بۆڵتزمان یەکێک بوو لە گرنگترین و کاریگەرترین فیزیکزانەکانی سەدەی نۆزدەهەم کە ڕۆڵێکی بەرچاوی هەبوو لە پەرەپێدانی میکانیکی ئاماری و تیۆری گەرمی ئەو بە کارە پێشەنگەکانی لە بواری میکانیکی ئاماری و تێرمۆداینامیک بناغەیەکی پتەوی بۆ فیزیای مۆدێرن دانا و کاریگەری قووڵی لەسەر گەشەکردنی فیزیای کوانتەم و بوارەکانی تری فیزیا هەبوو

سەرەتای ژیانی و خوێندن

لودڤیگ ئێدوارد بۆڵتزمان لە ٢٠ی شوباتی ١٨٤٤ لە ڤیەننای پایتەختی ئیمپراتۆریەتی نەمسا-هەنگاریا لەدایک بوو لە بنەماڵەیەکی ناوەندی گەورە بوو و لە تەمەنی منداڵیەوە لێهاتوویی و زیرەکی دەرخست خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی لە ڤیەننا تەواو کرد و دواتر لە ساڵی ١٨٦٣ چووە زانکۆی ڤیەننا بۆ خوێندنی فیزیا لەوێ کەوتە ژێر کاریگەری مامۆستا بەناوبانگەکان وەک یۆزێف ستێفان و یۆزێف لۆشمیت

کارە زانستییەکانی

بۆڵتزمان لە ماوەی ژیانی زانستیدا چەندین بەشداری گرنگی لە بواری فیزیادا کرد بەڵام گرنگترین و ناسراوترین کارەکانی لە بواری میکانیکی ئاماری و تێرمۆداینامیک بوون ئەو توانی پەیوەندی نێوان خاسیەتە ماکرۆسکۆپیەکانی سیستەمە فیزیاییەکان و ڕەفتاری وردەکانی پێکهێنەرەکانیان ڕوون بکاتەوە

میکانیکی ئاماری و یاسای دابەشبوونی بۆڵتزمان

یەکێک لە گرنگترین بەشدارییەکانی بۆڵتزمان پەرەپێدانی میکانیکی ئاماری بوو کە بووە بناغەی تێگەیشتنی نوێ لە سیستەمە فیزیاییەکان ئەو یاسای دابەشبوونی بۆڵتزمانی داهێنا کە پەیوەندی نێوان گەرمی و خێرایی گەردیلەکانی گاز ڕوون دەکاتەوە ئەم یاسایە بووە کلیلی تێگەیشتن لە زۆر دیاردەی فیزیایی و کیمیایی

کار لەسەر تێرمۆداینامیک و ئێنترۆپی

بۆڵتزمان کاری زۆری لەسەر تێرمۆداینامیک و چەمکی ئێنترۆپی کرد ئەو توانی پەیوەندی نێوان ئێنترۆپی و ئەگەری میکرۆسکۆپی دەربخات کە بە هاوکێشەی ئێنترۆپی بۆڵتزمان ناسراوە ئەم کارە گرنگییەکی زۆری هەبوو لە تێگەیشتن لە یاسای دووەمی تێرمۆداینامیک و پرۆسە گەرمییەکان

هاوکێشەی بۆڵتزمان

هاوکێشەی بۆڵتزمان یەکێکی ترە لە بەشدارییە گرنگەکانی ئەم زانایە ئەم هاوکێشەیە کە بۆ شیکردنەوەی ڕەفتاری گازەکان بەکاردێت بووە ئامرازێکی گرنگ لە فیزیای پلازما و دینامیکی شلەمەنی ئەم هاوکێشەیە کاریگەری زۆری لەسەر گەشەکردنی بوارەکانی وەک ئەیرۆداینامیک و فیزیای گەردوونی هەبووە

کاریگەری لەسەر فیزیای مۆدێرن

کارەکانی بۆڵتزمان کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر گەشەکردنی فیزیای مۆدێرن هەبوو بەتایبەتی لە بواری فیزیای کوانتەم و تیۆری ڕێژەیی تێڕوانینەکانی ئەو بۆ پەیوەندی نێوان میکرۆ و ماکرۆ ڕێگەی بۆ تێگەیشتنی قووڵتر لە سروشتی ماددە و وزە خۆش کرد

ژیانی کەسی و کۆتایی

لە ژیانی کەسیدا بۆڵتزمان کەسێکی هەستیار و لەهەمان کاتدا بلیمەت بوو ئەو لە چەندین زانکۆی ئەوروپی وانەی وتەوە و پەیوەندی لەگەڵ زۆربەی فیزیکزانە گەورەکانی سەردەمی خۆی هەبوو بەداخەوە لە کۆتایی ژیانیدا تووشی خەمۆکی قووڵ بوو و لە ٥ی ئەیلولی ١٩٠٦ لە دوورگەی دوینۆ نزیک تریستی ئیتاڵیا کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا

میراتی زانستی

میراتی زانستی بۆڵتزمان بەردەوام کاریگەر و گرنگە کارەکانی لە بواری میکانیکی ئاماری و تێرمۆداینامیک بناغەی زۆر لە تیۆرییە نوێیەکانی فیزیان ئەمڕۆ ناوی بۆڵتزمان لە چەندین چەمک و یاسای فیزیایی وەک یاسای ستێفان-بۆڵتزمان و هاوکێشەی بۆڵتزمان بەکاردێت کە نیشانەی کاریگەری بەردەوامی ئەم زانا مەزنەیە لەسەر زانستی فیزیا