جەیمس باریی

 ناساندن

مارگریت ئان بولکلی (نزیکەی ٧٨٩ا_١٨٦٥) لەژیانی سەرنجراکێشی بە دکتۆر ناسراوە. مارگریت ئان بولکلی . جایمس باری،کەسایەتیەکی پێشەنگ لە بواری پزیشکیدا کەوەک پیاوێک ژیاوە بۆئەوەی سنوردارکردنی رەگەزی سەردەمی خۆی دەرباز بکات . لێرەدا تێروانینێکی وردی ژیان و میراتەکەی دەخەینەروو:

لەدایکبوون و  پێشینە: مارگریت لە شاری کۆرکی ویلایەتی ئێرلەندا لەدایکبووە ،لەسەرەتای سەدەی نۆزدەهەندا ڕووبەرووی سەختی دارایی وسنووردارکردنی کۆمەڵایەتی بووەتەوە کە تایبەتە بە ژنان خێزانەکەی پەیوەندیەکی کاریگەریان هەبووە ، لەوانە مامی ، جەیمس باری ،نیگارکێشی دیارو ئێرلی بوکان کە پشتگیری لە خوێندنەکەی دەکرد.

وەرگرتنی ناسنامەی پیاو: دوای مردنی مامی ، مارگریت ناسنامەکەی وەرگرت بووبە “جایمس باری، لەوانەیە بە پشتیوانی خێزانەکەی . ئەمەش ڕێگەی پێدا کەکاری پزیشکی بکات، کە لەوکاتەدا ژنان نەیاندەتوانی پێی بگەن

پیشەی پزیشکی 

پەروەردە: لە ساڵی ١٨٠٩ لە قوتابخانەی پزیشکی زانکۆی ئەدینبۆرگ ناوی تۆمارکردووە، بووە یەکێک لە یەکەم ژنەکان کە بڕوانامەی پزیشکی بەدەستهێنا (هەرچەندە لە ژێرپۆشاکی پیاودا).

خزمەتگوزاری سەبازی :لە ساڵی١٨١٣ وەک پزیشکی نەشتەرگەری پەیوەندی بە سوپای بەریتانیاوە کردووە لەکۆڵۆنیەکانی باشووری ئەفریقا، مۆ ریس، ماڵتا و کەنەدا خزمەت دەکات. ئەو بۆ پشکنەری گشتی بەرز بووەوە، سەرپەرشتی نەخۆشخانە سەربازیەکانی دەکرد.

بەشداری و دەستکەوتەکان 

داهێنانە پزیشکیرکان: داکۆکی لە پاکوخاوێنی و خۆراک و مامەڵەی مرۆڤانە لەگەڵ نەخۆشکان دەکات ، لەوانەش زییندانیەکان و پەتاکان. یەکێک لە یەکەم نەشتەرگەرییە سەرکەتووەکانی قەستەرە لە ئافریقای (نزیکەی ١٨٢٦) ئەنجامدا کە هەردوو دایک و منداڵەکە تێیدا ڕزگاریان بوو.

داکۆکی کردن لە تەندرووستی گشتی: چاکسازییەکانی پاکوخاوێنی و ئاوی پاکی بەرەوپێشبرد، رێژەی نەخۆشی لە پۆستەکەیدا بەشێوەیەکی بەرچاو کەمکردەوە.

تەحەدای کەسی و میرات 

شاردنەوەی رەگەزی: بە درێژای ژیانی پیشەیی ناسنامەی پیاوانەی خۆی پاراستووە، پێدەچێت پێویستی بە وریایی بەردەوام بووبێت. رەگەزی ڕاسەقینەی تەنها دوای مردنی لەلایەن ژنێکی چەقۆکێشەوە دۆزرایەوە کە تەرمی ئامادە دەکرد.

کەسایەتی و کاریگەری: بە تووند و شارانگێز وەسف دەکرێت، خۆبەخشی بۆ نەخۆشەکان رێزی لێدەگیرێت. ئاشکراکردنی ناسنامەکەی هەم سکاڵا و هەم سەرسامی لێکەوتەوە ، ئەمەش تەحەدای نۆرمەکانی جێندەری ڤیکتۆریای کرد.

گرنگی میژوو 

شکاندنی بەربەستەکان: چیرۆکی باری تیشک دەخاتە سەر ئەو بەربەستە سیستماتیکیانەی کە ژنان لە بواری پزیشکی ڕووبەڕوویان دەبێتەوە و خۆڕاگریان لە تێپەڕاندنیان. ژیانی پیشەیی ئەو پێش پێشەنگە پزیشکییە بەناوبانگەکانی وەک ئلیزابیس بلاکوێڵ کەوتووە.

دانپیدانان: سەرەتا بەناوی دکتۆر جەیمس باری، چیرۆکەکەی وەک مارگریت بەلکلی تیشک دەخاتە سەر یەکتیبرینی رەگەزو و ناسنامە و دەستکەوتی پیشەیی. زانستی مۆدێرن وەک ئایکۆنێکی رەگەز گۆراو وەریدەگرێتەوە، هەرچەندە ئەم لێکدانەوەیە هێشتا مشتوومری لەسەرە.

مشتومر و مشتومڕەکان 

لێکدانەوەی ناسنامە: هەندێک لە میژوونووسان وەک ژنێک سەیری دەکەن کە بەزۆر پۆشینی جلوبەرگی پیاوانە، لەکاتێکدا هەندێکی تر باس لەوە دەکەن کە ڕگەزی خۆی وەک نێر ناساندبیت کە ئەمەش وای کردوو ببیتە یەکێک لە سەرەتاییترین کەساییەتیە ڕەگەز گۆڕاوەکان لە پزیشکی ڕۆژئاوادا.

بەڵگەنامە مێژوویەکان: تۆمارە کەسییە سنووردارەکان بۆشایی بەجیدەهێڵن، ئەمەش سووتەمەنی دەدات بە قسە و باسەکان سەبارەت بە ژنان و پاڵنەرەکانی.

ئەنجام: دکتۆر ئ.س میراتی جەیمس باری /مارگریت ئان بولکلی بەڵگەی خۆڕگری و لێهاتووییە لە کۆمەڵگەیەکی ڕەگەزی ڕەقدا. بەشداریەکانی لە بواریپزیشکی و تەندرووستی گشتیدا، شانبەشنانی سەرپێچکردنی لە نۆرمەکانی کۆماڵگا، دەیکاتە کەسایەتیەکی سەرەکی لە هەردوو مێژووی پزیشکی و جێندەردا. چیرۆکەکەی بەردەوامە لە ئیلهام بەخشین بۆگفتوگۆکان سەبارەت بە یەکسانی و ناسنامە و ناسینەوە لە گێڕانەوەی مێژوودا.