ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
سەگی ئاوی یەکێکە لەو گیانلەبەرە سەرنجڕاکێشانەی کە لە دەریا و ڕووبارەکاندا دەژین. ئەم گیانلەبەرە خۆشەویستە بە هۆی شێوە جوان و هەڵسوکەوتە سەیرەکانیەوە سەرنجی زۆر کەسی بۆ لای خۆی ڕاکێشاوە. سەگی ئاوی سەر بە خێزانی موستەلیدەکانە و خزمایەتی لەگەڵ دەڵەهەنگ و سمۆرەدا هەیە. ئەم گیانلەبەرە بە ملیۆنەها ساڵە لەسەر زەوی دەژی و بەشێکی گرنگە لە ژینگەی ئاوییەکان.
جۆرەکانی سەگی ئاوی
جۆرەکانی سەگی ئاوی زۆرن و لە سەرانسەری جیهاندا بڵاوبوونەتەوە. هەندێک لە جۆرە ناسراوەکانی سەگی ئاوی بریتین لە سەگی ئاوی دەریایی، سەگی ئاوی ڕووبار، سەگی ئاوی زەبەلاح و سەگی ئاوی بچووک. هەر جۆرێک تایبەتمەندی خۆی هەیە و لە شوێنی جیاواز دەژی. بۆ نموونە سەگی ئاوی دەریایی لە کەنارەکانی زەریای هێمن دەژی، لە کاتێکدا سەگی ئاوی ڕووبار لە ڕووبارەکانی ئەمریکای باکوور و ئەوروپادا دەژی.
شێوە و جەستەی سەگی ئاوی
شێوە و جەستەی سەگی ئاوی زۆر تایبەتە و لەگەڵ ژیانی ئاویدا گونجاوە. ئەوان جەستەیەکی درێژ و باریکیان هەیە کە یارمەتیان دەدات بە ئاسانی لە ئاودا بجووڵێن. قاچەکانیان کورتن و پەنجەکانیان بە پەردەیەک بەیەکەوە بەستراون کە دەبێتە هۆی ئەوەی باش مەلە بکەن. کلکیان درێژ و بەهێزە و وەک سوکان بەکاری دەهێنن بۆ ئاڕاستەکردنی خۆیان لە ئاودا. مووی جەستەیان چڕ و ئەستوورە و پارێزگارییان لێدەکات لە سەرما و تەڕی. هەروەها چاویان گەورەیە و دەتوانن لە ژێر ئاودا باش ببینن.
ژینگەی سەگی ئاوی
ژینگە و نیشتەجێبوونی سەگی ئاوی بەشێوەیەکی سەرەکی لە ناوچە ئاوییەکاندایە. ئەوان لە دەریا، ڕووبار، دەریاچە و تەنانەت لە زۆنگاوەکانیشدا دەژین. زۆربەی جۆرەکانی سەگی ئاوی پێویستیان بە ئاوی پاک و خاوێن هەیە بۆ ژیان. ئەوان لانەی خۆیان لە نزیک ئاو دروست دەکەن، زۆرجار لە کەناری ڕووبارەکان یان لە نێو بەردەکاندا. هەندێک جۆری سەگی ئاوی تەنانەت لانە لەسەر بەستەڵەکیش دروست دەکەن.
خۆراکی سەگی ئاوی
خۆراک و ڕاوکردنی سەگی ئاوی زۆر سەرنجڕاکێشە. ئەوان گۆشتخۆرن و خۆراکی سەرەکییان بریتییە لە ماسی، قرژاڵ، کیسەڵی بچووک و نەرمەڵە. هەندێک جۆری سەگی ئاوی تەنانەت باڵندەش دەخۆن. سەگی ئاوی ڕاوچییەکی زۆر لێهاتووە و دەتوانێت بە خێرایی لە ئاودا بجووڵێت. ئەوان دەتوانن بۆ ماوەیەکی زۆر لە ژێر ئاودا بمێننەوە و ڕاوی خۆراکەکانیان بکەن. هەندێک جۆری سەگی ئاوی تەنانەت ئامرازیش بەکاردەهێنن بۆ شکاندنی کەڤاڵی نەرمەڵەکان.
شێوازی ژیانی سەگی ئاوی
هەڵسوکەوت و کۆمەڵایەتی بوونی سەگی ئاوی یەکێکە لە سەرنجڕاکێشترین لایەنەکانی ئەم گیانلەبەرە. ئەوان زۆر زیرەک و یاریکەرن و لە زۆربەی کاتدا بە گرووپ دەژین. سەگی ئاوی دەتوانێت فێری زۆر شت ببێت و توانای چارەسەرکردنی کێشەی هەیە. ئەوان زۆر حەز بە یاریکردن دەکەن و تەنانەت لە سروشتدا دەبینرێن کە بە بەرد و دار یاری دەکەن. سەگی ئاوی دەنگی تایبەتی خۆی هەیە بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ یەکتردا و هەروەها بۆنی تایبەت بەکاردەهێنن بۆ ناسینەوەی یەکتر.
زاوزێ و گەشەکردنی سەگی ئاوی
زاوزێ و گەشەکردنی سەگی ئاوی پرۆسەیەکی سەرنجڕاکێشە. مێیەکان ساڵی جارێک منداڵ دەخەنەوە و دووگیانییان نزیکەی دوو مانگ دەخایەنێت. زۆربەی جۆرەکانی سەگی ئاوی یەک یان دوو بێچوو دەخەنەوە، بەڵام هەندێک جۆر دەتوانن تا پێنج بێچوو بخەنەوە. دایکەکان زۆر ئاگایان لە بێچووەکانیانە و بۆ ماوەی چەند مانگێک شیریان پێدەدەن. بێچووەکان لە تەمەنی دوو مانگیدا فێری مەلەکردن دەبن و لە تەمەنی ساڵێکدا دەتوانن خۆیان ڕاوی خۆراک بکەن.
پەیوەندی نێوان سەگی ئاوی و مرۆڤ
پەیوەندی نێوان سەگی ئاوی و مرۆڤ لە کۆنەوە هەبووە. لە زۆر کولتووردا سەگی ئاوی وەک نیشانەی خۆشبەختی و زیرەکی سەیر دەکرێت. لە هەندێک شوێن خەڵکی سەگی ئاوییان ڕاو کردووە بۆ پێست و گۆشتەکەی. لە ئێستادا زۆر کەس حەز دەکەن سەگی ئاوی ببینن و لە زۆر باخچەی ئاژەڵان سەگی ئاوی ڕادەگیرێت. هەروەها لێکۆڵینەوەی زانستی لەسەر سەگی ئاوی دەکرێت بۆ تێگەیشتن لە ژیان و هەڵسوکەوتیان.
هەڕەشەی لەناوچوون
بەداخەوە سەگی ئاوی ڕووبەڕووی چەندین مەترسی دەبێتەوە. یەکێک لە گەورەترین مەترسییەکان لەناوچوونی ژینگەکەیانە. پیسبوونی ئاو و وشکبوونەوەی ڕووبار و دەریاچەکان کاریگەری خراپی لەسەر ژیانی سەگی ئاوی هەیە. هەروەها ڕاوکردنی ناشەرعی و لەناوبردنی سەرچاوەی خۆراکیان هەڕەشەیە بۆ سەر ژیانیان. بۆیە زۆر لە جۆرەکانی سەگی ئاوی لە لیستی ئاژەڵە مەترسیدارەکاندان و پێویستیان بە پاراستن هەیە.
کۆتایی
لە کۆتاییدا، سەگی ئاوی گیانلەبەرێکی زۆر سەرنجڕاکێش و گرنگە لە ژینگەی ئاوییەکاندا. ئەوان نەک تەنها جوانن، بەڵکو ڕۆڵێکی گرنگیش دەگێڕن لە هاوسەنگی ژینگەییدا. پێویستە هەموومان هەوڵ بدەین بۆ پاراستنی ئەم گیانلەبەرە سەرنجڕاکێشە و ژینگەکەی. بە پاراستنی سەگی ئاوی، دەتوانین یارمەتی پاراستنی ژینگەیەکی تەندروست بدەین بۆ هەموو گیانلەبەرەکان، لەوانەش خۆمان.
