ناوه‌ڕۆك
پێناسە
سەیلفیش (Sailfish) جۆرێک ماسیی دەریاییە کە بە شێوەیەکی بەرچاو لە زۆربەی دەریا و زەریاکانی جیهاندا دەژی. ئەم ماسییە بە باڵە پشتییە گەورە و بەرزەکەی ناسراوە کە شێوەی باڵی کەشتی وەردەگرێت، هەر بۆیە ناوی سەیلفیشی لێنراوە. سەیلفیش سەر بە خێزانی Istiophoridae یە و لە ڕاستیدا پەیوەندییەکی نزیکی لەگەڵ مارلین و سپیرفیشدا هەیە.
خێرایی و قەبارەی سەیلفیش
١. سەیلفیش دەتوانێت بە خێراییەکی سەرسوڕهێنەری ١١٠ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا بڕوات، کە وای لێدەکات یەکێک بێت لە خێراترین بوونەوەرەکانی دەریا.
٢. باڵە پشتییەکەی سەیلفیش دەتوانێت درێژییەکەی بگاتە نیوەی درێژیی جەستەی ماسییەکە، کە دیمەنێکی زۆر تایبەت و جوانی پێدەبەخشێت..
تەمەن و قەبارە
تەمەنی سەیلفیش دەکرێت بگاتە ١٥-٢٠ ساڵ لە ژینگەی سروشتیدا. لە ڕووی قەبارەوە، درێژیی سەیلفیش دەتوانێت بگاتە ٣-٣.٥ مەتر، بە کێشێکی نزیکەی ٥٠-١٠٠ کیلۆگرام.
ژیان و ژینگە
سەیلفیش لە ناوچە کەمەرەیی و نیمچە کەمەرەییەکانی زەریاکانی جیهاندا دەژی. ئەوان زیاتر لە ئاوە گەرمەکانی زەریای هیندی، زەریای ئارام و زەریای ئەتڵەسیدا دەبینرێن. ئەم ماسییە هەڵبژاردەیەکی فراوانی بۆ قووڵایی ئاو هەیە و دەتوانێت لە نزیک ڕووی ئاوەوە تا قووڵایی زیاتر لە ٦٠٠ مەتر بژی. بەڵام زۆربەی کات لە قووڵایی نێوان ١٠ بۆ ١٠٠ مەتردا دەمێننەوە. سەیلفیش بە شێوەیەکی بەردەوام لە جووڵەدایە و بەدەگمەن لە شوێنێکدا جێگیر دەبێت.
جۆرەکان و پۆلێنکردن
لە ئێستادا دوو جۆری سەرەکیی سەیلفیش ناسراون: سەیلفیشی ئەتڵەسی (Istiophorus albicans) و سەیلفیشی هیندی-پاسیفیک (Istiophorus platypterus). هەرچەندە هەندێک زانا پێیان وایە کە تەنها یەک جۆری جیهانی هەیە. جیاوازییەکانی نێوان ئەم دوو جۆرە زۆر کەمن و زۆرجار تەنها لە ڕێگەی شیکردنەوەی جینێتیکییەوە دەتوانرێت جیابکرێنەوە. سەیلفیش سەر بە خێزانی Istiophoridae یە کە هەمان خێزانی مارلین و سپیرفیشە.
خۆراک و ڕاوکردن
سەیلفیش ڕاوچییەکی چالاک و کارامەیە. خۆراکی سەرەکیی ئەم ماسییە بریتییە لە ماسیی بچووکتر وەک ماکریل، ساردین و سکوید. هەروەها دەتوانێت ڕاوی ئۆکتۆپۆس و کریل بکات. سەیلفیش ستراتیژی تایبەتی هەیە بۆ ڕاوکردن، بە تایبەتی بەکارهێنانی باڵە پشتییە گەورەکەی بۆ گەمارۆدانی کۆمەڵە ماسی و دواتر بەکارهێنانی لووتە درێژەکەی بۆ لێدان و بریندارکردنی نێچیرەکانی. خێرایی و چالاکیی سەیلفیش یارمەتی دەدات لە ڕاوکردنی نێچیرە خێراکان.
زاوزێ و گەشەکردن
زاوزێی سەیلفیش لە وەرزی گەرمادا ڕوودەدات. مێیەکان ملیۆنان هێلکە دەڕێژن کە لەلایەن نێرەکانەوە پیتێندراون. هێلکەکان لە ئاودا دەمێننەوە و دوای چەند ڕۆژێک دەتەقن. بێچووە تازە لەدایکبووەکان زۆر بچووکن، بەڵام بە خێراییەکی زۆر گەورە دەبن. گەشەکردنی سەیلفیش بە شێوەیەکی بەرچاو خێرایە و دەتوانێت لە ماوەی ساڵێکدا درێژییەکەی بگاتە نزیکەی ١.٢-١.٥ مەتر.
پەیوەندی لەگەڵ مرۆڤدا
سەیلفیش ڕۆڵێکی گرنگی لە ڕاوی وەرزشیدا هەیە و بە یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی ڕاوچییە وەرزشییەکان دادەنرێت. بەهۆی خێرایی و هێزیانەوە، گرتنی سەیلفیش بە یەکێک لە ئاڵنگارییە گەورەکانی ڕاوی دەریایی دادەنرێت. لە هەندێک کەلتووردا، سەیلفیش بە خۆراکێکی بەنرخ دادەنرێت، بەڵام لە زۆربەی شوێنەکان ڕاوکردنی تەنها بۆ مەبەستی وەرزشییە و دواتر ماسییەکە ئازاد دەکرێتەوە.
پاراستن و هەڕەشەکان
بەداخەوە، ژمارەی سەیلفیش لە زۆربەی ناوچەکانی جیهاندا لە کەمبوونەوەدایە. هۆکارە سەرەکییەکانی ئەم کەمبوونەوەیە بریتین لە زێدەڕۆیی لە ڕاوکردن، گۆڕانی کەشوهەوا و پیسبوونی ژینگەی دەریایی. هەروەها، سەیلفیش زۆرجار بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ دەکەوێتە داوی تۆڕە گەورەکانی ڕاوی ماسیی تن و شارک. لە ئێستادا، چەندین بەرنامەی پاراستن هەن بۆ هەوڵدان لە پاراستنی ئەم جۆرە.
کۆتایی
سەیلفیش بە یەکێک لە سەرنجڕاکێشترین و خێراترین بوونەوەرەکانی ژینگەی دەریایی دادەنرێت. باڵە پشتییە گەورەکەی و توانای جووڵانەوەی خێرای لە ئاودا، وایکردووە ببێتە یەکێک لە سیمبولە ناسراوەکانی ژیانی دەریایی. لەگەڵ ئەوەی کە ڕووبەڕووی چەندین هەڕەشە بووەتەوە، بەڵام هێشتا وەک یەکێک لە سەرسوڕهێنەرترین دیاردەکانی سروشت مایەی سەرنج و لێکۆڵینەوەیە.
