ناوهڕۆك
کەمەندی
عەباس کەمەندی یەکێکە لە هونەرمەندە بەناوبانگەکانی کورد، لە ساڵی ١٩٥٢ لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە گەڕەکی جەوراوای شاری سنە لەدایکبووە، بنەماڵەکەیان بە زۆری بە کاری قەسابیەوە سەرقاڵ بوون، لە تەمەنی سێ مانگیدا باوکی لەلایەن مامییەوە کوژراوە، نیگارکێش و نووسەر و گۆرانیبێژ و شاعیر و چیرۆکنووس و دەرهێنەری شانۆ و دراما بووە، بەهۆی بەهرەکانیەوە نازناوی مامۆستای (حەوت هونەر)ـی پێبەخشراوە، لە تەمەنی ١٦ ساڵییەوە دەستی کردووە بە نووسینی شیعر و چیرۆک و خۆی دەڵێت کە لاسایی کەسی نەکردۆتەوە و هۆگری ئەدەبیاتی فۆلکلۆری کوردی بووە، لە تەمەنی ٢٣ ساڵیدا هاوسەرگیری دەکات و دەبێتە خاوەنی ٤ منداڵ.
ساڵی ١٩٧٠ لە تەمەنی ١٨ ساڵیدا پلەی یەکەم بەدەستدەهێنێت لە کێبڕکێی چیرۆکنووسیدا لە ڕادیۆی سنە، لە ١٩٧١ـیش دەبێتە ئاوازدانەری خانەی فەرهەنگ و هونەر.
| ناوی تەواو | عەباس عەلی |
| لەدایکبوون | ١٩٥٢ |
| شوێنی لەدایکبوون | سنە - کوردستانی ڕۆژهەڵات |
| کۆچی دوایی | ٢٢/٥/٢٠١٤ |
| هۆکاری مەرگ | وەستانی دڵ |
| پیشە | شاعیر - گۆرانیبێژ - نووسەر - دەرهێنەر - وێنەکێش |
| منداڵەکان | چوار |
شێوازی شیعرەکانی عاشقانەیە و زیاتر لە ١٥٠ گۆرانی خوێندووە و ٦٠ گۆرانیشی بۆ خۆی دروستکردووە، کاری لێکۆڵینەوە و کۆکردنەوەی بۆ کەسایەتییە ناودارەکانی کورد کردووە وەک: سنجەرخان، سەید عەتا کەل، پاڵەوان حسێن گوڵزار کرماشانی، بەتاڵانبردنی ئاسەوارەکانی زێویە، و میری نەورۆزی و بەوەش سیمایەکی مێژوویی بە هونەری چیرۆکنووسی کوردی بەخشیووە، لە بواری نووسینی ئهدهبیاتی میللی و شیعر و چیرۆک، کۆکردنەوەی فۆلكلۆر، فەرهەنگ و مێژووی كورددا زیاتر لە 6 ههزار لاپهڕه لێکۆڵینەوەی کردووە و له كتێبخانهی فهرههنگی له تاران پارێزراوه.
ماوەی ٣٥ ساڵ لە ڕادیۆی شاری سنە کاری کردووە و بە دەیان چیرۆک و بەیتی کوردیی لە ڕادیۆ بە شێوەی شانۆی دەنگی دەرهێناوە.
کارکردن لەگەڵ کامکاران
نزیکەی ٣٠ گۆرانی لە ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆن بە دەنگی کەمەندی پەخشکران پێش شۆڕشی ئیسلامی ئێران، کە بریتیبوون لە گۆرانی کوردی ناوخۆیی و شیعری دەکردە گۆرانی، لەدوای شۆڕش لەگەڵ گرووپی کامکاران دەستی کرد بە کارکردن و یەکەمین بەرهەمی ئەلبوومی هەورامان بوو لە ساڵی ١٩٨١، دواتریش هەریەک لە ئەلبوومەکانی پرشنگ و گەلاوێژیان بڵاوکردەوە.
کۆچی دوایی
کەمەندی پاش تەمەنێک خزمەت بە بواری هونەر و مۆسیقا و هونەری ڕەسەنی کوردی لە بەرەبەیانی ڕۆژی ٢٢ی ئایار ی ٢٠١٤، لە تەمەنی ٦٢ ساڵیدا، بەهۆی ڕاوەستانی دڵەوه کۆچی دوایی کرد و لە گۆڕستانی ئاساوڵە (بەهەشتی محەمەدی) لە شاری سنە بە خاک سپێردرا.
فیلمنامەکانی
- ئەسب
- سەوەتەیەک ئاڵف
- فڕین لە قەفەسدا
- میراتی مامە رەحیم
- ئەندامی نویی ئۆپێک
- شەڕی رۆمادییە
- کۆڵانی سوور
- کاروانسەرا
- پارێزەری یەکەم
- قەڵەم و شەیتان و پاڵەوان پەمە
ئەلبوومەکانی
- گەلاوێژ
- ھەورامان
- پرشنگ
- کیژی کورد(٢٠١٢)
بەرهەمەکانی
- کۆمەڵە شیعری هەواراگەی هاوار (کوردی و فارسی)
- نووسینی 4 رۆمان
- نووسینی سیناریۆی 30 فیلمی درێژ و كورت
- نووسینی 2 كتێبی شیعری به فارسی و كوردی
- كێشانی نزیكهی 100 تابلۆی هونەری
- ٦٠ گۆرانی
- چهندین فیلم و درامای به شێوهی زنجیره بۆ تەلەفزیۆنی سنە بەرهەم هێناوە
گۆرانییە بەناوبانگەکانی
نەتۆری
ماڵە هەژاری من بە سەرما نەڕووخێنی، نەتۆری
سەر لە خوەم و لە ماڵ و مناڵم نەشێوێنی، نەتۆری
ئەم ماڵە بە بۆنەی تۆوە بەرپایە عەزیزم، عەزیزم
لانەیکی فەقیرانەیە بۆمی نەڕمێنی، نەتۆری
نەتۆری، نەتۆری کچە نەتۆری
وەڵا نیەسم تاقەت دووری
بیلا نیەسم تاقەت دووری
تۆ بڵێ شاخی مار، شیری مەلیچک، بۆت ئەسێنم، نەتۆری
تۆ گیانۆ بوێ، هەر بە خودا بۆت دەرئەهێنم، نەتۆری
بەو شەرتە کە دیسان وەکوو جاران تۆ لە لام بی ئەزیزم
ئاوازی هەزار بولبولی شەیدات بۆ ئەخوێنم، نەتۆری
نەتۆری، نەتۆری کچە نەتۆری
وەڵا نیەسم تاقەت دووری
بیلا نیەسم تاقەت دووری
بەینی من و تۆ حەیفە کە تێکی بشکێنن، نەتۆری
مەیڵانە کە دڵ ئێمە لە یەکتر بڕەوێنن، نەتۆری
گوێ مەگرە لە تانەو تەشەری خێڵی بەخێڵان ئەزیزم
ڕۆژێک نیە سەد لانە لە سەد لا نەشێوێنن، نەتۆری
نەتۆری، نەتۆری کچە نەتۆری
وەڵا نیەسم تاقەت دووری
بیلا نیەسم تاقەت دووری
بیلا نیەسم تاقەت دووری
بیلا نیەسم تاقەت دووری
تۆ چاوت نەیشێ
تۆ چاوت نەیشێ عالی و بە کەیفە
با چاو من بێشێ کەس نایژێ حەیفە
خودا نەکەردە دییەو بکا ئێش
دییەی من لە جێی دییەو بدا ئێش
خودا نەکەردە بەد وە گیانت بو
هەر بەڵا نەسیب دوشمنانت بو
کاڵێ بۆ خاتر عەواڵان لە کۆ
هەرگیز نەوینم داخ لە دییەی تۆ
هەر دەردێ بۆ تۆ تێتە خوارەوە
ئەی کێشم بە گیان بە سەر بارەوە
چاوی تۆ قیبلەی عیشق و دڵداری
چاوی من چاوگەی گریان و زاری
من چاوم بۆ چەس ئەسرین بڕژێنێ
با چاو تۆ خۆش بێ دنیا بوێنێ
تۆ چاوت نەیشێ قیبلەی دڵانە
با چاو من بێشێ دایم گریانە
سنجانە و سنجانە
کۆرس: سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
کۆرس: سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سەراوێز کەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ
سەراوێز کەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ، لاوەلا تۆتۆ
ئێوارەی وەختێ، ئازیز، سێوەر دای لە چەم
ئێوارەی وەختێ، ئازیز، سێوەر دای لە چەم
تۆ دەربێ لە ماڵ، ئازیزم، من دەرچم لە خەم
تۆ دەربێ لە ماڵ، ئازیزم، من دەرچم لە خەم
سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سەراوێز کەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ
سەراوێز کەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ
سەر لە خوەراوا، ئازیز، دەم لە بەیانی
سەر لە خوەراوا، ئازیز، دەم لە بەیانی
من ئەچم بۆ دەشت، ئازیزم، تۆ بێ بۆ کانی
من ئەچم بۆ دەشت، ئازیزم، تۆ بێ بۆ کانی
کۆرس: سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
کۆرس: سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سەراوێز کەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ
سەراوێز کەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ، لاوەلا تۆتۆ
کۆرس: سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
کۆرس: سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سەرا وێزکەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ
سەرا وێزکەردەن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ، لاوەلا تۆتۆ
بدیە ئا چەمە کە نیشتەن جە کۆ
بدیە ئا چەمە کە نیشتەن جە کۆ
زەرد بییەن خەزان، ئازیزم، نارنج و لیمۆ
زەرد بییەن خەزان، ئازیزم، نارنج و لیمۆ
سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سنجانە و سنجانە، سنجانەکەی لۆ لۆ
سەراوێز کەردن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ
سەراوێز کەردن، ئازیزم، لاوەلا تۆتۆ، لاوەلا تۆتۆ
وەش ئامای وە خێر ئازیز هەی بەرگوزیدە
وەش ئامای وە خێر ئازیز هەی بەرگوزیدە
قەدەم ڕەنجەکەت، ئازیزم، بۆ بانی دیدە
قەدەم ڕەنجەکەت، ئازیزم، بۆ بانی دیدە
کیژی لادێ
کیژی لادی هام به تاسه ی په لکەرەش سەرشانەکەت
هام بەتاسەی دەم بیانی بوی تە نووری نانەکەت
هام بە تاسەی بۆنی مێخەك تۆی تورەنجی شاڵەکەت
ڕەنگی سوخمەو سینە پۆش و بازنە و خڕخاڵەکەت
سەردەمێکە دوور لە باڵات وام لەشارانا ئەژیم
ژین چ ژینێ چاوەکانم گیرۆدەی ئاخر شەڕیم
جار به جاری دیته بیرم ژینی رابردووم له دێ
سێبەری دارو تەلان و خەیزەلانی دوری ڕی
خور خوری فرمیسکی حه سره ت جا له چاوم دیته خوار
بۆ خۆم و بەختی سەرگەردانم ئەگریم زاری زار
دڵ تەنگم بۆ لێوی ئاڵ و دوو دییە شەرمینەکەت
بۆ دەم ئیوارانی حەوش و سوزی مەردۆشینەکەت
کیژی لادێ سەختە دووریت تالە رەنجی رۆژگار
ناحەزە دووری وڵات و ناخۆشە ژینم لەشار
کیژی لادێ وەختە جەرگم پڕ بە دڵ بێ بە کواو
هێندە تینوی ئاوی کێوم پڕ بە تاسەی کانی ئاو
