پارێزگای ورمێ

له‌لایه‌ن: - محەمەد ڕزگار محەمەد ڕزگار - به‌روار: 2022-03-26-14:48:00 - کۆدی بابەت: 8047
پارێزگای ورمێ

ناوه‌ڕۆك

ناساندن

پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا یان پارێزگای ورمێ (بە فارسی: استان آذربایجان غربی‎، بە ئینگلیزی: West Azerbaijan Province) یەکێکە لە ٣١ پارێزگاکانی وڵاتی ئێران و لە بنەڕەتدا پارێزگایەکی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە. ناوەندەکەی شاری ورمێیە و دوو نەتەوەی سەرەکی تێیدا دەژین کە لە کورد و ئازەری پێکهاتوون. ئەو پارێزگایە لەگەڵ باشوور و باکووری کوردستان هاوسنوورە. تاکە پارێزگایە سنووری لەگەڵ باکووری کوردستان هەبێت لە ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە. زۆرینەی کوردەکان دەکەونە باشوور و ڕۆژاوا و بە موکریانەکان دەناسرێن. 

جوگرافیا

ڕووبەری پارێزگاکە بەبێ دەریاچەی ورمێ ٣٧,٠٥٩ کیلۆمەتری دووجایە و لە باکوورەوە لەگەڵ کۆماری ئازەربایجان، لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ ئازەربایجانی ڕۆژهەڵات و لە باشووری ڕۆژهەڵات و باشوورەوە لەگەڵ زنجان و پارێزگای سنە و لە ڕۆژاواشەوە لەگەڵ باکوور و باشووری کوردستان هاوسنوورە. سێزدەیەمین گەورەترین پارێزگای ئێرانە و ٢,٦٤ لە سەتی ڕووبەری ئێران لەخۆی دەگرێت.

پارێزگاکە خاوەنی سێ سەرچاوەی ئاویی گەورە و بەرهەمدارە بۆ دانیشتوانی شارەکە، کە هەریەک لە دەریاچەی ورمێ و ڕووباری ئاراس و زێی بچووکن. لەڕووی بەرزاییشەوە هەریەک لە زنجیرەچیاکانی نێوان تورکیا و عێراق، تەنگەڵانی قوشچی، کێوەکانی باستان، کێوی بینار، قەندیل، دۆڵی حاجی ئیبراهیم و تەڕاقە لەخۆی دەگرێت.

ڕووبارەکان

  • گدار چای
  • زرینه رود
  • سیمینه رود
  • مهابادرود
  • باراندوزچای
  • زاب کوچک
  • شهرچای
  • نازلوچای
  • زولاچای

دانیشتوان

دانیشتوانی پارێزگاکە لە ئازەری و کورد پێکهاتوون و بەپێی سەرژمێرییەکانی ساڵی ٢٠١٦ خەڵکەکەی ٣,٢٦٥ ملیۆن کەسن. بەشێکی کەمی ئەرمەنی و ئاشوورییش لە شارەکە دەژین.

شارەکان

پارێزگاکە ١٩ شارستان و ٤٢ شار و بەش و ١٠٩ گوند و ٣,٧٢٨ کوێرەدێیە، شارەکانی بریتیین لە:

  • ورمێ
  • شنۆ
  • بۆکان
  • مەهاباد
  • میاندواو
  • پیرانشار
  • تیکاب
  • خۆی
  • چاڵدێران
  • چایپارە
  • شۆڤە (شەوت)
  • پۆلدەشت
  • سەردەشت
  • سەڵماس
  • ساینقەڵا (شاهیندژ، هەڵۆژین)
  • ماکۆ
  • نەغەدە
  • چهاربرج
  • باروق

شوێنە گەشتیارییەکان بە فارسی

  • حمام طبیعی دئو اوچان حیدرباغی در شهرستان باروق
  • غار آبی، خاکی جبیگلو در شهرستان باروق
  • قلعه تاریخی ماننایی ها در روستای جان آقا در شهرستان باروق
  • تخت سلیمان تکاب
  • بقعه ایوب انصاری تکاب
  • زندان برنجه تکاب
  • آبشار قینرجه تکاب
  • قلعه ساری قورخان تکاب
  • چمن متحرک چملی تکاب
  • تپه خلیل‌آباد شوط
  • غار چهل پله خضرلو شوط
  • آبگرم معدنی شوط
  • آرامگاه شمس تبریزی خوی
  • آبشار شلماش سردشت
  • سنگ‌نگاره ساسانی خان‌تختی
  • آرامگاه سرداران مکری در بوکان
  • تپه حسنلو
  • سه گنبد
  • سد بوکان
  • قره‌کلیسا
  • غار سهولان مهاباد
  • فقرگاه مهاباد
  • سد مهاباد
  • تپه قلایچی
  • شهر باستانی سه هزار ساله موصاصیر ربط
  • سلطان یعقوب نقده
  • مسجد جامع ارومیه
  • سنگ کاظم خان
  • کلیسای ننه مریم
  • دره قاسملو (گه لیه خان) (دره شهدا)
  • موزه ارومیه
  • سه گنبد
  • آبشار سوله‌دوکل مرگور
  • جنگل‌های مرگور (واقع در دره باوان)
  • چشمه آب معدنی گراوان ربط
  • دامنه کوه قره داغ دربسر
  • بوزخانا چورس
  • قرمزی مسجد]] چورس
  • آرامگاه سادات کوه کمره‌ای -چالدران
  • دژ بسطام، دژ باستانی دوره اورارتو در روستای بسطام-چایپاره
  • غار چهل پله خضرلو-چالدران
  • کاخ و موزه باغچه‌جوق-ماکو
  • دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آرارات-ماکو


سەرچاوەکان



1586 بینین