ناوه‌ڕۆك
ناساندن
کیسی گورچیلە (بە ئینگلیزی: Kidney cyst، بە عەرەبی: كيس الكلى) بە زۆری کیسی بچووکن دیوارێکی تەنکیان هەیە شلەیەکی ئاوی تێدایە. لەگەڵ بەرزبوونەوەی تەمەندا کیس لەسەر ڕووی گورچیلەکانت یان لە پێکهاتەکانی ناو گورچیلەکانتدا دروست دەبێت کە پێیان دەوترێت نیفرۆن.
کیسی گورچیلە دەتوانێت قەبارەی جیاواز هەبێت، هەرچەندە زۆربەیان زیاتر لە ٢ ئینج پان دەبن. هەروەها دەتوانن بە تێپەڕبوونی کات گەشە بکەن یان نزیکەی هەمان قەبارە بمێننەوە. ڕەنگە هەندێک کەس چەند کیسێکیان هەبێت، هەندێکی تر تەنها یەک کیسیان هەبێت. دەتوانیت کیسێک یان زیاتر لە گورچیلەیەک یان هەردوو گورچیلەدا هەبێت.
کیسی گورچیلە لە چی تەمەنێک زیاتر دەردەکەوێت؟
کیسی سادەی گورچیلە زۆرترین جار لە کەسانی سەروو ٥٠ ساڵدا ڕوودەدات، تا نیوەی ئەو کەسانەی تەمەنیان لە سەرووی ٥٠ ساڵەوەیە، لانیکەم یەک کیسی گورچیلەیان دەبێت. ئەو کەسانەی کە لە کاتی لەدایکبووندا بە نێر دیاریکراون ئەگەری تووشبوونیان بە کیسی گورچیلە زیاترە لە چاو ئەو کەسانەی کە لە کاتی لەدایکبووندا بە مێ دەستنیشانکراون.
هۆکاری دروستبوونی کیسی گورچیلە چییە؟
کیسی گورچیلە کاتێک ڕوودەدات کە بۆری گورچیلەیەک دەست دەکات بە ئاوسان و پڕبوون لە شلە. توێژەران نازانن هۆکاری ئەمە چییە، بەڵام دەزانن کە کیسی سادە بۆماوەیی نییە. ئەوان پێیان وایە برینداربوون یان گیرانی وردبینی لە بۆرییەکاندا ڕەنگە ببێتە هۆی دروستبوونی کیسی سادەی گورچیلە.
هەندێک حاڵەتی پزیشکی دەبنە هۆی دروستبوونی کیسی گورچیلە:
- نەخۆشی فرەکیسی گورچیلە
- نەخۆشی درێژخایەنی گورچیلە (CKD)
- نەخۆشی ڤۆن هیپڵ-لینداو
- کۆمپلێکسی ئیسکەلەرۆزی ڕیشاڵی (TSC)
جۆرەکانی کیسی گورچیلە
بە گشتی دوو جۆر کیسی گورچیلە هەیە: سادە و ئاڵۆز.
زۆربەی کیسی گورچیلە کیسی سادەیە.
کیسی سادەی گورچیلە: نا شێرپەنجەی بێ زیانن. بە شێوەیەکی گشتی نیشانەکان دروست ناکەن مەگەر زۆر گەورە نەبن. لەوانەیە تەنانەت نەزانرێت کە هەیە. کیسی سادە پڕن لە شلە و گۆڕاون، دیوارەکانیان تەنکن. پێویستیان بە چارەسەرکردن نییە.
کیسی ئاڵۆزی گورچیلە: ئەگەری تووشبوون یان بوون بە شێرپەنجەیی هەیە. چارەسەری و لابردنی ئاڵۆز دەکات. جیاواز دەردەکەون لە کیسێکی سادە. کیسی ئاڵۆزی گورچیلە لەوانەیە ڕەق بێت پڕ نەکرابێت لە شلە، شێوەی ناڕێک یان دیواری دەرەوەی ئەستوور بێت. کیسی ئاڵۆز زۆر کەمترە لە کیسی سادە. کیسی ئاستی II پێویستی بە چاودێری بەدواداچوون نییە، بەڵام کیسی ئاستی II-F پێویستی بە چاودێری بەدواداچوون هەیە (F واتە بەدواداچوون). مەترسی شێرپەنجە بۆ کیسی II-F نزیکەی ٥% یە. کیسی ئاڵۆزی پۆلی سێیەم نزیکەی ٥٠% بۆ ٨٠% ئەگەری شێرپەنجەیی هەیە، کیسی پۆلی چوارەم نزیکەی ٩٠% ئەگەری شێرپەنجەیی هەیە، بۆیە ئەم جۆرەش پێویستی بە لابردنی هەیە.
نیشانەکانی کیسی سادەی گورچیلە:
- ئازار لە نێوان بڕبڕەکان و چەناگە، یان لە گەدە یان پشت.
- تا.
- زۆر میزکردن.
- خوێن لە میزدا یان میزێکی تاریک.
بەپێی ئەوەی کیسەکە لە کوێیە، کاریگەری لەسەر چۆنیەتی کارکردنی گورچیلەکەت دەبێت. هەروەها دەتوانێت ببێتە هۆی جۆرێک لە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن ئەگەر کیسەکە ڕێگری بکات لە فلتەرکردنی شلەی زیادەی گورچیلە لە خوێندا.
کیسی سادەی گورچیلە چۆن دەستنیشان دەکرێت؟
سۆنەر: شەپۆلی دەنگی فرێکوێنسی بەرز و دەنگدانەوە وێنەی گورچیلەکان دروست دەکات.
تۆمۆگرافی کۆمپیوتەری (CT): تیشکی ئێکس و پرۆسێسی کۆمپیوتەر وێنەی سێ ڕەهەندی گورچیلەکان بەرهەم دەهێنێت.
وێنەگرتنی دەنگدانەوە موگناتیسیەکان (MRI): شەپۆلی ڕادیۆیی و پرۆسێسی کۆمپیوتەر وێنەی گورچیلەکانت دروست دەکات. MRI دەتوانێت یارمەتی دابینکەرەکەت بدات جیاوازی نێوان کیسەکانی پڕ لە شلە و بارستەی ڕەق بزانێت.
پشکنینی کارکردنی گورچیلە: پشکنینی خوێن و میز دەتوانێت بە پزیشک بڵێت کە گورچیلەکان چەندە باش کاردەکەن و ئایا کیسەکە کاریگەری لەسەر کارکردنیان هەیە.
کیسی گورچیلە چۆن چارەسەر دەکرێت؟
لە زۆربەی حاڵەتەکاندا، پێویستی بە چارەسەرکردنی کیسێکی سادەی گورچیلە نابێت. بەڵام، ئەگەر کیسێک فشار دەخاتە سەر ئەندامێکی تر یان کاریگەری لەسەر شێوازی کارکردنی گورچیلەکەت هەیە، ئەوا لابردنی کیسەکە ڕەنگە پێویست بێت.
دوو ڕێگا هەیە بۆ چارەسەرکردنی کیسی گورچیلە:
چارەسەری شلەوەرگرتن و سکلێرۆ: پزیشکەکەت دەرزییەکی درێژ دەخاتە ژێر پێستتەوە بۆ کونکردنی کیسەکە و دەرهێنانی شلەکە. هەندێک جار، هەروەها گیراوەیەکی تایبەت دەخرێتە ناو کیسەکەوە بۆیە ئەگەری پڕبوونەوەی کەمتر دەبێتەوە.
نەشتەرکاری: نەشتەرکاری لابردنی کیس بەزۆری بە لاپارۆسکۆپی دەکرێت. ئامێرە تەنکەکان لە ڕێگەی بڕینی بچووکەوە لە سکتدا دەخاتە ناوەوە. لە کاتی نەشتەرگەریدا، پاشان شانەکانی دەرەوەی کیسەکە دەبڕێت یان دەیسوتێنێت.
