ناوه‌ڕۆك
ناساندن
بەڕۆژووبوون لە ڕۆژە سپییەکانی مانگی شەعبان (بە ئینگلیزی: Fasting the Three Bright Days in sha'ban، بە عەرەبی: صیام الأيام البيض من الشهر شعبان) ڕۆژە سپییەکانی شەعبان بە ١٣ و ١٤ و ١٥ ی مانگ شەعبان دەوترێت هەروەها بە شەوە درەوشاوەکانی مانگ ناودەبرێن. لەلای موسوڵمانان لەم ڕۆژانەی مانگی شەعباندا کە ناسراون بە ڕۆژە سپییەکان بەڕۆژووبوون سووننەتێکی گەورەیە و پاداشتێکی گەورەی لەسەرە.
مانگی شەعبان
شەعبان هەشتەمین مانگی ساڵنامەی ئیسلامی کۆچییە. لە نێوان هەندێک لە ڕێزلێنراوترین مانگەکانی ڕۆژژمێری ئیسلامی (کۆچی) دا، شەعبان زۆر جار پشتگوێ خراوە لە ساڵدا، بەڵام بێگومان کەمتر گرنگ نییە. لە کاتێکدا شەعبان یەکێک نییە لە چوار مانگە پیرۆزەکە، بەڵام مانگێکی زۆر گرنگ بوو بۆ پێغەمبەر محەمەد (ﷺ) لە ڕووی عیبادەتەوە (پەرستن) و مانگی شەعبان چەند ڕۆژێکی سەرەکی بۆ موسڵمانان پێشکەش دەکات.
شەعبان دوای مانگی پیرۆزی ڕەجەب دێت و پێش مانگی ڕەمەزانی پیرۆز دەکەوێت. لە ساڵی ٢٠٢٤، مانگی شەعبان لە ١١ی شووبات دەستی پێکرد. ٢٩ یان ٣٠ ڕۆژ هەیە لە مانگی شەعبان، بەپێی بینینی مانگی ئەمە دیاری دەکرێت.
بەروارە سەرەکییەکان لە مانگی شەعبان
گرنگترین ڕۆژ لە شەعبان پانزەی مانگە، کە هەروەها ناسراوە بە نیوەی شەعبان. پانزەی شەعبان ئەو ڕۆژەیە کە زۆرێک لە زانایان باوەڕیان وایە کە خودا کردارەکانی بەندەکانی خۆی بەرز دەکاتەوە، لە چەندین گێڕانەوەدا ئەم بۆچوونە پشتڕاست کراوەتەوە.
سێ ڕۆژە سپییەکەی مانگی شەعبان
ڕۆژە سپییەکانی مانگی شەعبان دەکەونە ڕۆژی سیانزەیەم و چواردەیەم و پانزەیەمی مانگی شەعبانەوە هەروەها بە شەوە درەوشاوەکانی مانگ ناودەبرێن. کە بەرامبەرن بە ٢٣ و ٢٤ و ٢٥ ی مانگی شووباتی ساڵنامەی زایینی بۆ ساڵی ٢٠٢٤. مانگ وەک مانگی هیلال دەست پێدەکات، پاشان وردە وردە هەتا پڕ دەبێت، پاشان کەم دەبێتەوە هەتا ئەو کاتەی دەبێتەوە مانگی هیلال. سێ شەوی ناوەڕاستی مانگ ئەو کاتەیە کە مانگ پڕ و بازنەییە. کە ئەمانە دەبنە جوانترین شەوەکانی مانگ. هەر بۆیەش بە شەوە درەوشاوەکان ناسراون. پێغەمبەریش ﷺ لە ڕۆژەکانی دا بە ڕۆژوو دەبوو وەکو سوپاسگوزارییەک بۆ خوای گەورە کە شەوە تاریکەکانی بەو شێوە ڕووناک و درەوشاوە کردۆتەوە.
پاداشتی بە ڕۆژووبوون لە ڕۆژە سپییەکان
لە ئیبن عەباسەوە دەگێڕنەوە کە پێغەمبەر ﷺ ڕۆژووی ڕۆژە سپییەکانی نەشکاندووە گەر لە سەفەریش بووبێ.
عەبدولمالیک لە باوکییەوە دەگێڕێتەوە پێغەمبەر ﷺ لەسەر بێت فەرموویەتی (بەڕۆژووبوون لە سێ ڕۆژە سپییەکەی مانگی شەعبان هاوتای بە ڕۆژووبوونی یەک مانگی ڕێکە.)
موسوڵمانان پرسیار دەکەن چۆن دەکرێت ڕۆژووی سێ ڕۆژ هاوتای سی ڕۆژ بێت. بێگومان بۆ ئوومەتی موسوڵمان یەک چاکە بەرامبەر بە دە چاکە هەژمار دەکرێت هەر لەمەشەوە ڕۆژووی یەک ڕۆژ بە دە ڕۆژ و ڕۆژووی سێ ڕۆژ بە سی ڕۆژ هەژمار دەکرێت.
ئایا بەڕۆژووبوون لە کاتی پڕبوونی مانگ سوودی جەستەیی هەیە؟
دەزانین کە هێزی کێشکردنی مانگ کاریگەری لەسەر لێشاوەکان هەیە. هەندێک لێکۆڵینەوە دەریانخستووە کە مانگی پڕ دەتوانێت کاریگەری هەبێت لەسەر دەروون و سووڕی خەومان.
لە ساڵی ٢٠١٩، بی بی سی وتارێکی بڵاوکردەوە کە وردەکاری چەند توێژینەوەیەکی تێدابوو کە دەربارەی مانگی پڕ ئەنجام دراون. هەر چەندە، لێکۆڵینەوەیەکی کەم لەم بوارەدا ئەنجام دراوە، بۆیە بەڵگەی زۆرمان نییە بەڵام زانایان پێشنیاری ئەوەیان کردووە کە:
- خەڵکی زەحمەت دەتوانن بخەون لە کاتی مانگی پڕدا و خەوتن بە زۆری بە لاواز و ناتێر ڕاپۆرتکراوە (تەنانەت لە بارودۆخی کۆنترۆڵکراو لە تاقیگەی خەودا).
- مێرووەکان ئەگەری ئەوەیان هەیە زیاترە لە کاتی مانگی پڕدا ئێمە بگەزن.
- مانگی پڕ دەتوانێت کاریگەری لەسەر دەروونمان هەبێت، وەک لە ڕێگەی لێکۆڵینەوەیەک نیشان دراوە کە لەگەڵ نەخۆشەکانی نەخۆشی دوو جەمسەری ئەنجام دراوە.
- لەوانەیە ڕێژەی تاوان لە شەوە پڕەکانی مانگدا زیاتر بێت.
زەحمەتە تێبگەین بۆچی مانگی پڕ کاریگەری لەسەرمان هەیە. یەکێک لە بیردۆزەکان پێشنیاری ئەوە دەکات کە سووڕی خەو و دەروونمان کاریگەرییان لەسەر هەیە چونکە ڕووناکی زیاتر لە ئاسماندا هەیە. بەڵام ئەمە ڕوونکردنەوەی ئەوە نییە کە بۆچی خەڵک لە شارەکاندا زیانیان بەرکەوتووە. بیردۆزێکی دیکە ئاماژە بەوە دەکات کە لەوانەیە گەردیلەکانی ئاو لە لەشمان هەستیار بن بۆ مانگی پڕ وەک لێشاوەکان.
لەگەڵ ئەوەشدا، لەوانەیە دانایی زانستی هەبێت لە پشت ڕۆژووگرتن لە سێ ڕۆژی ناوەڕاستی مانگ. دوای هەموو شتێک کە شێوازی خەو و دەروونمان کارتێکراو دەبێت هەوڵ دەدەین زیاتر خۆمان لە پەروەردگار نزیک بکەینەوە بۆ ئەمەش بەڕۆژوو دەبین. بێگومان چونکە ڕۆژوو ڕێگایەکی باشە بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە.
ئێمە ئامانجمان لەوەی کە سێ ڕۆژە ڕووناکەکە بە ڕۆژوو بین، ئەوەیە کە خودا ڕازی بکەین و شوێن سوننەتی پێغەمبەرمان ﷺ بکەوین. بیرمان نەچێت ڕۆژووگرتنی سێ ڕۆژە ڕووناکەکەی مانگی شەعبان تەنها پاداشتی ڕۆژووگرتنی سوننەت نییە. هەروەها پاداشتی زیندووکردنەوەی سوننەی لەبیرکراوی هەیە.
گرنگی مانگی شەعبان
ئەگەر بەهەر هۆکارێک ناتوانیت بەشداربوویت لە بەڕۆژووبوونی سێ ڕۆژە مەزنەکە ئەوەت لە یادبێت کە مانگی شەعبان بە گشتی بە مانگێکی گرنگ دادەنرێت ئەویش لەبەر چەند هۆکارێکە. پێغەمبەر ﷺ دەفەرمووێت کە (مانگی ڕەجەب مانگی خودایە، مانگی شەعبانیش مانگی منە واتا مانگی پێغەمبەری پیرۆزی ئیسلام و مانگی ڕەمەزان مانگی ئومەیە واتا خەڵکی باوەڕدار.)
هەروەها پێغەمبەر ﷺ لەم مانگەدا زۆر بەڕۆژوو بووە و داواکانی لە پەروەردگار گەیاندووە بە زمانی ڕۆژووەوە. یەکێکی دیکە لە سوودەکانی پەرستن و ڕۆژووگرتن لە شەعبان ئەوەیە کە دەرفەتێکە بۆ ڕاهێنانی خۆیی لە ئامادەکاری بۆ ڕەمەزان.
خێزانی پێغەمبەرمان ﷺ خاتوو عائیشە (خوا لێی ڕازیبێ) فەرموویەتی هەرگیز پێغەمبەرم نەبینیووە مانگێک بە تەواوی بەڕۆژوو بووبێت جگە لە مانگی ڕەمەزان هەروەها نەمدیووە هیچ مانگێکی دیکە بە ئەندازەی مانگی شەعبان بە ڕۆژوو بووبێت تیایدا.
هەربۆیە ئەگەر نەتتوانی سێ ڕۆژە سپییەکە بەڕۆژووبیت گرنگی بە ڕۆژەکانی تری مانگی شەعبان بدە و هەروەها هاندانی دەوروبەر و هاوڕێ و نزیکەکانت وا دەکات تۆش لە پاداشتی بەڕۆژووبوونیان بەشداربیت.
