ناوهڕۆك
ناساندن
چەمکی ڕێکخستن (بە ئینگلیزی: The concept of organization، بە عەرەبی: مفهوم التنظيم) ئێمە ناتوانین بە شێوەیەکی تەندروست بژین بەبێ بوونی ڕێکخستن لە ژیانماندا. ڕێکخستن بزوێنەری سەرەکییە کە ڕێنماییمان دەکات بۆ ئەنجامدانی ئەرکە دیاریکراوەکانمان بە شێوەیەکی کاریگەر. ڕێکخستن و ڕێکخراوییەتی بە چەندین شێوە پێناسە کراوە. کە بەڕێوەبەر بۆ بەڕێوەبردنی کۆمپانیا و دامودەزگاکانی بەکاری دەهێنێت، دایک بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری ماڵەکەی لە ڕێکخستن بەکاردەهێنێت، خوێندکاریش خشتەی خوێندنەکەی بە شێوەیەک ڕێکدەخات کە دڵنیابێت لە بەکارهێنانی کات و لە هەمان کاتدا ئەنجامێکی دڵخۆشکەری هەبێت.
چەمکی ڕێکخستن
ڕێکخستن بریتییە لە دەستنیشانکردنی ئەو چالاکییانەی کە پێویستن بۆ گەیشتن بەو ئامانجانەی کە مرۆڤ بۆ خۆی دایناوە، و دابەشکردنیان بەجۆرێک کە لە کاتی پێویستدا جێبەجێکردنیان ئاسان بێت تا لە کۆتاییدا ببێتە هۆی گەیشتن بە ئامانجە خوازراوەکان، کە زۆرجار زۆرن.
لە بەڕێوەبردندا ڕێکخستن بە کۆمەڵێک چالاکیی پێناسە دەکرێت کە دەبێت هەبن بۆ گەیشتن بە ئامانجەکان بە هاوکاری لە نێوان ژمارەیەک فەرمانبەردا جێبەجێ بکرێن. بە جۆرێک کە ئەم ئەرکانە یان چالاکییانە بەپێی پسپۆڕی هەر فەرمانبەرێک دابەش دەکرێن و لەم حاڵەتەدا ڕۆڵی هەر کارمەندێک لە ڕێگەی بەشداریکردنی لە ئەنجامدانی ئەو ئەرکەی کە پێی سپێردراوە تیشکی دەخرێتە سەر.
دەتوانین بڵێین ڕێکخستن پرۆسەیەکی کارگێڕییە کە پەیوەندی بە گروپکردنی ئەرک و چالاکییەکانەوە هەیە کە دەبێ ئەنجام بدرێن بۆ کار یان بەش، پێناسەکردنی دەسەڵات و کار و هەماهەنگی نێوان چالاکییەکان و بەشەکان، بە مەبەستی گەیشتن بە ئامانجەکان بە باشترین کارایی.
گرنگی ڕێکخستن
گرنگی ڕێکخستن لە چەند خاڵێکدا کورت دەکرێنەوە کە گرنگترینیان بریتین لە:
- گرنگیدان بە دابەشکردنی کار و ئەرکەکان لە نێوان تاکەکاندا، ئەمەش دەبێتە هۆی سنووردارکردنی تەرکیز و گرنگیدان بە یەک ئەرک و بابەت.
- ئاسانکاری و ڕەوتی کارکردن بەهۆی ڕوونکردنەوەی ڕێکخستنەکان لە ڕێکارەکان کە دەبێت لە ناو هەر بەشێک و هەر قۆناغێکدا پەیڕەو بکرێن.
- ڕێکخراوەیی شێوازی ناردن و وەرگرتنی ئەو بڕیارانەی کە لە لایەن ناوەندە جیاوازەکانی دەسەڵاتەوە دەردەچن ئامادە دەکات، بە گەیاندنی ئەو بڕیارانە بۆ هەموو ئاستە کارگێڕییەکان، هەر لە خوارەوە تا بەرزترین ئاست، هەروەها پێدانی ئەو زانیاریانەی کە پێویستن بۆ ئەنجامدانی کارەکان بۆ سەرجەم فەرمانبەران.
- دابینکردنی ئامرازەکانی پەیوەندی فەرمی و نافەرمی لە نێوان بەشە جیاوازەکانی ئەندامە کارگێڕییەکان، کە ئەرکی ئاڵوگۆڕی زانیاری لە نێوان ئاستە جیاوازەکاندا ئاسان دەکات.
- دروستکردنی کەشێکی گونجاو بۆ ڕاهێنانی ئەندامان و پەرەپێدانی تواناکانیان و دابینکردنی پێداویستیەکانیان، ئەمەش دەبێتە هۆی بەرزکردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنان و خۆشەویستی کار.
توخمەکانی ڕێکخستن
- یەکێتی ئامانجێکی دیاریکراو و ڕێککەوتوو.
- بوونی کۆمەڵێک سەرچاوەی مرۆیی و ماددی و ئەخلاقی کە لەگەڵ یەکتردا هەماهەنگ و تێکەڵ بن بۆ گەیشتن بە ئامانجێکی دیاریکراو.
- بەشداری و هاوکاری تاکەکان بۆ گەیشتن بە ئامانجەکان.
مۆدێلەکانی ڕێکخستن
مۆدێلی ڕێکخراوەیی نەریتی بریتین لە:
- مۆدێلی ڕێکخستنی جێبەجێکار یان تاکڕەو.
- مۆدێلی ڕێکخستنی کارایی.
- مۆدێلی ڕێکخستنی ڕاوێژکار.
مۆدێلی ڕێکخراوەیی مۆدێرن بریتین لە:
- مۆدێلی ڕێکخستنی ئەندامی.
- مۆدێلی ڕێکخستنی تیم.
- مۆدێلی ڕێکخستنی تۆڕ.
پێوەرەکانی دابەشکردنی ڕێکخراوەیی
پێوانە ڕێکخراوەییەکان لەسەر بنەمای چەند هۆکارێک دابەش دەکرێن:
- بەپێی جۆری کارەکە.
- بەپێی جۆری بەرهەمەکە.
- بەپێی قۆناغەکانی کارکردن.
- بەپێی پۆلەکانی بەکاربەر.
- بەپێی دابەشبوونی ناوچە جوگرافییەکان.
- بەپێی ناوچەی کاتی.
