واتسن و کریک

پێشەکی

جەیمز واتسن و فرانسیس کریک دوو زانای بەناوبانگی سەدەی بیستەمن کە بە هۆی دۆزینەوەی پێکهاتەی دی ئێن ئەی ناویان لە مێژووی زانستدا تۆمار کراوە ئەم دۆزینەوەیە گۆڕانکارییەکی گەورەی لە بواری بایەلۆجی و ژێنەتیکدا دروست کرد و بووە هۆی پێشکەوتنی زۆر لە بوارەکانی پزیشکی و زانستی ژیاندا ئەم ڕاپۆرتە ژیان و کارە زانستییەکانی ئەم دوو زانایە دەخاتە ڕوو و گرنگی دۆزینەوەکەیان و کاریگەرییەکانی لەسەر زانست و کۆمەڵگا ڕوون دەکاتەوە

ژیانی سەرەتا و پەروەردە

جەیمز واتسن لە ساڵی ١٩٢٨ لە شیکاگۆی ویلایەتی ئیلینۆی لە ئەمریکا لەدایک بووە لە تەمەنی منداڵیدا خولیای سروشت و زانست بووە و لە تەمەنی ١٥ ساڵیدا چووەتە زانکۆی شیکاگۆ لەوێ بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە بواری زیندەوەرزانیدا بەدەست هێناوە

فرانسیس کریک لە ساڵی ١٩١٦ لە نۆرسهامپتۆنی بەریتانیا لەدایک بووە سەرەتا لە بواری فیزیکدا خوێندوویەتی و لە زانکۆی لەندەن بڕوانامەی بەکالۆریۆسی وەرگرتووە بەڵام دواتر ڕووی لە بواری بایۆلۆژی و بایۆکیمیا کردووە

کارە زانستییەکان

واتسن لە ساڵی ١٩٥٠ دکتۆرای لە زانکۆی ئیندیانا بەدەست هێنا و دواتر لە زانکۆی کامبریج لە بەریتانیا دەستی بە کارکردن کرد لەوێ لەگەڵ کریک ئاشنا بوو کە لەو کاتەدا خەریکی لێکۆڵینەوە بوو لەسەر پێکهاتەی پڕۆتینەکان

کریک پێش ئەوەی لەگەڵ واتسن کار بکات چەندین ساڵ لە بواری فیزیک و کیمیادا کاری کردبوو بەڵام لە کۆتایی چلەکانی سەدەی بیستەمدا سەرنجی بۆ بواری بایۆلۆژی ڕاکێشرا و دەستی کرد بە لێکۆڵینەوە لەسەر پێکهاتەی مۆلیکیولی ماددە زیندووەکان

دۆزینەوەی پێکهاتەی دی ئێن ئەی

لە ساڵی ١٩٥٣دا واتسن و کریک توانیان مۆدێلی دووبارە لوولپێچی دی ئێن ئەی دابهێنن ئەم دۆزینەوەیە لەسەر بنەمای لێکۆڵینەوەکانی زانایانی دیکە وەک ڕۆزالیند فرانکلین و مۆریس ویلکینز بوو کە وێنەی تیشکی ئێکسیان بۆ دی ئێن ئەی گرتبوو

ئەوان تێگەیشتن کە دی ئێن ئەی لە دوو زنجیرە پێک هاتووە کە بە شێوەی لوولپێچ بە دەوری یەکتردا دەسووڕێنەوە و لە چوار جۆر بنکەی نایترۆجینی پێک هاتووە ئەدەنین گوانین سایتۆسین و ثایمین ئەم بنکانە بە شێوەیەکی تایبەت لەگەڵ یەکتر جووت دەبن و زانیارییە ژێنەتیکییەکان هەڵدەگرن

کاریگەری و دەستکەوتەکانیان

دۆزینەوەی پێکهاتەی دی ئێن ئەی کاریگەرییەکی زۆری لەسەر زانستی بایۆلۆژی و پزیشکی هەبووە و بووە هۆی گەشەکردنی بوارە نوێیەکانی وەک ئەندازیاری ژێنەتیک و زانستی ژێنۆم ئەم دۆزینەوەیە یارمەتی زانایانی داوە کە باشتر لە چۆنیەتی گواستنەوەی تایبەتمەندییە ژێنەتیکییەکان و پەرەسەندنی زیندەوەران تێبگەن

هەروەها ئەم دۆزینەوەیە بووەتە هۆی پێشکەوتنی گەورە لە بواری پزیشکیدا بۆ نموونە دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی نەخۆشییە ژێنەتیکییەکان و گەشەپێدانی دەرمانی نوێ بە لەبەرچاوگرتنی تایبەتمەندییە ژێنەتیکییەکانی تاکەکان

ژیانی دواتر و میراتی زانستی

واتسن و کریک لە ساڵی ١٩٦٢دا لەگەڵ مۆریس ویلکینز خەڵاتی نۆبڵیان لە بواری فیسیۆلۆژیا و پزیشکیدا وەرگرت بە هۆی دۆزینەوەی پێکهاتەی دی ئێن ئەی

واتسن درێژەی بە کاری زانستی و ئەکادیمی دا و بۆ ماوەیەکی زۆر سەرۆکی تاقیگەی کۆڵد سپرینگ هاربەر بوو لە نیویۆرک هەروەها چەندین کتێبی گرنگی لە بواری بایۆلۆژی و مێژووی زانستدا نووسی

کریک دوای دۆزینەوەی پێکهاتەی دی ئێن ئەی ڕووی کردە لێکۆڵینەوە لە بواری دەمارناسی و هەوڵی دا تێبگات کە مێشک چۆن کار دەکات و هۆشیاری چۆن دروست دەبێت ئەو تا کۆتایی ژیانی خەریکی لێکۆڵینەوە بوو لەم بوارەدا

ئەنجام

واتسن و کریک دوو زانای گەورە بوون کە دۆزینەوەکەیان سەبارەت بە پێکهاتەی دی ئێن ئەی گۆڕانکارییەکی بنەڕەتی لە تێگەیشتنی مرۆڤ بۆ ژیان و بۆماوە دروست کرد ئەم دۆزینەوەیە بووە بناغەی گەشەکردنی زۆر بواری نوێی زانستی و پزیشکی و کاریگەرییەکەی تا ئێستاش بەردەوامە میراتی زانستی ئەم دوو زانایە و ئەو پرسیارانەی کە دۆزینەوەکەیان هێنایە ئاراوە تا ئێستاش سەرچاوەی ئیلهام و لێکۆڵینەوەیە بۆ زانایانی سەردەم