ناوه‌ڕۆك
ناساندن
کاری خۆبەخشی چییە؟ (بە عەرەبی: ما هو العمل التطوعي، بە ئینگلیزی: What is voluntary work) بە سروشتی مرۆڤ ناتوانێت بە تەنها بژی؛ پێویستە بەشێک بن لە کۆمەڵگە و کارلێک لەگەڵ کەسانی دیکەدا بکەن، جا چ لە ماڵەوە بێت، چ لە قوتابخانە بێت، یان لە شوێنی کارەکەیدا. سیفەتە کۆمەڵایەتی بوون سیفەتێکی بنەڕەتی مرۆڤە، سروشتێکی باشیشە هەمیشە پاڵ بە مرۆڤەوە دەنێت کە کاری خۆبەخشی بکەن و بە تەواوی خۆیان لە خراپە بەدوور بگرن.
کاری خۆبەخشی بە سەرچاوەیەکی گرنگی چاکە دادەنرێت چونکە بەشدارە لە ڕەنگدانەوەی وێنەیەکی ئەرێنی کۆمەڵگا و خۆشگوزەرانی و بڵاوبوونەوەی ئەخلاقی باش لە نێو ئەندامەکانیدا نیشان دەدات. بۆیە کاری خۆبەخشانە وەک دیاردەیەکی ئەرێنی و چالاکییەکی مرۆیی گرنگ سەیر دەکرێت، هەروەها یەکێکە لە لایەنە هەرە گرنگەکانی کۆمەڵگەیەکی تەندروست. ڕەفتارێکی شارستانییە کە بەهاکانی هاوکاری بەرەوپێش دەبات و خۆشگوزەرانی لە نێوان دانیشتوانی کۆمەڵگادا بڵاو دەکاتەوە.
پێناسەی کاری خۆبەخشی
کاری خۆبەخشی بریتییە لە پێشکەشکردنی هاوکاری، پشتگیری و هەوڵدان بۆ پێشخستنی خۆشگوزەرانی کۆمەڵگا و ئەندامەکانی. بە کاری خۆبەخشی ناودەبرێت، چونکە بە شێوەیەکی خۆبەخشانە ئەنجام دەدرێت، بەبێ ئەوەی کەسانی دیکە ناچار بکرێت. لە ئیرادەیەکی ناوخۆییەوە سەرچاوە دەگرێت، کە ڕەنگدانەوەی زاڵبوونی چاکە بەسەر خراپەدا و ئاماژەیە بۆ کۆمەڵگایەکی ئاوەدان. زیادبوونی تاکی ئەرێنی و بنیاتنەر لەناو کۆمەڵگەیەکدا دەبێتە هۆی گەشەکردن و بەرەوپێشچوونی.
سوود و سوودەکانی کاری خۆبەخشی
کاری خۆبەخشی چەندین سوود و تایبەتمەندی جیاکەرەوەی هەیە کە لە جۆرەکانی تری کار جیای دەکاتەوە. هەندێک لە گرنگترین سوود و تایبەتمەندییەکانی بریتین لە:
- کاری خۆبەخشی هەڵبژاردەیەکی زۆر باشە بۆ بەدەستهێنانی ئەزموونی بەنرخ کە دەرئەنجامی ئەرێنی هەیە بۆ هەردوو خۆبەخشەکە و ئەو ڕێکخراوەی کە کاریان بۆ دەکەن. خۆبەخشەکان دەتوانن کارامەیی نوێ بەدەست بهێنن یان لەوەی کە هەیانە باشتریبکەن.
- چالاکییە خۆبەخشییەکان بە گرنگترین چالاکییە گشتیەکان دادەنرێت کە یارمەتیدەرن لە پاراستن و پێشخستنی گەشەپێدانی کۆمەڵگا.
- کاری خۆبەخشی ڕێگە بە تاکەکان دەدات کە کاتە بەتاڵەکانیان بە شێوەیەکی باش بەکاربهێنن بە بەشداریکردن لە چالاکییە سوودبەخشەکاندا. هەروەها یارمەتیدەرە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە کاریگەرییان لەسەر هەردوو کۆمەڵگا و ئەندامەکانی هەیە.
- کاری خۆبەخشی یارمەتیدەرە بۆ زیادکردنی توانای خۆبەخشەکان بۆ پەیوەندی کاریگەرانە لەگەڵ کەسانی تر.
پێشخستنی و پەرەپێدانی کاری خۆبەخشی
زۆر گرنگە بەردەوام پێشخستن و پەرەپێدانی کاری خۆبەخشی لە هەموو کۆمەڵگا و وڵاتەکاندا، ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ بەردەوامبوونی کلتوری خۆبەخشی. زۆر ڕێگە هەیە بۆ پشتگیریکردن لەم کارە، لەوانە:
- ڕیکلام بۆ هەڵمەتە خۆبەخشییەکان بکە بە بەردەوامی لە سەرانسەری کەناڵە میدیاییە جیاوازەکاندا، لەوانەش بەشێوەی چاپکراو، پەخشکردن و ئۆنلاین.
- تیشک بخەنە سەر دەستکەوتەکانی هەڵمەتە خۆبەخشییەکان و پێشخستنیان بە شێوەیەک کە گەنجانی خاوەن هێز و داهێنەر هان بدات بۆ بەشداریکردن لەم هەڵمەتانە و بەشداریکردن لە چالاکییە خۆبەخشییە جۆراوجۆرەکاندا.
- بڵاوکردنەوەی کلتوری خۆبەخشی لە ڕێگەی زانکۆ و قوتابخانەکانەوە، هەروەها بەکارهێنانی گەشتە پەروەردەییەکان بۆ ئاگادارکردنەوەی خەڵک لە خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی لە ڕێگەی چالاکییە خۆبەخشییەکانەوە.
- بەڕێوەبەرانی بەرنامە بۆ کاری خۆبەخشی پێویستە شێوازی نوێ بۆ کاری خۆبەخشی دابهێنن کە هانی تاکەکان بدات بۆ بەشداریکردن و بەردەوامبوون لە کاری خۆبەخشی، هەروەها پێویستە سەرچاوەی پێویست بۆ پشتگیریکردنی خۆبەخشەکان لە بەدەستهێنانی ئەنجامی خوازراو بە باشترین شێوە دابین بکەن.
- ئەو بوارانە دیاری بکە کە دەتوانرێت خۆبەخشی تێدا بەکاربهێنرێت بۆ دیاریکردنی شێوازە گونجاوەکان و مامەڵەکردن لەگەڵیان.
- ئامانجی ڕوون بۆ کاری خۆبەخشی دابنێ و پلانی بەدیل ئامادە بکە لە ئەگەری سەرنەکەوتنی و شکستی پلانە سەرەکیەکە.
- دڵنیابە لە دابینکردنی دەرفەتی یەکسان بۆ هەموو خۆبەخشەکان.
- پلان و ڕێکخستن و ڕێنمایی دروست بەکاربهێنە بۆ دڵنیابوون لە سەرکەوتنی کاری خۆبەخشی.
- هاندانی پەیوەندی کاریگەر لە نێوان خۆبەخشەکاندا.
هەڵبژاردنی خۆبەخشەکان بە وردی بەپێی ئەم خاڵە سەرەکیانەیە
- جۆری کارامەیی، بڕوانامە، بەرپرسیارێتی پەیوەست بە ئەرکەکە، و سروشتی خۆبەخشەکان.
- ئەو ئەرکە تایبەتانەی کە چاوەڕوان دەکرێت هەر خۆبەخشێک ئەنجامی بدات.
- ئەو کاتەی کە پێویستە و تەرخانکراوە بۆ ئەنجامدانی هەموو لایەنەکانی کاری خۆبەخشانە بە شێوەیەکی کاریگەر.
شێوەکانی کاری خۆبەخشی
زۆر شێوە و چالاکیی کاری خۆبەخشی هەیە کە بەشدارن لە سوودگەیاندن بە کۆمەڵگا. لە گرنگترین شێوەکانیش بریتین لە:
- خۆبەخشی كردەی یان ئەلیکترۆنی، واتە خۆبەخشی لە دوورەوە لە ڕێگەی ئینتەرنێتەوە.
- خۆبەخشی گشتگیر؛ کە بریتییە لە خۆبەخشی بە درێژایی کاتژمێر (حەوت ڕۆژ لە هەفتەیەکدا).
- خۆبەخشی کورتخایەن؛ کە خۆبەخشەکان بۆ ماوەیەکی کورت و پێشوەختە دیاریکراو کاردەکەن.
- خۆبەخشی لە ڕێکخراوە قازانجخوازەکان، وەک کۆمپانیا و دامەزراوەکان، بۆ بەدەستهێنانی ئەزموون یان لێهاتوویی.
- کاری خۆبەخشی لە دامودەزگا حکومییەکاندا، ئەو شوێنانەی کە دامەزراوە حکومییەکان زۆر پشت بە خۆبەخشەکان دەبەستن.
- خۆبەخشی لە ڕێکخراوەکانی خزمەتگوزاری کۆمەڵایەتی (ڕێکخراوە قازانج نەویستەکان).
مافی خۆبەخشی
خۆبەخشەکان پێویستە تێگەیشتنێکی ڕوونیان هەبێت لە ڕۆڵی خۆیان لە کاری خۆبەخشیدا بە ئاگاداربوون لە مافە تایبەتەکانیان لە چوارچێوەی چالاکییەکانیاندا، لەوانە:
- کارکردن لە ژینگەیەکی سەلامەتدا کە لەگەڵ ستانداردە تەندروستییەکان بگونجێت.
- هەستکردن بەڕێز و متمانە لەلایەن سەرپەرشتیارانی ڕێکخراوی بەرپرسیار لە کاری خۆبەخشی.
- پێزانین بۆ هەوڵەی خۆبەخشەکان لە ڕێگەی وەرگرتنی فیدباکێکی ئەرێنی.
- خۆبەخشەکان مافی ئەوەیان هەیە کە ئامرازەکانی ڕێکخراوەکە بەکاربهێنن.
- تێگەیشتن لە وردەکارییەکان سەبارەت بەو ڕێکخراوە یان دامەزراوەیەی کە تێیدا بەشدارن.
- پێشکەشکردنی ڕوونکردنەوەیەک لەسەر سروشتی کارە خۆبەخشییەکان، دیاریکردنی ڕۆڵ و ئەرکەکانی پەیوەست بەو کارە و کاتەکانی کارکردن.
- دڵنیابوون لە ڕاهێنانی پێشوەختە، چاودێری و ڕێنمایی بەردەوام بۆ خۆبەخشەکان.
- وەرگرتنی ماوەی پشوودانی گونجاو.
- پێشکەشکردنی پشتگیری تەواو بۆ هەر خۆبەخشێک.
- پاراستنی زانیاری کەسی و تایبەتی هەر خۆبەخشێک.
بەرپرسیارێتی خۆبەخشی
بەخشەکان نەک هەر مافیان هەیە بەڵکو کۆمەڵێک بەرپرسیارێتی هەڵدەگرن کە دەبێت پابەندبن پێیانەوە، لەوانە:
- ئەنجامدانی هەموو ئەرکەکانی پەیوەست بە کاری خۆبەخشی.
- بەشداریکردن لە پلاندانان بۆ چالاکییە خۆبەخشییەکان و پێشنیارکردنی شێوازی گونجاو بۆ جێبەجێکردنیان.
- بەشداریکردن لە کۆبوونەوە خۆبەخشییەکان و پێشکەشکردنی بیانوویەکی گونجاو ئەگەر نەتوانرا ئامادەبن.
- داوای هاوکاری لە سەرپەرشتیارانی خۆبەخش بکە لەکاتی پێویستدا.
- بەشداریکردن لە بۆ پەروەردەکردنی کلتوری خۆبەخشی لە کۆمەڵگادا.
- تێگەیشتن لە ئامانج و خواستەکانی ڕێکخراوەکە، و پابەندبوون بە سیاسەتە ناوخۆییەکانی.
- ڕێزگرتن لە هەموو تاکەکان، بەبێ گوێدانە ڕۆڵ و چینە کۆمەڵایەتییەکانیان.
- ئەنجامدانی ئەرکەکان بە شێوەیەکی دروست.
- ئەو پارەیەی بۆ کاری خۆبەخشی تەرخان کراوە بۆ خەرجی کەسی بەکاریمەهێنە.
- پاراستنی حەماسەت لەکاتی ئەنجامدانی کاری خۆبەخشیدا.
ڕێنماییەکانی کاری خۆبەخشی
کۆمەڵێک ڕێنمایی یارمەتی خۆبەخشەکان دەدەن چالاکییە خۆبەخشییەکانیان هەڵبژێرن، کە ئەمانەی خوارەوە لە گرنگترینیانن:
- گەڕان بەدوای باشترین دامەزراوە و ڕێکخراوەکان کە بیرۆکەی داهێنەرانە پێشکەش دەکەن بۆ ئەنجامدانی کاریگەرترین کار و چالاکییە خۆبەخشییەکان لە کۆمەڵگادا.
- بیرکردنەوە لەو کارامەییانەی کە دەتوانرێت بەدەستبهێنرێت و بەدەستهێنانی ئەزموونی گونجاو تێیدا بۆ خوێندن یان کارکردنی داهاتوو، دوای بەکارهێنانیان لە شوێنێکی خۆبەخشیدا.
- پێش ئەوەی بەشداری هەر جۆرە کارێکی خۆبەخشی بکەیت، گرنگە بە تەواوی پابەند بیت بە سروشتی کارەکە و بەشێک لە کاتەکەتی بۆ تەرخان بکەیت.
- نەرم و نیان بوون لە کاتی مامەڵەکردن لەگەڵ هاوڕێیەکانت لە کارە خۆبەخشیەکان و کەسانی تر، و داننان بەوەی کە ڕەنگە دەستپێکردنەکە قورس بێت. زۆر گرنگە سەبر بگریت و بە خێرایی لەگەڵ سروشتی کاری خۆبەخشیدا خۆت بگونجێنیت.
ئەنجامی کاری خۆبەخشی
کاری خۆبەخشانە بەشدارە لە بەدەستهێنانی کۆمەڵێک دەرئەنجام، كەبریتین لە:
- پاراستنی سەقامگیری و گەشەسەندنی کۆمەڵگەی ناوخۆیی.
- خۆبەخشەکان کە بەشێک لە کات و هەوڵەکانیان بۆ چارەسەرکردنی پێداویستییە جۆراوجۆرەکان لەناو کۆمەڵگادا تەرخان دەکەن.
- کەڵک وەرگرتن لە وزەی گەنجان بە کاریگەرترین و کاراترین شێوە.
- کەمکردنەوەی ڕەفتارە نەشیاوەکان و زیاتکردنی هەستی بەخۆڕازیبوون.
- کاری خۆبەخشی ئاستی جۆش و خرۆش و چالاکی لەنێو خۆبەخشەکاندا زیاد دەکات.
- کاری خۆبەخشی دوژمنایەتی لە نێوان خەڵکی کۆمەڵگادا کەم دەکاتەوە.
- کاری خۆبەخشای یارمەتیدەرە بۆ باشترکردنی کارەکتەری کەسە خۆبەخشەکان
- یارمەتیدان لە بەرەوپێشبردنی چەمکی بەخشین لە کۆمەڵگادا.
