ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
فڕۆکەی B-2 Spirit، کە بە "شبح" ناسراوە، یەکێکە لە سەرکەوتووترین بەرهەمەکانی تەکنەلۆژیای سەربازی ئەمریکا لە بواری فڕۆکەوانی ستراتیژی. ئەم فڕۆکەیە بەشێکە لە پێشکەوتنەکانی سەدەی بیستەم لە بواری فڕینی ستراتیژی و تەکنەلۆژیای شاراوە (stealth technology).
مێژووی پەرەسەندن و گەشەکردن
پرۆگرامی فڕۆکەی B-2 Spirit لە کۆتاییەکانی دەیەی ١٩٧٠ و سەرەتای دەیەی ١٩٨٠ دەستی پێکرد وەک بەشێک لە ستراتیژی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ بەرەنگاربوونەوەی هێزی سۆڤیەت لە سەردەمی جەنگی سارد. کۆمپانیای Nrthrop Grumman ئەم فڕۆکەیەی دیزاین کرد، لەسەر بنەمای لێکۆڵینەوەکانی بواری فڕۆکەی باڵی تێکەڵاو (flying wing) کە جێک نۆرسرۆپ لە دەیەکانی ١٩٤٠ و ١٩٥٠ ئەنجامی دابوون.
یەکەم فڕینی گشتیی بۆمباوێژی B-2 لە ١٧ی ئیلولی ١٩٨٩ بووە.
دروستکردنی سەرکەوتووانەی ئەم فڕۆکەیە لە بواری تەکنەلۆژیای ستیڵس و سیستەمەکانی ڕاداری پێشکەوتوو گرنگییەکی زۆری هەبووە و هەیە. بەرهەمهێنانی فەرمی لە ساڵی ١٩٩٣ دەستی پێکرد و تا ساڵی ٢٠٠٠ بەردەوام بوو. بەشداری سەربازی یەکەمی ئەم فڕۆکەیە لە ساڵی ١٩٩٩ لە جەنگی کۆسۆڤۆ بوو.
دیزاین و تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
فڕۆکەی B-2 Spirit بە دیزاینی تایبەتی باڵی تێکەڵاوی ناسراوە کە هیچ کلکێکی نییە. ئەم دیزاینە بە مەبەستی کەمکردنەوەی دەرکەوتن لە ڕادار داڕێژراوە. دیارترین هۆکاری سەرکەوتنی ئەم فڕۆکەیە لەو مادانەیە کە لە ڕووپۆشی دەرەوەی بەکارهاتوون - کۆمپۆزیتی کاربۆن-فایبەر و پۆلیمەرەکان کە شەپۆلەکانی ڕادار هەڵدەمژن.
تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی
- درێژی: ٢١ مەتر
- پانی (wingspan): ٥٢.٤ مەتر
- بەرزی: ٥.١٨ مەتر
- ڕووبەری باڵ: ٤٧٨ مەتر دووجا
- کێشی بەتاڵ: ٧٢,٥٧٥ کیلۆگرام
- کێشی باری زۆر: ١٧٠,٦٠٠ کیلۆگرام
- خێرایی زۆر: نزیکەی ١,٠١٠ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا (Mach 0.95)
- بەرزیی فڕین: ١٨,٠٠٠ مەتر
- مەودای فڕین: ١١,٠٠٠ کیلۆمەتر بێ سووتەمەنیگرتنەوە لە ئاسمان
- مەودای فڕین بە سووتەمەنیگرتنەوە: بێسنوور بە تیۆری
- بزوێنەرەکان: چوار بزوێنەری General Electric F118-GE-100
- دەستەی فڕۆکەوان: دوو کەس (دوو فڕۆکەوان یان یەک فڕۆکەوان و یەک کۆماندەر)
سیستەمەکانی چەک و توانا جەنگییەکان
فڕۆکەی B-2 Spirit توانای هەڵگرتن و بەکارهێنانی چەکی ناوەکی و نا-ناوەکی هەیە:
- توانای باری چەک: ٢٣,٠٠٠ کیلۆگرام
- دوو ژووری بۆمب کە دەتوانێت جۆرە جیاوازەکانی چەک هەڵبگرێت
- توانای هەڵگرتنی بۆمبی تەقلیدی وەک GBU-31 JDAM
- توانای هەڵگرتنی بۆمبی ناوەکی وەک B61 و B83
- سیستەمی ناوبردنی دەقیق GPS
- سیستەمی ئامێری ڕاداری پێشکەوتوو بۆ دیاریکردنی ئامانج
وەشانەکان و ژمارەی بەرهەمهێنراو
لە سەرەتادا پلان وابوو ١٣٢ فڕۆکەی B-2 بەرهەم بهێنرێت، بەڵام دوای کۆتایی هاتنی جەنگی سارد، ژمارەی بەرهەمهێنراو کەم کرایەوە بۆ ٢١ فڕۆکە:
- ٢٠ فڕۆکەی ئۆپەرەیشنی تەواو
- ١ فڕۆکە بۆ تاقیکردنەوە و لێکۆڵینەوە
وەشانە سەرەکییەکانی B-2:
- B-2A: وەشانە سەرەکییە ئۆپەرەیشنییەکە
- B-2 Block 30: باشترکردنی کۆتایی بە سیستەمەکانی فڕۆکەکە
نرخ و بوودجە
فڕۆکەی B-2 Spirit یەکێکە لە گرانترین فڕۆکەکانی مێژوو:
- نرخی یەک فڕۆکە: نزیکەی ٢.١ ملیار دۆلار (بە نرخی ٢٠٢٤)
- تێچووی گشتی پرۆگرامەکە: نزیکەی ٤٤.٧٥ ملیار دۆلار
- تێچووی سەعاتێک فڕین: نزیکەی ١٣٠,٠٠٠ دۆلار
- تێچووی چاککردنەوە و پاراستن: نزیکەی ٣.٤ ملیۆن دۆلار بۆ هەر فڕۆکەیەک لە ساڵێکدا
ئەو تێچووە بەرچاوە بەهۆی تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو، سیستەمە ئەلەکترۆنییە ئاڵۆزەکان، و ماددە تایبەتەکانی بەکارهاتوون لە ڕووپۆشی دەرەوەیدا.
بەشداریکردن لە جەنگ و ئۆپەراسیۆنەکان
فڕۆکەی B-2 لە چەندین جەنگ و ئۆپەراسیۆنی سەربازیدا بەشداری کردووە:
- جەنگی کۆسۆڤۆ (١٩٩٩): یەکەم بەکارهێنانی جەنگی
- جەنگی ئەفغانستان (٢٠٠١): ئۆپەراسیۆنی Enduring Freedom
- جەنگی عێراق (٢٠٠٣): ئۆپەراسیۆنی Iraqi Freedom
- لیبیا (٢٠١١): ئۆپەراسیۆنی Odyssey Dawn
- سووریا و عێراق (٢٠١٧): شەڕی دژی داعش
لە زۆربەی ئۆپەراسیۆنەکاندا، فڕۆکەی B-2 بەهۆی تواناییە تایبەتەکانی لە قۆناغی سەرەتاییدا بەکارهاتووە بۆ لە ناوبردنی سیستەمەکانی بەرگری دژە ئاسمانی و ئامانجە ستراتیژیەکان.
کاریگەری سەربازی و ستراتیژی
فڕۆکەی B-2 Spirit کاریگەرییەکی گەورەی لە سەر ستراتیژی هێزی ئاسمانی ئەمریکا و پەرەسەندنی تەکنەلۆژیای فڕۆکەوانی سەربازی هەبووە:
- توانای وڵاتە یەکگرتووەکان بۆ دەرباز بوون لە سیستەمی بەرری دژە ئاسمانی بەهێز کردووە
- یارمەتی داوە بۆ سەپاندنی هەژموونی ئەمریکا لە ئاسماندا
- ڕێگای خۆشکردووە بۆ پەرەسەندنی تەکنەلۆژیای ستیڵس لە فڕۆکەکانی تری وەک F-22 و F-35
- بووەتە هۆی گۆڕانی ستراتیژی سەربازی لە بواری هێرشی ستراتیژی لە ڕێگای ئاسمانەوە
فڕۆکەی B-2 بووەتە هۆی ئەوەی کە دوژمنانی بەشێکی زۆر لە سەرچاوەکانیان تەرخان بکەflying wingن بۆ پەرەپێدانی سیستەمی بەرگری ئاسمانی پێشکەوتووتر بۆ دژایەتیکردنی.
ئایندە و جێگرەوەکان
لە ئێستادا، پلان بۆ جێگرتنەوەی فڕۆکەی B-2 Spirit لە داهاتوودا داڕێژراوە:
- پرۆگرامی B-21 Raider، بۆمباوێژی ستیڵسی نەوەی داهاتوو، بۆ جێگرتنەوەی B-2 و B-1 پەرەی پێدەدرێت
- پلان وایە کە B-21 لە ساڵانی داهاتوودا خزمەت بگاتە بەکارهێنان
- هەندێک لە فڕۆکەکانی B-2 تا ٢٠٤٠ لە خزمەتدا دەمێننەوە
- نوێکردنەوەی بەردەوامی سیستەمەکانی فڕۆکەی B-2 بۆ مانەوەی کاریگەر و بەسوود
ڕووداوە گرنگەکان و کارەساتەکان
بە درێژایی خزمەتی فڕۆکەی B-2، چەند ڕووداوێکی گرنگ ڕوویان داوە:
- لە فێبریوەری ٢٠٠٨، یەکێک لە فڕۆکەکانی B-2 بە ناوی "Spirit of Kansas" لە کاتی هەڵگەڕانەوە لە بنکەی Andersen Air Force Base لە گوام کەوتە خوارەوە و تێکشکا، کە یەکەم لەدەستدانی ئەم جۆرە فڕۆکەیە بوو.
- لە سێپتەمبەری ٢٠١٠، فڕۆکەیەکی B-2 لە کاتی هەڵگەڕانەوە ئاگری تێبەربوو، بەڵام توانرا بە سەلامەتی بنیشێتەوە.
کاریگەرییە کلتووری و میدیاییەکان
فڕۆکەی B-2 Spirit لە فیلم، بەرنامەی تەلەفزیۆنی، یاری ڤیدیۆیی و میدیای پۆپ کلتووردا دەرکەوتووە:
- بووەتە هێمایەک بۆ سەروەریی تەکنەلۆژیی سەربازی ئەمریکا
- دەرکەوتنی لە فیلمی وەک Independence Day و فیلمەکانی تر
- ئامادەبوونی لە یارییە سەربازییەکان وەک Call of Duty و Ace Combat
- فڕینی لە ڕێوڕەسمە گرنگەکان وەک Super Bowl و شانۆکانی ئاسمانی
دەرئەنجام
فڕۆکەی B-2 Spirit یەکێکە لە ئەفسانەییترین فڕۆکەکانی مێژووی هێزی ئاسمانی ئەمریکا. سەرەڕای ژمارەی کەمی بەرهەمهێنراو و تێچووە بەرزەکەی، کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر ستراتیژی سەربازی، تەکنەلۆژیای فڕۆکەوانی، و پێشکەوتنی چەکی ستراتیژی هەبووە. فڕۆکەی B-2 نیشاندەری توانایی مرۆڤە بۆ داهێنانی تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو سەرەڕای ئاستەنگەکان و هەتا ئێستاش وەک یەکێک لە سەرکەوتووترین پرۆژەکانی دیزاینی فڕۆکەوانی سەربازی دادەنرێت.
سەرچاوەکان
103 بینین
