دەزگای هەواڵگری ئەڵمانیا

پێشەکی

دەزگای هەواڵگریی فیدراڵی ئەڵمانیا (بە ئەڵمانی: Bundesnachrichtendienst، بە ئینگلیزی: Federal Intelligence Service، کە بە کورتکراوەی BND ناسراوە، سەرەکیترین دەزگای هەواڵگریی دەرەکی کۆماری فیدراڵی ئەڵمانیایە. ئەم دەزگایە بەرپرسە لە کۆکردنەوە و شیکردنەوەی زانیارییە هەواڵگرییەکان لە دەرەوەی سنوورەکانی ئەڵمانیا بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی وڵات و ئاسایشی نەتەوەیی.

مێژوو

BND لە ساڵی ١٩٥٦دا دامەزرا، بەڵام ڕیشەکانی دەگەڕێتەوە بۆ ڕێکخراوی Gehlen کە لەلایەن جەنەراڵ ڕاینهارد گێلنەوە دوای جەنگی جیهانی دووەم دامەزرا. گێلن پێشتر بەرپرسی بەشی هەواڵگریی سوپای نازی بوو لە بەرەی ڕۆژهەڵات. دوای جەنگ، ئەمریکا سوودی لە شارەزایی گێلن وەرگرت بۆ دژایەتیکردنی یەکێتی سۆڤیەت.

لە سەرەتادا، BND زیاتر تەرکیزی لەسەر کۆکردنەوەی زانیاری لەسەر بلۆکی سۆڤیەت و وڵاتانی ئەوروپای ڕۆژهەڵات بوو. دوای یەکگرتنەوەی ئەڵمانیا لە ١٩٩٠، دەزگاکە ڕووبەڕووی گۆڕانکاری گەورە بووەوە و فراوانبوونی ئەرکەکانی بینی.

پێکهاتە و ئەرکەکان

BND ڕاستەوخۆ ڕاپۆرت بە نووسینگەی ڕاوێژکاری فیدراڵ دەدات. دەزگاکە چەندین بەش و یەکەی هەیە، لەوانە:

- بەشی هەواڵگریی مرۆیی (HUMINT)

- بەشی هەواڵگریی ئەلیکترۆنی (SIGINT)

- بەشی شیکردنەوە و هەڵسەنگاندن

- بەشی دژە سیخوڕی

- یەکەی تایبەت بۆ دژە تیرۆر

ئەرکە سەرەکییەکانی BND بریتین لە:

- کۆکردنەوە و شیکردنەوەی زانیاریی دەرەکی

- پشتیوانیکردنی بڕیاردەرانی سیاسی

- پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی و بەرژەوەندییە ئابورییەکانی ئەڵمانیا

- بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریزم و تاوانی ڕێکخراو

- چاودێریکردنی بڵاوبوونەوەی چەکی کۆمەڵکوژ

شێوازی کارکردن

BND لە چەندین ڕێگەوە زانیاری کۆدەکاتەوە:

- سەرچاوە مرۆییەکان: بەکارهێنانی ئەفسەر و سیخوڕ بۆ کۆکردنەوەی زانیاری.

- هەواڵگریی ئەلیکترۆنی: گوێگرتن لە پەیوەندییەکان و هاککردنی سیستەمە ئەلیکترۆنییەکان.

- هەواڵگریی ئاشکرا: شیکردنەوەی سەرچاوە کراوەکان وەک میدیا و ڕاپۆرتە حکومییەکان.

- هاوکاری نێودەوڵەتی: ئاڵوگۆڕی زانیاری لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەکانی وڵاتانی دیکە.

یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرنجڕاکێشەکانی BND بریتییە لە سیستەمی "RAMSES" کە بۆ شیکردنەوەی داتای گەورە بەکاردێت. ئەم سیستەمە تواناییەکی بەرزی هەیە لە پێشبینیکردنی ڕووداوە سیاسی و ئابورییەکان.

کاریگەری و ڕانک لە ئاستی جیهانیدا

BND یەکێکە لە کاریگەرترین دەزگا هەواڵگرییەکانی جیهان. لە ڕووی توانا تەکنۆلۆژی و بودجەوە، لە ١٠ دەزگا باشەکەی جیهان دادەنرێت. بەتایبەتی لە بواری هەواڵگریی ئەلیکترۆنی و شیکردنەوەی داتادا، BND خاوەنی تواناییەکی بەرزە.

لە ئەوروپادا، BND دوای MI6ی بەریتانیا و DGSEی فەرەنسا دێت. بەڵام لە هەندێک بواردا، وەک شیکردنەوەی ئابووری و پێشبینی قەیرانەکان، BND پێشەنگە و لە دەزگای هەواڵگری فەڕەنسا کاراترە

بەراورد لەگەڵ دەزگاکانی دیکە

لە بەراورد لەگەڵ CIA و MI6، BND کەمتر لە ئۆپەراسیۆنە نهێنییەکاندا بەشداری دەکات. لەبری ئەوە، زیاتر جەخت لەسەر کۆکردنەوە و شیکردنەوەی زانیاری دەکات. هەروەها BND زیاتر لەژێر چاودێریی پەرلەمانیدایە بەراورد بە زۆربەی دەزگا هەواڵگرییەکانی دیکە.

یەکێک لە خاڵە بەهێزەکانی BND بریتییە لە توانای لە بواری هەواڵگریی ئابووری. ئەمەش یارمەتی داوە ئەڵمانیا پێگەی خۆی وەک هێزێکی ئابووریی جیهانی بپارێزێت.

ئەنجام

BND ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئەڵمانیا و یارمەتیدانی بڕیاردەرانی سیاسی. سەرەڕای ڕەخنەکان لەسەر هەندێک لە چالاکییەکانی، BND بەردەوامە لە گەشەسەندن و خۆگونجاندن لەگەڵ هەڕەشە نوێیەکانی سەردەم. توانایی تەکنۆلۆژی و شارەزایی لە شیکردنەوەی داتا، BNDی کردووە بە یەکێک لە دەزگا هەواڵگرییە پێشکەوتووەکانی جیهان.