دەزگای هەواڵگری ئیسپانیا

پێشەکی

دەزگای هەواڵگری ئیسپانیا، کە بە فەرمی ناوی "Centro Nacional de Inteligencia" (CNI)یە، یەکێکە لە گرنگترین دامەزراوە ئەمنییەکانی وڵاتی ئیسپانیا. ئەم دەزگایە بەرپرسە لە کۆکردنەوە، شیکردنەوە و بڵاوکردنەوەی زانیاری ستراتیژی بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئیسپانیا لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات. ناوی کوردی ئەم دەزگایە "ناوەندی نیشتمانی هەواڵگری" و بە عەرەبی "المركز الوطني للاستخبارات"ە.

مێژووی دەزگای هەواڵگری ئیسپانیا

مێژووی دەزگای هەواڵگری ئیسپانیا دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی دیکتاتۆری فرانکۆ. لەو کاتەدا، چەندین دەزگای جیاواز هەبوون وەک 

دەزگای Servicio Central de Documentación (SECED) دەزگای Alto Estado Mayor (AEM). دوای مردنی فرانکۆ و لە سەرەتای پرۆسەی گواستنەوە بۆ دیموکراسی، لە ساڵی ١٩٧٧ دەزگای Centro Superior de Información de la Defensa (CESID) دامەزرا.

 CESID تا ساڵی ٢٠٠٢ بەردەوام بوو، کاتێک حکومەتی ئیسپانیا بڕیاری دا ڕیفۆرمێکی گەورە لە سیستەمی هەواڵگریدا بکات. لە ئەنجامدا، CNI دامەزرا کە ستراکتۆر و ئەرکە نوێیەکانی زیاتر لەگەڵ پێداویستییەکانی سەدەی ٢١ دەگونجا.

پێکهاتە و ئەرکەکانی CNI

CNI ڕاستەوخۆ سەر بە وەزارەتی بەرگری ئیسپانیایە و لەژێر چاودێری پەرلەمانی ئیسپانیادایە. سەرۆکی دەزگاکە لەلایەن سەرۆک وەزیرانەوە دادەنرێت و دەبێت لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەند بکرێت.

ئەرکە سەرەکییەکانی CNI بریتین لە:

- کۆکردنەوە و شیکردنەوەی زانیاری ستراتیژی

- پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی

- بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریزم و تاوانی ڕێکخراو

- پاراستنی زانیارییە نهێنییەکانی دەوڵەت

- دژە سیخوڕی

- پشتگیریکردنی هێزە چەکدارەکان و هێزە ئەمنییەکانی وڵات

شێوازی کارکردن و میکانیزمەکان

CNI بە شێوەیەکی زۆر نهێنی کار دەکات و زۆربەی چالاکییەکانی لەژێر پەردەی نهێنیدان. بەڵام بە گشتی، شێوازی کارکردنی بریتییە لە:

- بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو بۆ کۆکردنەوەی زانیاری

- دامەزراندنی تۆڕی بەرفراوانی سەرچاوەی مرۆیی (HUMINT)

- شیکردنەوەی زانیارییەکان بە بەکارهێنانی سیستەمی زیرەکی دەستکرد

- هاوکاری لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەکانی وڵاتانی دیکە

- ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی تایبەت لە دەرەوەی وڵات

یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرنجڕاکێشەکانی CNI ئەوەیە کە سیستەمێکی تایبەتی هەیە بۆ پەیوەندی نهێنی لەگەڵ سەرچاوەکانی، کە پێی دەوترێت "Sistema Santiago". ئەم سیستەمە زۆر پێشکەوتووە و تا ئێستا نەتوانراوە هاک بکرێت.

بودجە و کارمەندان

بودجەی CNI بە نهێنی ماوەتەوە، بەڵام بەپێی زانیارییە بڵاوکراوەکان، لە ساڵی ٢٠٢١ بودجەکەی نزیکەی ٣٠٠ ملیۆن یۆرۆ بووە. ژمارەی وردی کارمەندانی CNI نهێنییە، بەڵام مەزەندە دەکرێت نزیکەی ٣٥٠٠ کەس بن. لەم ژمارەیە، نزیکەی ١٠٠٠ کەسیان لە دەرەوەی وڵات کار دەکەن.

چالاکییە گرنگەکان

لە ڕاستیدا، باسکردنی چالاکییە گرنگەکانی دەزگای هەواڵگری ئیسپانیا (CNI) کارێکی ئاڵۆزە، چونکە زۆربەی کارەکانیان نهێنین و بە ئاشکرا باس ناکرێن. بەڵام جاروبار زانیاری ئاشکرا دەکەن.

لە ساڵی ٢٠٢٠، ڕاپۆرتێک بڵاو بووەوە کە تیایدا هاتبوو CNI لە ساڵی ٢٠١٧دا ئاگاداری حکومەتی ئیسپانیای کردبووەوە لەسەر مەترسییەکانی پەتای کۆرۆنا. ئەم ڕاپۆرتە گرنگ بوو چونکە پیشانی دەدا کە دەزگای هەواڵگری وڵات پێشبینی مەترسییەکانی کردبوو پێش ئەوەی ببێتە پەتایەکی جیهانی.

هەرچەندە، پێویستە بگوترێت کە زۆربەی کارە گرنگەکانی CNI بە نهێنی دەمێننەوە و تەنها بەشێکی کەمی زانیارییەکان دەگاتە ڕای گشتی. ئەمەش بۆ پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی و کاریگەری ئۆپەراسیۆنەکانیانە.

پێگە و کاریگەری لە ئاستی نێودەوڵەتی

CNI پەیوەندی بەهێزی هەیە لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەکانی وڵاتانی دیکە، بەتایبەتی لە ناو یەکێتی ئەوروپا و ناتۆ. هەروەها ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە پاراستنی سنوورەکانی باشووری ئەوروپا و چاودێریکردنی چالاکییە تیرۆریستییەکان لە ناوچەی مەغریب و ساحیل.

بەراوردکردن لەگەڵ دەزگاکانی دیکەی جیهان

لە ڕووی قەبارە و بودجەوە، CNI لە ئاستێکی ناوەنددایە بەراورد بە دەزگاکانی وەک CIA یان MI6. بەڵام لە ڕووی کارایی و پسپۆڕییەوە، بەتایبەتی لە بوارەکانی دژە تیرۆر و چاودێریکردنی کۆچی نایاسایی، لە ئاستێکی کارادایە. بەپێی هەڵسەنگاندنە نێودەوڵەتییەکان، CNI لە ڕیزبەندی ١٩یەمین دەزگا هەواڵگرییەکانی جیهاندایە. بەگشتی ئاستی ئەم دەزگایە مامناوەندە

ئاڵنگارییەکان و ڕەخنەکان

CNI ڕووبەڕووی چەندین ئاڵنگاری و ڕەخنە بۆتەوە، لەوانە:

- تۆمەتبارکردن بە سیخوڕیکردن لە سەر هاوڵاتیانی ئیسپانیا

- کەموکوڕی لە پێشبینیکردنی هەندێک ڕووداوی گرنگ

- ڕەخنە لە نەبوونی شەفافیەت لە کارەکانیدا

- کێشەی دابەشبوونی ناوخۆیی لەسەر مەسەلەی سەربەخۆیی کەتەلۆنیا

ئایندەی دەزگای هەواڵگری ئیسپانیا

لە داهاتوودا، چاوەڕوان دەکرێت CNI زیاتر جەخت بکاتە سەر:

- بەرەنگاربوونەوەی هەڕەشە سایبەرییەکان

- پەرەپێدانی توانای شیکردنەوەی داتای گەورە

- زیادکردنی هاوکاری لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەکانی وڵاتانی دیکە

- پەرەپێدانی توانای لە بواری زیرەکی دەستکرد

لە کۆتاییدا، دەکرێت بڵێین CNI ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسپانیا و بەشێکی گرنگە لە سیستەمی بەرگری و ئاسایشی ئەم وڵاتە. سەرەڕای هەموو ڕەخنە و ئاڵنگارییەکان، ئەم دەزگایە توانیویەتی خۆی بگونجێنێت لەگەڵ گۆڕانکارییە خێراکانی جیهانی هەواڵگری و ئاسایش لە سەدەی ٢١دا.