ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
شاری قەدەغەکراو، کە لە نێوان ساڵانی ١٤٠٦ بۆ ١٤٢٠ی زایینی دروستکرا، یەکێک لە سەرنجڕاکێشترین و نهێنیترین پڕۆژەکانی سەردەمی خۆی بوو. ئەم شارە لە چین دروستکرا و بۆ ماوەی نزیکەی ٥٠٠ ساڵ شوێنی نیشتەجێبوونی ئیمپراتۆرەکانی چین بوو.
سەرەتای دروستکردنی شاری قەدەغەکراو
لە ساڵی ١٤٠٦، ئیمپراتۆر یۆنگلی سێیەم لە بنەماڵەی مینگ بڕیاری دا شارێکی نوێ دروست بکات کە ببێتە پایتەختی نوێی ئیمپراتۆریەتەکەی. ئەم بڕیارە دوای ئەوە هات کە ئیمپراتۆر هەستی کرد پێویستی بە شوێنێکی باشتر و پارێزراوتر هەیە بۆ بەڕێوەبردنی وڵاتەکەی. هەڵبژاردنی شوێنی شارەکە بە وردی کرا، لە ناوچەیەکی ستراتیژی کە دەکەوێتە ناوەڕاستی چین.
پلانی بیناسازی و ئەندازیاری
دروستکردنی شاری قەدەغەکراو کارێکی زۆر گەورە بوو کە بۆ ماوەی ١٤ ساڵ بەردەوام بوو. شارەکە بە شێوەیەکی چوارگۆشە دیزاین کرا، بە دیوارێکی بەرز و بەهێز دەورە درا. ناوەوەی شارەکە بە وردی پلان بۆ دانرا، بە کۆشکی ئیمپراتۆری لە ناوەڕاستدا و چەندین تەلاری جوان و باخچەی سەرنجڕاکێش لە دەوروبەری. هەروەها سیستەمێکی ئاودێری پێشکەوتوو دامەزرا بۆ دابینکردنی ئاوی پاک بۆ دانیشتوانی شارەکە.
کۆمەڵگا و دانیشتوان
شاری قەدەغەکراو تەنها بۆ ئیمپراتۆر و خێزانەکەی و کاربەدەستانی باڵای حکومەت تەرخان کرابوو. ژمارەی دانیشتوانی شارەکە بە وردی کۆنترۆڵ دەکرا و تەنها کەسانی دیاریکراو ڕێگەیان پێدەدرا لە ناو شارەکەدا بژین. ئەمەش بووە هۆی دروستبوونی کۆمەڵگایەکی تایبەت و داخراو کە جیاواز بوو لە دەرەوەی شارەکە.
ئابووری و بازرگانی
لەناو شاری قەدەغەکراودا، سیستەمێکی ئابووری تایبەت هەبوو کە زۆربەی پێداویستیەکانی ناو شارەکەی دابین دەکرد. بەڵام هێشتا پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ دەرەوەی شارەکە هەبوو، بە تایبەتی بۆ هێنانی کەلوپەل بۆ ئیمپراتۆر و دەستەبژێرەکان. بازاڕێکی تایبەت لە ناو شارەکەدا هەبوو کە تێیدا بازرگانی ناوخۆیی ئەنجام دەدرا.
فەرمانڕەوایی و یاسا
شاری قەدەغەکراو لەژێر فەرمانی ڕاستەوخۆی ئیمپراتۆردا بوو. سیستەمێکی یاسایی توند و تۆکمە لە ناو شارەکەدا جێبەجێ دەکرا کە زۆر جیاواز بوو لە دەرەوەی شارەکە. هەر کەسێک یاساکانی پێشێل بکردایە، سزای توندی بەدواداد دەهات. ئەمەش بووە هۆی ئەوەی کە شارەکە بە یەکێک لە ئارامترین و ڕێکوپێکترین شارەکانی جیهان لەو سەردەمەدا دابنرێت.
کەلتوور و هونەر
شاری قەدەغەکراو بووە ناوەندێکی گرنگ بۆ کەلتوور و هونەری چین. هونەرمەندان و پیشەوەران لە سەرتاسەری وڵاتەوە بانگهێشت دەکران بۆ کارکردن لە پڕۆژە هونەریەکانی ناو شارەکە. کۆشکەکان و تەلارەکان بە نەخش و نیگاری جوان و وردەکاری سەرنجڕاکێش ڕازێنرابوونەوە. هەروەها چەندین ئاهەنگ و ڕێوڕەسمی کەلتووری بە شێوەیەکی بەردەوام لە ناو شارەکەدا بەڕێوە دەچوون.
ئاستەنگەکان و گرفتەکان
سەرەڕای سەرکەوتنی گەورەی دروستکردنی شاری قەدەغەکراو، ئەم پڕۆژەیە ڕووبەڕووی چەندین ئاستەنگ و گرفت بووەوە. یەکێک لە گەورەترین کێشەکان بریتی بوو لە دابینکردنی سەرچاوەی ئاوی پێویست بۆ شارەکە. هەروەها پاراستنی نهێنی شارەکە و ڕێگریکردن لە دزەکردنی زانیاری بۆ دەرەوە کێشەیەکی گەورە بوو. لەگەڵ ئەوەشدا، هەندێک جار ناکۆکی و ملمانێ لە نێوان دەستەبژێرەکانی ناو شارەکەدا سەریان هەڵدەدا.
میراتی شاری قەدەغەکراو
شاری قەدەغەکراو کاریگەریەکی گەورەی لەسەر مێژووی چین و تەنانەت جیهان بەجێهێشت. ئەم شارە بووە نموونەیەک بۆ پلاندانانی شارستانی و بیناسازی، و کاریگەری لەسەر چۆنیەتی دروستکردنی شارەکانی داهاتوو هەبوو. هەروەها بووە سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ لێکۆڵینەوە لە بواری مێژوو، کەلتوور و کۆمەڵناسی چینی.
