ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
داگیرکردنی پەکین لەلایەن مەغۆلەکان ڕووداوێکی گرنگ و کاریگەر بوو لە مێژووی چین و ئاسیادا. ئەم ڕووداوە لە ساڵی ١٢١٥ی زایینیدا ڕوویدا و بووە هۆی کۆتایی هاتن بە دەسەڵاتی بنەماڵەی جین لە باکووری چین. داگیرکردنی پەکین بەشێک بوو لە هێرشە بەرفراوانەکانی مەغۆل بۆ سەر چین و وڵاتانی دیکە.
پێشینەی مێژوویی
پێش هێرشی مەغۆلەکان، پەکین پایتەختی بنەماڵەی جین بوو کە بەسەر باکووری چیندا حوکمیان دەکرد. لەو سەردەمەدا، چین دابەشببوو بۆ چەند دەوڵەتێک و بنەماڵەی جین یەکێک بوو لە بەهێزترینیان. مەغۆلەکان لە ژێر سەرکردایەتی چەنگیز خان خەریکی فراوانکردنی ئیمپراتۆریەتەکەیان بوون و چاویان بڕیبووە چین وەک ئامانجێکی گرنگ.
هۆکارەکانی هێرشی مەغۆل بۆ سەر پەکین
١. دەوڵەمەندی و سامانی چین سەرنجی مەغۆلەکانی ڕاکێشابوو.
٢. داگیرکردنی پەکین دەبووە هۆی لاوازکردنی دەسەڵاتی بنەماڵەی جین و کۆنترۆڵکردنی باکووری چین.
٣. چەنگیز خان دەیویست ئیمپراتۆریەتێکی گەورە دروست بکات و چین بەشێکی گرنگ بوو لەم پلانە.
ئامادەکارییەکانی مەغۆل بۆ داگیرکردنی پەکین
مەغۆلەکان بە وردی خۆیان بۆ داگیرکردنی پەکین ئامادە کرد. سوپایەکی گەورە و بەهێزیان کۆکردەوە کە پێکهاتبوو لە سوارە و پیادە. هەروەها ئامێری گەمارۆدان و شەڕکردنیان ئامادە کرد وەک مەنجەنیق. هەروەها مەغۆلەکان سیخوڕ و زانیارییان لەسەر شارەکە و بەرگرییەکانی کۆکردەوە.
گەمارۆدانی پەکین
لە ساڵی ١٢١٥دا، سوپای مەغۆل گەیشتە دەوروبەری پەکین و دەستیان کرد بە گەمارۆدانی شارەکە. شارەکەیان لە هەموو لایەکەوە گەمارۆ دا و ڕێگەی هاتنی یارمەتی و خۆراکیان بۆ ناو شارەکە بڕی. گەمارۆکە بۆ ماوەیەکی درێژ بەردەوام بوو و بووە هۆی دروستبوونی قەیرانی خۆراک و ئاو لە ناو شارەکەدا.
شەڕ و بەرگری
بەرگریکارانی پەکین بە توندی بەرەنگاری هێرشەکانی مەغۆل بوونەوە. شوورا بەرزەکانی شارەکە و سەربازە ئازاکان توانییان بۆ ماوەیەکی زۆر بەرگری بکەن. بەڵام مەغۆلەکان بەردەوام هێرشیان دەکرد و ئامێرە پێشکەوتووەکانیان بەکاردەهێنا بۆ تێکشکاندنی شووراکان. شەڕەکە زۆر خوێناوی و ماڵوێرانکەر بوو.
کەوتنی پەکین
سەرەنجام، دوای ماوەیەکی درێژ لە گەمارۆ و شەڕ، پەکین کەوتە دەست مەغۆلەکان. سەربازانی مەغۆل توانییان شووراکان تێک بشکێنن و بچنە ناو شارەکەوە. زۆربەی بەرگریکاران کوژران یان دەستگیر کران. ئیمپراتۆری جین و بنەماڵەکەی هەڵاتن و دەسەڵاتی بنەماڵەی جین لە باکووری چین کۆتایی هات.
دەرەنجامەکانی داگیرکردنی پەکین
داگیرکردنی پەکین کاریگەری گەورەی هەبوو. یەکەم، دەسەڵاتی مەغۆلەکان لە باکووری چین چەسپا. دووەم، سامان و دەوڵەمەندی زۆر کەوتە دەست مەغۆلەکان. سێیەم، زۆربەی دانیشتووانی شارەکە کوژران یان دیل کران. چوارەم، زۆربەی بینا و شوێنەوارە مێژووییەکانی شارەکە وێران کران.
کاریگەرییە درێژخایەنەکان
داگیرکردنی پەکین کاریگەری درێژخایەنی هەبوو لەسەر مێژووی چین و ئاسیا. یەکەم، بووە هۆی دەستپێکردنی سەردەمی دەسەڵاتی مەغۆل لە چین کە بۆ ماوەی چەند سەدەیەک درێژەی کێشا. دووەم، گۆڕانکاری گەورە لە کولتوور و کۆمەڵگای چینی دروست بوو. سێیەم، پەیوەندی نێوان چین و وڵاتانی دیکەی ئاسیا گۆڕا و بازرگانی و ئاڵوگۆڕی کولتووری زیادی کرد.
