ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
سەردەمی ئێستا کە بە سەردەمی شۆڕشی دیجیتاڵی و زانیاری ناسراوە زانستی دەیتا یەکێک لە گرنگترین و پێشکەوتووترین بوارەکانی زانستە کە کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر ژیانی مرۆڤایەتی هەیە. ئەم زانستە توانای شیکردنەوە و بەکارهێنانی داتای گەورە و ئاڵۆزی هەیە بۆ دۆزینەوەی پەیوەندی و دەرئەنجامی بەسوود کە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە بڕیاردان و چارەسەرکردنی کێشەکان.
مێژووی زانستی دەیتا
زانستی دەیتا وەک چەمکێکی نوێ لە کۆتایی سەدەی بیستەمدا سەریهەڵدا بەڵام ڕەگ و ڕیشەی دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای پەرەسەندنی کۆمپیوتەر و زانستی ئامار. لە ساڵی ١٩٦٠کانەوە زانایان دەستیان کرد بە بەکارهێنانی کۆمپیوتەر بۆ شیکردنەوەی داتا. لە ساڵی ١٩٧٤دا پێتەر نور یەکەم کەس بوو کە زاراوەی زانستی دەیتای بەکارهێنا. لە ساڵی ١٩٩٠کاندا بە هۆی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای کۆمپیوتەر و زیادبوونی بڕی داتای بەردەست ئەم زانستە پەرەی سەند. لە ساڵی ٢٠٠١دا ویلیام کلیڤلاند باسی لە گرنگی یەکخستنی ئامار و کۆمپیوتەر کرد بۆ دروستکردنی بوارێکی نوێ کە ئێستا بە زانستی دەیتا ناسراوە.
لە ساڵی ٢٠١٠ بەدواوە بە هۆی گەشەکردنی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و ئینتەرنێت و زیادبوونی داتای دیجیتاڵی زانستی دەیتا بووە یەکێک لە گرنگترین بوارەکانی تەکنەلۆژیا. کۆمپانیا گەورەکانی وەک گووگڵ و فەیسبووک و ئەمازۆن دەستیان کرد بە وەبەرهێنانی زۆر لەم بوارەدا و بەکارهێنانی بۆ باشترکردنی خزمەتگوزارییەکانیان.
پێناسە و چەمکە بنەڕەتییەکان
زانستی دەیتا بریتییە لە تێکەڵکردن و بەکارهێنانی چەندین بواری زانستی جیاواز وەک ئامار ماتماتیک زانستی کۆمپیوتەر و هۆشی دەستکرد بۆ دۆزینەوەی زانیاری بەسوود لە داتای خاو. ئەم زانستە پشت دەبەستێت بە چەندین چەمکی بنەڕەتی وەک داتا ماینینگ مەشین لێرنینگ و ڤیژواڵایزەیشن.
زانستی دەیتا پرۆسەیەکی تەواوە کە لە کۆکردنەوەی داتاوە دەست پێدەکات تا دەگاتە شیکردنەوە و دەرهێنانی ئەنجامی بەسوود. ئەم پرۆسەیە پێنج قۆناغی سەرەکی لەخۆدەگرێت: کۆکردنەوەی داتا پاککردنەوە و ئامادەکردنی داتا مۆدێل دروستکردن هەڵسەنگاندنی مۆدێل و جێبەجێکردن.
بوارەکانی زانستی دەیتا
زانستی دەیتا بوارێکی فراوانە و چەندین لقی جیاوازی هەیە. یەکێک لە گرنگترین بوارەکان مەشین لێرنینگە کە تێیدا سیستەمەکان فێردەکرێن چۆن لە داتا فێربن و پێشبینی بکەن. بواری دووەم بیگ دەیتایە کە تایبەتە بە مامەڵەکردن لەگەڵ داتای زۆر گەورە و ئاڵۆز. هەروەها دەیتا ڤیژواڵایزەیشن کە گرنگی بە نیشاندانی داتا دەدات بە شێوەیەکی ڕوون و تێگەیشتنی ئاسان.
زانستی دەیتا لە زۆربەی بوارەکانی ژیاندا بەکاردێت. لە بواری تەندروستیدا بۆ دۆزینەوەی نەخۆشی و چارەسەر لە بواری بازرگانیدا بۆ شیکردنەوەی ڕەفتاری کڕیار لە بواری پەروەردەدا بۆ باشترکردنی پرۆسەی فێربوون و لە بواری ژینگەدا بۆ پێشبینی گۆڕانکارییە کەشوهەواییەکان.
تەکنیکەکان و میتۆدەکان
زانستی دەیتا چەندین تەکنیک و میتۆدی جیاواز بەکاردێنێت. یەکێک لە گرنگترینیان ئەلگۆریتمەکانی مەشین لێرنینگە کە دەتوانن پەیوەندی و نموونە لە داتادا بدۆزنەوە. هەروەها تەکنیکەکانی ئاماری وەک ڕیگرێشن و کلاسیفیکەیشن بەکاردێن بۆ پێشبینی و پۆلێنکردن.
میتۆدەکانی داتا پرۆسێسینگ گرنگن بۆ ئامادەکردنی داتا بۆ شیکردنەوە. ئەمە پاککردنەوەی داتا نۆرماڵایزکردن و فیچەر ئینجینیەرینگ لەخۆدەگرێت. هەروەها تەکنیکەکانی دیپ لێرنینگ کە لە تۆڕە دەمارییە دەستکردەکان بەکاردێن بۆ چارەسەرکردنی کێشە ئاڵۆزەکان.
کاریگەری و بەکارهێنانەکان
زانستی دەیتا کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر کۆمەڵگا هەیە. لە بواری بازرگانیدا یارمەتی کۆمپانیاکان دەدات باشتر تێبگەن لە پێداویستییەکانی کڕیارەکانیان و خزمەتگوزارییەکانیان باشتر بکەن. لە بواری تەندروستیدا یارمەتی پزیشکەکان دەدات نەخۆشییەکان زووتر دەستنیشان بکەن و چارەسەری گونجاو بدۆزنەوە.
لە بواری گواستنەوەدا بۆ باشترکردنی سیستەمی هاتوچۆ و کەمکردنەوەی قەرەباڵغی بەکاردێت. لە بواری دارایدا بۆ پێشبینی بازاڕ و دۆزینەوەی فێڵ و ساختەکاری بەکاردێت. هەروەها لە بواری پەروەردەدا بۆ دروستکردنی سیستەمی فێرکردنی تایبەت بە هەر خوێندکارێک بەکاردێت.
ئایندەی زانستی دەیتا
چاوەڕوان دەکرێت لە داهاتوودا زانستی دەیتا زیاتر پەرەبسێنێت و کاریگەرییەکانی فراوانتر ببن. پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای کوانتەم و هۆشی دەستکرد دەرفەتی نوێ دەڕەخسێنن بۆ چارەسەرکردنی کێشە ئاڵۆزترەکان. هەروەها چاوەڕوان دەکرێت زیاتر جەخت بکرێتە سەر ئەخلاقیات و پاراستنی نهێنی لە بەکارهێنانی داتادا.
ئاستەنگەکان و ڕێگەچارەکان
سەرەڕای گرنگی و سوودەکانی زانستی دەیتا چەندین ئاستەنگ هەن. یەکێک لەوانە پاراستنی نهێنی و ئاسایشی داتایە. ئاستەنگێکی دیکە کەمی پسپۆڕانی شارەزا لەم بوارەدایە. هەروەها کێشەی کوالێتی داتا و پێویستی بە ژێرخانێکی تەکنۆلۆژی بەهێز هەیە.
بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشانە پێویستە یاسا و ڕێسای توندتر دابنرێت بۆ پاراستنی نهێنی داتا. هەروەها پێویستە پرۆگرامی پەروەردەیی و ڕاهێنان زیاتر بکرێت بۆ پێگەیاندنی پسپۆڕان. وەبەرهێنان لە ژێرخانی تەکنۆلۆژیدا و باشترکردنی میتۆدەکانی کۆکردنەوە و پاراستنی داتا پێویستە.
دەرئەنجام
زانستی دەیتا یەکێکە لە گرنگترین و کاریگەرترین زانستەکان لە سەردەمی ئێستادا. ئەم زانستە توانیویەتی گۆڕانکاری گەورە لە شێوازی بڕیاردان و چارەسەرکردنی کێشەکاندا دروست بکات. سەرەڕای ئاستەنگەکان چاوەڕوان دەکرێت لە داهاتوودا زیاتر پەرەبسێنێت و کاریگەرییەکانی فراوانتر ببن. گرنگە هەموو لایەنەکان هەوڵ بدەن بۆ باشترکردنی بەکارهێنانی ئەم زانستە بە شێوەیەکی بەرپرسیارانە و سوودبەخش بۆ کۆمەڵگا.
سەرچاوەکان
31 بینین
