ناوه‌ڕۆك
ناساندن
گیرانی ماسولکەکانی دڵ کە بە شێوەیەکی گشتی بە جەڵتەی دڵ ناسراوە، (بە عەرەبی: نوبة قلبية، بە ئینگلیزی: Myocardial infarction (MI)) کاتێک روودەدات کە لێشاوی خوین کەم دەبێتەوە یان دەوەستێت بۆ ناو خوێنبەری دڵ و دەبێتە هۆی زیان گەیاندن بە ماسولکەی دڵ، باوترین نیشانە ئازار یان ناڕەحەتی سنگە کە لەوانەیە بچێتە سەر شان و قۆڵ و پشت و مل، زۆرجار لە ناوەڕاست یان لای چەپی سنگدا ڕوودەدات و زیاتر لە چەند خولەکێک دەخایەنێت. لەوانەیە ناڕەحەتی جاروبار هەست بە سووتانی دڵ بکات. نیشانەکانی تر لەوانەیە کورتبوونی هەناسە یان هەستکردن بە ماندوبونیشی لەگەڵ بێت. ئافرەتان زیاتر بەبێ ئازاری سنگ تووشی دەبن و لە جیاتی ئەوە ئازاری مل و ئازاری قۆڵیان هەیە یان هەست بە ماندووبوون دەکەن.
هۆکارەکان
بەرزە فشاری خوین، شەکرە، نەکردنی وەرزش و کەمی جووڵە، جگەرەکیشان، قەڵەوی و کێشی زیادە، بەرزی ئاستی کۆلیسترۆلی خوین، خۆراکی خراپ و خواردنی کحول لە ڕادەبەدەر.
ئەو تێستانەی بۆ دیاری کردنی بەکاردێت
ژمارەیەک لە تاقیکردنەوەکان سوودبەخشن بۆ یارمەتیدان بۆ دەستنیشانکردن، لەوانە ئەلیکترۆ کاردیۆ گرام (ECGs)، تاقیکردنەوەی خوێن و (angiography) ئی سی جی کە تۆماری چالاکی کارەبایی دڵە، لەوانەیە جەخت لە بەرزبوونەوەیەکی ئێس تی ئێم ئای (STEMI) بکاتەوە، ئەگەر ST segment هەبێت تاقیکردنەوەی خوێن کە بە گشتی بەکاردەهێنرێت بریتین لە ترۆپۆنین کە یەکیکە لە ئەنزیمەکانی دڵ لەکاتی MI گۆڕانکاری بەسەرا دێت.
ڕێگریکردن لەم نەخۆشییە
١. شێوازی ژیان: چالاکی جەستەیی دەتوانێت مەترسی نەخۆشییەکانی دڵ و دەروونی کەم بکاتەوە، ئەو کەسانەی لە مەترسیدان ئامۆژگاری دەکرێن کە لە هەفتەیەکدا ١٥۰ خولەک ڕاهێنانی هەوایی مامناوەند یان ٧٥ خولەک بکەن. هێشتنەوەی کێشی تەندروست و وازهینان لە جگەرەکێشان مەترسی نەخۆشییەکانی دڵ و دەروونی کەم دەکاتەوە.
٢. خواردنی خۆراکە تەندروستەکان و دورکەوتنەوە لە خواردنی ئەو خواردنانەی کە ڕیژەی کۆلیسترۆل تیایاندا بەرز.
٣. لەکاتی دەستنیشانکردنی هەر کێشەیەکی دڵ لەلایەن پزیشکەوە پیویستە ئەو دەرمانانەی بۆ کەسی نەخۆش دادەنریت بە ڕێکوپێکی بەکاربێت.
٤. لەئەگەری هەر مەترسیەکی جەڵتەی دڵ ئەگەر هەر یەک لەم نیشانانەی سەرەوەت هەبوو نزیکترین نەخۆشخانە ئاگاداربکەوە بۆ ئەوەی دووربیت لە جەلتەی دڵ.
٥. بۆئەوکەسانەی نەخۆشی شەکرە یاخود بەرزە پەستانی خوینیان هەیە، لەسەریان پیویستە ڕێنمایی خۆراک و دەرمانەکانیان پەیڕەو بکەن بۆ دووربون لە هەر حاڵەتیکی نەخوازراو.
