ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
جەنگی جیهانی دووەم (١٩٣٩-١٩٤٥) یەکێک بوو لە گەورەترین و خوێناویترین ململانێکانی مێژووی مرۆڤایەتی. لەم جەنگەدا، بەلجیکا وەک وڵاتێکی بچووک بەڵام گرنگ لە ڕۆژئاوای ئەوروپا، ڕۆڵێکی بەرچاوی هەبوو. ئەم ڕاپۆرتە هەوڵ دەدات تیشک بخاتە سەر ڕۆڵ و ئەزموونی بەلجیکا لە ماوەی ئەم جەنگە جیهانییەدا، لە داگیرکردنییەوە تا ڕزگارکردن و دواتر بنیاتنانەوەی.
پێگەی ستراتیژی بەلجیکا لە سەرەتای جەنگی جیهانی دووەم
بەلجیکا لە سەرەتای جەنگی جیهانی دووەمدا هەوڵی دا سیاسەتی بێلایەنی پەیڕەو بکات. ئەم وڵاتە لە ڕووی جوگرافییەوە لە نێوان ئەڵمانیا و فەرەنسادا هەڵکەوتبوو، کە پێگەیەکی ستراتیژی گرنگی پێ بەخشیبوو. بەندەرەکانی وەک ئانتوێرپ گرنگییەکی زۆریان هەبوو بۆ بازرگانی و ستراتیژی سەربازی. هەروەها بەلجیکا خاوەنی پیشەسازییەکی بەهێز و سەرچاوەی سروشتی گرنگ بوو، بەتایبەت لە بواری کانزاکاندا.
داگیرکردنی بەلجیکا لەلایەن ئەڵمانیاوە
لە ١٠ی ئایاری ١٩٤٠دا، ئەڵمانیای نازی هێرشی کردە سەر بەلجیکا، هۆڵەندا و لوکسمبۆرگ. سوپای بەلجیکا بەرگرییەکی توندی کرد، بەڵام لە بەرامبەر هێزی زۆر و تەکنەلۆژیای پێشکەوتووی ئەڵمانیادا نەیتوانی خۆی ڕابگرێت. لە ٢٨ی ئایار، پاشای بەلجیکا لیۆپۆڵدی سێیەم خۆی ڕادەستی ئەڵمانەکان کرد و بەلجیکا بە تەواوی کەوتە ژێر داگیرکاری.
کاردانەوەی حکومەت و گەلی بەلجیکا
حکومەتی بەلجیکا لە دوای داگیرکردن، هەڵاتە لەندەن و لەوێ حکومەتێکی لە دوورەوڵات پێکهێنا. ئەم حکومەتە بەردەوام بوو لە کارکردن لەگەڵ هاوپەیمانان و نوێنەرایەتی کردنی بەلجیکای ئازاد. لە ناوخۆدا، زۆربەی خەڵکی بەلجیکا دژی داگیرکاری بوون و بە شێوازی جۆراوجۆر بەرەنگاری دەکردەوە.
بەرخۆدان و بزووتنەوەی بەرگری
بزووتنەوەی بەرگری لە بەلجیکا بە خێرایی گەشەی کرد. گرووپە جۆراوجۆرەکان دەستیان کرد بە چالاکی دژی داگیرکەران، لەوانە کۆکردنەوەی زانیاری بۆ هاوپەیمانان، یارمەتیدانی سەربازە دیلەکان بۆ هەڵاتن، و هەروەها هێرشی چەکداری. یەکێک لە بەناوبانگترین گرووپەکانی بەرگری "ئەرمێ سێکرێت" بوو.
دۆخی ژیانی خەڵک لە ژێر داگیرکاریدا
ژیان لە ژێر داگیرکاریدا زۆر دژوار بوو بۆ خەڵکی بەلجیکا. کەمی خۆراک و سووتەمەنی، سەرکوتکردنی ئازادییەکان، و ناردنی کرێکاران بۆ ئەڵمانیا بۆ کارکردن لە کارگەکان لە کێشە سەرەکییەکان بوون. هەروەها جوولەکەکانی بەلجیکا ڕووبەڕووی ڕاوەدوونان و دواتر ناردن بۆ کەمپەکانی مەرگ بوونەوە.
ڕۆڵی بەلجیکا لە هەوڵەکانی هاوپەیمانان
سەرەڕای داگیرکاری، بەلجیکا ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە هەوڵەکانی هاوپەیمانان. هێزە چەکدارەکانی بەلجیکا لە دەرەوەی وڵات بەردەوام بوون لە شەڕکردن لە پاڵ هاوپەیمانان. هەروەها زانیارییەکانی بزووتنەوەی بەرگری یارمەتیدەر بوون بۆ پلانەکانی هاوپەیمانان، بەتایبەت لە کاتی ئۆپەراسیۆنی ئۆڤەرلۆرددا.
کاریگەری جەنگ لەسەر بەلجیکا
جەنگ کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر بەلجیکا هەبوو. لە ڕووی ئابوورییەوە، زۆربەی ژێرخانی وڵات وێران کرابوو. لە ڕووی کۆمەڵایەتییەوە، کۆمەڵگای بەلجیکی تووشی دابەشبوون و برینی قووڵ ببوو، بەتایبەت لە نێوان ئەوانەی هاوکاری داگیرکەرانیان کردبوو و ئەوانەی بەرگرییان کردبوو.
بنیاتنانەوەی بەلجیکا دوای جەنگ
دوای کۆتایی هاتنی جەنگ، بەلجیکا دەستی کرد بە پرۆسەی بنیاتنانەوە. یارمەتی پلانی مارشاڵ ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لەم پرۆسەیەدا. بەلجیکا هەروەها ڕۆڵێکی چالاکی هەبوو لە دامەزراندنی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان وەک نەتەوە یەکگرتووەکان و ناتۆ. لە ماوەیەکی کورتدا، بەلجیکا توانی خۆی بگەڕێنێتەوە بۆ دۆخی پێش جەنگ و تەنانەت پێشکەوتنی زیاتریش بەدەست بهێنێت.
ئەنجام
ڕۆڵی بەلجیکا لە جەنگی جیهانی دووەمدا نموونەیەکی بەرچاوە لە چۆنیەتی کاریگەری جەنگ لەسەر وڵاتێکی بچووک بەڵام گرنگ. سەرەڕای داگیرکاری و وێرانکاری، بەلجیکا توانی بەرگری بکات، یارمەتی هاوپەیمانان بدات، و دواتر خۆی بنیات بنێتەوە. ئەزموونی بەلجیکا لەم جەنگەدا کاریگەرییەکی قووڵی هەبوو لەسەر سیاسەت و کۆمەڵگای ئەم وڵاتە لە دوای جەنگ و بووە هۆی ئەوەی کە بەلجیکا ببێتە یەکێک لە پشتیوانە سەرەکییەکانی یەکێتی و هاوکاری نێودەوڵەتی.
