ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
نانۆفیزیک یەکێکە لە گرنگترین بوارەکانی زانست لە سەردەمی ئێستادا. ئەم بوارە نوێیە دەرگای جیهانێکی نوێی کردووەتەوە بۆ زانایان و توێژەران تا لە خاسیەتە سەیر و سەمەرەکانی ماددە لە ئاستی زۆر بچووکدا تێبگەن.
پێناسە و مێژووی نانۆفیزیک
نانۆفیزیک لقێکی فیزیکە کە لێکۆڵینەوە لە خاسیەتەکانی ماددە لە ئاستی نانۆدا دەکات. وشەی نانۆ لە وشەی یۆنانی "نانۆس" وەرگیراوە کە واتای "کورتەباڵا" یان "زۆر بچووک" دەگەیەنێت. لە زانستدا یەک نانۆمەتر یەکسانە بە یەک ملیارەمی مەتر.
مێژووی نانۆفیزیک دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٥٩ کاتێک فیزیکزانی بەناوبانگ ڕیچارد فاینمان لە وتارێکیدا باسی لە گرنگی توێژینەوە لە ئاستی ئەتۆم و مۆلیکیول کرد. بەڵام وشەی "نانۆتەکنەلۆژیا" بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٧٤ لەلایەن زانای ژاپۆنی نۆریۆ تانیگوچی بەکارهێنرا. لە ساڵەکانی ١٩٨٠ەوە ئەم بوارە بە خێرایی گەشەی کرد و بوو بە یەکێک لە گرنگترین بوارەکانی لێکۆڵینەوەی زانستی.
بنەما سەرەکییەکانی نانۆفیزیک
أ. کاریگەری قەبارە: لە ئاستی نانۆدا ڕووبەری ڕووی دەرەوەی تەنەکان بە بەراورد لەگەڵ قەبارەیان زۆر گەورەترە. ئەمەش وادەکات خاسیەتەکانی ماددە بگۆڕێن.
ب. کاریگەری کوانتەم: لەم ئاستەدا یاساکانی فیزیای کوانتەم زاڵ دەبن بەسەر یاساکانی فیزیای کلاسیکدا. بۆ نموونە دیاردەی تونێلکردنی کوانتەمی ڕوودەدات.
ج. خاسیەتە نوێیەکان: لە ئاستی نانۆدا ماددەکان خاسیەتی نوێ و جیاواز لە خۆیان پیشان دەدەن. بۆ نموونە ڕەنگ گۆڕان و گۆڕانی خاسیەتی کارەبایی و موگناتیسی.
ئامێر و تەکنیکەکانی توێژینەوە
بۆ توێژینەوە لە ئاستی نانۆدا پێویستمان بە ئامێری تایبەت و پێشکەوتوو هەیە. گرنگترین ئەم ئامێرانە بریتین لە:
أ. مایکرۆسکۆپی هێزی ئەتۆمی (AFM): ئەم ئامێرە بەکاردێت بۆ بینینی ڕووی تەنەکان لە ئاستی ئەتۆمیدا.
ب. مایکرۆسکۆپی تونێلکردنی سکانکردن (STM): ئەم ئامێرە توانای بینین و جووڵاندنی تاکە ئەتۆمەکانی هەیە.
ج. مایکرۆسکۆپی ئەلیکترۆنی: بەکاردێت بۆ بینینی وردەکاری پێکهاتەی ناوەوەی ماددەکان.
بەکارهێنانەکانی نانۆفیزیک
نانۆفیزیک کاریگەری لەسەر زۆربەی بوارەکانی ژیان هەیە. گرنگترین بەکارهێنانەکانی بریتین لە:
أ. پزیشکی: دروستکردنی دەرمانی وردتر و کاریگەرتر، چارەسەری شێرپەنجە بە شێوازی نوێ.
ب. تەکنەلۆژیای زانیاری: دروستکردنی کۆمپیوتەری خێراتر و بچووکتر، زیادکردنی توانای هەڵگرتنی زانیاری.
ج. وزە: باشترکردنی خانەی ڕۆژی و پاتری، دۆزینەوەی سەرچاوەی وزەی نوێ.
د. ژینگە: پاککردنەوەی ئاو و هەوا لە پیسبوون، دروستکردنی ماددەی نوێ کە دۆستی ژینگەن.
هـ. بەرهەمهێنان: دروستکردنی ماددەی بەهێزتر و سووکتر، باشترکردنی پرۆسەی بەرهەمهێنان.
ئاڵنگارییەکان و داهاتووی نانۆفیزیک
سەرەڕای ئەو پێشکەوتنە گەورانەی لە بواری نانۆفیزیکدا بەدەستهاتوون هێشتا کۆمەڵێک ئاڵنگاری لەبەردەم ئەم بوارەدا هەن:
أ. تێچووی بەرز: زۆربەی ئامێر و تەکنیکەکانی نانۆفیزیک زۆر گرانن.
ب. مەترسی تەندروستی: هەندێک جار نانۆماددەکان دەتوانن زیان بە تەندروستی مرۆڤ و ژینگە بگەیەنن.
ج. ئاڵۆزی: تێگەیشتن لە هەموو ئەو دیاردانەی لە ئاستی نانۆدا ڕوودەدەن کارێکی ئاسان نییە.
داهاتووی نانۆفیزیک زۆر گەشە. چاوەڕوان دەکرێت لە داهاتوودا:
* کۆمپیوتەری کوانتەمی بێتە بەرهەم کە زۆر خێراترە لە کۆمپیوتەرە ئاساییەکان.
* چارەسەری نوێ بۆ نەخۆشییە کوشندەکان بدۆزرێتەوە.
* سەرچاوەی وزەی پاکتر و کاریگەرتر پەرەپێبدرێت.
* ماددەی نوێ دروست بکرێت کە خاسیەتی سەیر و سوودبەخشیان هەبێت.
ئەنجام
نانۆفیزیک بوارێکی زۆر گرنگ و پڕ لە داهێنانە کە دەتوانێت ژیانی مرۆڤ بە شێوەیەکی بنەڕەتی بگۆڕێت. ئەم بوارە دەرفەتی زۆر بۆ چارەسەرکردنی کێشە گەورەکانی مرۆڤایەتی وەک نەخۆشی قورس پیسبوونی ژینگە و کێشەی وزە دەڕەخسێنێت. هەرچەندە هێشتا ئاڵنگاری لەبەردەم ئەم بوارەدا هەیە بەڵام بە بەردەوامبوونی توێژینەوە و وەبەرهێنان لەم بوارەدا دەتوانین چاوەڕوانی داهاتوویەکی گەشتر بۆ مرۆڤایەتی بکەین.
