ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
ڕاکوون ئاژەڵێکی سەرنجڕاکێش و زیرەکە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە باکووری ئەمریکا دەژی. ئەم ئاژەڵە بچووک و چالاکە بە هۆی دەموچاوی تایبەت و کلکە خەتدارەکەیەوە بە ئاسانی دەناسرێتەوە. ڕاکوون بە شەو چالاکە و بە هۆی زیرەکی و توانای خۆگونجاندنی بەرزیەوە، توانیویەتی لە ژینگە جیاوازەکاندا بژی.
ناساندن
ڕاکوون ئاژەڵێکە کە قەبارەی مامناوەندییە، درێژییەکەی لە نێوان ٤٠ بۆ ٧٠ سانتیمەتر دەبێت و کێشی لە نێوان ٣.٥ بۆ ٩ کیلۆگرام دەبێت. جەستەی بە مووی چڕ و نەرم داپۆشراوە کە ڕەنگی خۆڵەمێشی تۆخە. یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی ڕاکوون دەموچاوێتی کە پێی دەوترێت "ماسکی دز". ئەم ماسکە ڕەشە بەرچاوە لە دەوری چاوەکانی درێژ دەبێتەوە و دەبێتە هۆی دروستبوونی دیمەنێکی سەرنجڕاکێش. هەروەها کلکی ڕاکوون خەتداری ڕەش و خۆڵەمێشییە کە یارمەتی دەدات لە کاتی هەڵاتن لە دوژمنەکانیدا هاوسەنگی خۆی بپارێزێت.
ژینگەی ڕاکوون
ڕاکوون لە ژینگەی جۆراوجۆردا دەژی، بەڵام زیاتر حەز بە ناوچە دارستانییەکان دەکات کە نزیک سەرچاوەی ئاو بن. ئەم ئاژەڵە دەتوانێت لە دارستان، چیمەن، باخچە، و تەنانەت ناوچە شارستانییەکانیشدا بژی. ڕاکوون زۆر بە باشی خۆی لەگەڵ ژیانی شار ڕاهێناوە و زۆر جار لە پارک و باخچەکانی ناو شارەکاندا دەبینرێت. ئەم توانای خۆگونجاندنە یارمەتی داوە کە ژمارەیان زیاد بکات و لە زۆربەی ناوچەکانی باکووری ئەمریکادا بڵاوببنەوە.
خواردنی ڕاکوون
ڕاکوون ئاژەڵێکی هەمەخۆرە، واتە دەتوانێت جۆرە خواردنی جیاواز بخوات. خۆراکی سەرەکی ڕاکوون بریتییە لە میوە، گژوگیا، گۆشتی بچووک، هێلکە، کرم و مێرووەکان. هەروەها ڕاکوون حەز بە خواردنی ماسی و قرژاڵیش دەکات. یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرنجڕاکێشەکانی ڕاکوون ئەوەیە کە پێش ئەوەی خواردنەکەی بخوات، حەز دەکات بیشوات. ئەمەش وای کردووە کە هەندێک کەس پێیان وابێت ڕاکوون حەز بە پاکوخاوێنی دەکات، بەڵام لە ڕاستیدا ئەمە تەنها ڕەفتارێکی سروشتییە کە یارمەتی دەدات باشتر هەست بە خواردنەکە بکات.
زیرەکی ڕاکوون
ڕاکوون بە زیرەکی و لێهاتوویی ناسراوە. ئەم ئاژەڵە توانای بیرکردنەوە و چارەسەرکردنی کێشەی هەیە. بۆ نموونە، ڕاکوون دەتوانێت قوفڵ بکاتەوە، دەرگا بکاتەوە و تەنانەت سەری قوتووش بکاتەوە. ئەم زیرەکییە یارمەتی داوە کە بتوانێت خۆراک بدۆزێتەوە و لە مەترسییەکان دوور بکەوێتەوە. ڕاکوون هەروەها بیرێکی باشی هەیە و دەتوانێت شوێنی خواردن و مەترسییەکان لە بیری خۆیدا هەڵبگرێت.
شێوازی ژیانی ڕاکوون
ڕاکوون بە شێوەیەکی گشتی ژیانێکی تاکڕەوی هەیە، بەڵام لە وەرزی زاوزێدا کۆ دەبنەوە. مێیەکان ساڵی جارێک منداڵ دەخەنەوە و زۆربەی کات ٢ بۆ ٥ بێچوو دەبێت. بێچووەکان بۆ ماوەی نزیکەی دوو مانگ لە لانەدا دەمێننەوە و پاشان دەست دەکەن بە فێربوونی ڕاوکردن و دۆزینەوەی خۆراک. ڕاکوونی گەنج بۆ ماوەی ساڵێک لەگەڵ دایکیان دەمێننەوە پێش ئەوەی سەربەخۆ ببن.
پەیوەندی نێوان ڕاکوون و مرۆڤ
پەیوەندی نێوان ڕاکوون و مرۆڤ ئاڵۆزە. لە لایەکەوە، زۆر کەس حەزیان لێیە و بە ئاژەڵێکی جوان و سەرنجڕاکێشی دەزانن. لە لایەکی ترەوە، ڕاکوون دەتوانێت ببێتە هۆی کێشە بۆ خەڵک، بە تایبەتی لە ناوچە شارستانییەکاندا. ڕاکوون زۆر جار دەچێتە ناو باخچە و حەوشەی ماڵان و خواردن دەدۆزێتەوە، یان تەنەکەی زبڵ هەڵدەگێڕێت. هەروەها دەتوانن ببنە هۆی زیان گەیاندن بە دامەزراوەکان کاتێک هەوڵ دەدەن بچنە ژوورەوە. سەرەڕای ئەمانە، زۆر کەس حەز دەکەن ڕاکوون لە نزیکەوە ببینن و تەماشای بکەن.
ڕۆڵی ڕاکوون لە سیستەمی ژینگەیی
ڕاکوون ڕۆڵێکی گرنگی لە ژینگەدا هەیە. وەک ئاژەڵێکی هەمەخۆر، یارمەتی کۆنترۆڵکردنی ژمارەی زۆر جۆری ئاژەڵ و ڕووەک دەدات. بۆ نموونە، خواردنی مێرووەکان یارمەتی دەدات ژمارەیان کۆنترۆڵ بکرێت. هەروەها کاتێک میوە دەخوات، تۆوەکان لە ڕێگەی پیسایی ڕاکوونەوە بڵاو دەبنەوە، کە یارمەتی بڵاوبوونەوەی ڕووەکەکان دەدات. لە هەمان کاتدا، ڕاکوون خۆی دەبێتە خۆراک بۆ ئاژەڵە گەورەترەکان وەک گورگ و پڵنگی ئەمریکی.
هەڕەشەی لەناوچوون
سەرەڕای ئەوەی کە ڕاکوون ئاژەڵێکی بەرفراوانە و ژمارەی زۆرە، بەڵام هێشتا ڕووبەڕووی هەندێک هەڕەشە دەبێتەوە. یەکێک لە گەورەترین هەڕەشەکان لەناوچوونی ژینگەی سروشتییانە بە هۆی پەرەسەندنی شارستانییەوە. هەروەها ڕاووشکار و پیسبوونی ژینگە کاریگەری نەرێنی لەسەر ژیانی ڕاکوون دادەنێت. لە هەندێک وڵات، هەوڵ دراوە بۆ پاراستنی ڕاکوون و ژینگەکەی. ئەمەش لە ڕێگەی دانانی یاسا بۆ قەدەغەکردنی ڕاوکردنی بێ مۆڵەت و پاراستنی ناوچە سروشتییەکان.
کۆتایی
لە کۆتاییدا، ڕاکوون ئاژەڵێکی سەرنجڕاکێش و گرنگە کە ڕۆڵێکی بەرچاوی لە ژینگەدا هەیە. زیرەکی و توانای خۆگونجاندنی وای کردووە کە بتوانێت لە ژینگە جیاوازەکاندا بژی و سەرکەوتوو بێت. سەرەڕای ئەوەی کە هەندێک جار دەبێتە هۆی کێشە بۆ مرۆڤ، بەڵام هێشتا ئاژەڵێکی خۆشەویست و سەرنجڕاکێشە بۆ زۆر کەس. گرنگە کە هەوڵ بدەین بۆ پاراستنی ڕاکوون و ژینگەکەی، چونکە ئەم ئاژەڵە بەشێکی گرنگە لە هاوسەنگی سروشت و جۆراوجۆری ژیانی سەر زەوی.
