ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
جەنگی فۆکلاند، کە لە ساڵی ١٩٨٢ ڕوویدا، یەکێک بوو لە ڕووداوە سەربازییەکانی سەدەی بیستەم. ئەم جەنگە لە نێوان بەریتانیا و ئەرجەنتین ڕوویدا و بۆ ماوەی ٧٤ ڕۆژ درێژەی کێشا. ناکۆکییەکە لەسەر دوورگەکانی فۆکلاند بوو کە لە باشووری زەریای ئەتڵەسی هەڵکەوتوون. ئەم دوورگانە کە بە ناوی "مالڤیناس" لە ئەرجەنتین ناسراون، لە ڕووی مێژووییەوە جێی ناکۆکی بوون لە نێوان هەردوو وڵات.
هۆکارەکانی جەنگ
هۆکاری سەرەکی جەنگەکە بریتی بوو لە مێژووی درێژخایەنی ناکۆکی لەسەر خاوەندارێتی دوورگەکانی فۆکلاند. ئەرجەنتین پێی وابوو کە ئەم دوورگانە بەشێکن لە خاکی ئەو وڵاتە و دەبێت بگەڕێنرێنەوە بۆی. لە لایەکی ترەوە، بەریتانیا پێداگری دەکرد لەسەر ئەوەی کە دوورگەکان بەشێکن لە خاکی ئیمپراتۆریەتی بەریتانیا و مافی یاسایی و مێژوویی هەیە بەسەریاندا. هەروەها، بارودۆخی سیاسی ناوخۆیی ئەرجەنتین ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە بڕیاری داگیرکردنی دوورگەکان، چونکە حکومەتی سەربازی ئەو وڵاتە بە سەرۆکایەتی جەنەراڵ لیۆپۆلدۆ گالتیێری هەوڵی دەدا سەرنجی خەڵک لە کێشە ناوخۆییەکان دوور بخاتەوە.
دەستپێکی ململانێکە
لە ٢ی نیسانی ١٩٨٢، هێزەکانی ئەرجەنتین بە شێوەیەکی لەناکاو هێرشیان کردە سەر دوورگەکانی فۆکلاند و توانیان بە خێرایی کۆنترۆڵیان بکەن. ئەم هەنگاوە بووە هۆی دروستبوونی قەیرانێکی گەورەی نێودەوڵەتی. حکومەتی بەریتانیا بە سەرۆکایەتی مارگرێت تاتچەر بە توندی دژی ئەم کردەوەیە وەستایەوە و داوای کشانەوەی یەکسەری هێزەکانی ئەرجەنتینی کرد. کاتێک ئەرجەنتین ڕەتی کردەوە، بەریتانیا بڕیاری دا هێزی سەربازی بنێرێت بۆ ناوچەکە.
پەرەسەندنی شەڕەکە
لەگەڵ گەیشتنی هێزەکانی بەریتانیا بۆ ناوچەکە، شەڕەکە بە شێوەیەکی بەرچاو پەرەی سەند. هەردوو لا هێزی دەریایی، ئاسمانی و وشکانییان بەکارهێنا. کەشتیگەلی جەنگی و فڕۆکەهەڵگرەکانی بەریتانیا ڕۆڵێکی گرنگیان گێڕا لە گەمارۆدانی دوورگەکان و ڕێگرتن لە گەیشتنی پشتیوانی بۆ هێزەکانی ئەرجەنتین. لە لایەکی ترەوە، هێزی ئاسمانی ئەرجەنتین هەوڵی دەدا لێدان لە کەشتییەکانی بەریتانیا بدات و ڕێگە لە پێشڕەوی هێزەکانیان بگرێت.
گرنگترین ڕووداوەکانی جەنگ
لە ماوەی جەنگەکەدا چەندین ڕووداوی گرنگ ڕوویاندا کە کاریگەرییان لەسەر ئاراستەی شەڕەکە هەبوو. یەکێک لە گرنگترین ئەم ڕووداوانە نوقمکردنی کەشتی جەنگی ئەرجەنتینی "جەنەراڵ بێلگرانۆ" بوو لەلایەن ژێردەریایی بەریتانی "کۆنکوێرەر"ەوە، کە بووە هۆی کوژرانی زیاتر لە ٣٠٠ سەرباز. ئەم ڕووداوە کاریگەرییەکی گەورەی هەبوو لەسەر ورەی سەربازانی ئەرجەنتین و بووە هۆی لاوازبوونی هێزی دەریایی ئەو وڵاتە. هەروەها، شەڕی سان کارلۆس، کە تیایدا هێزەکانی بەریتانیا توانیان سەرکەوتنێکی گرنگ بەدەست بهێنن و بنکەیەکی سەرەکی دابمەزرێنن لەسەر دوورگەی فۆکلاندی ڕۆژهەڵات، یەکێکی تر بوو لە خاڵە وەرچەرخانەکانی جەنگەکە.
کۆتایی هاتنی جەنگەکە
لە کۆتاییدا، هێزەکانی بەریتانیا توانیان بە سەرکەوتووی پێشڕەوی بکەن و کۆنترۆڵی زۆربەی ناوچەکانی دوورگەکان بکەنەوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ١٩٨٢، دوای شەڕێکی قورس لە دەوروبەری ستانلی، پایتەختی دوورگەکان، هێزەکانی ئەرجەنتین ناچار بوون خۆیان بەدەستەوە بدەن. بەم شێوەیە، جەنگی فۆکلاند کۆتایی هات و بەریتانیا توانی کۆنترۆڵی تەواوی دوورگەکان بگرێتەوە دەست.
ئاکامەکانی جەنگ
جەنگی فۆکلاند کاریگەری قووڵی لەسەر هەردوو وڵات و تەنانەت سیاسەتی نێودەوڵەتی بەجێهێشت. لە بەریتانیا، سەرکەوتن لە جەنگەکە بووە هۆی بەهێزبوونی پێگەی مارگرێت تاتچەر و یارمەتی دا لە هەڵبژاردنەوەی بۆ خولێکی تر. لە ئەرجەنتین، شکست لە جەنگەکە بووە هۆی ڕووخانی حکومەتی سەربازی و گەڕانەوە بۆ سیستەمی دیموکراسی. لە ڕووی نێودەوڵەتیشەوە، جەنگەکە کاریگەری هەبوو لەسەر پەیوەندییەکانی نێوان وڵاتانی ئەمریکای لاتین و وڵاتانی ڕۆژئاوا. هەروەها، ئەم جەنگە بووە هۆی گۆڕانکاری لە ستراتیژی سەربازی و پەرەپێدانی تەکنەلۆژیای نوێی جەنگی.
