ناوه‌ڕۆك
ناساندن
شیکاری تەنی زەرد چییە؟ (بە ئینگلیزی: What is LH analysis، بە عەرەبی: ما هو تحليل LH ؟) کورتکراوەی LH دەدرێت بەو هۆڕمۆنەی کە بە هۆرمۆنی لوتینیز یان تەنی زەرد ناسراوە لە ڕاستیدا ئەم هۆرمۆنە لە لایەن پلی پێشەوەی ژێر مێشکەڕژێن دەردرێت کە دەکەوێتە بنی دەماخەوە و قەبارەی ترێیەکە، دروستکردنی ئەم هۆرمۆنە و دەردانی لە ژێر ڕێکخستنی کۆمەڵێک ڕژێن و بەشە گرنگەکانی جەستەدا ڕوودەدات و ئەم بەشانە زۆرجار بە ژێرلانک، ژێر مێشکەڕژێن، هێلکەدان لە مێینەکاندا و کۆئەندامی زاوزێ لە نێرەکاندا نوێنەرایەتی دەکرێن. تەنی زەرد یان هۆرمۆنی هاندەری Luteum، یەکێکە لەو هۆرمۆنانەی کە پەیوەندی بەوەوە هەیە لە نزیکەوە دەردانی هێلکەیەکی پێگەیشتوو لە یەکێک لە هێلکەدانەکان لە کاتی پرۆسەیەکدا کە بە هێلکەدانان ناسراوە، جگە لە ڕۆڵی خۆی. لە هاندانی بەرهەمهێنانی هۆرمۆنەکانی مێینە کە بە ئیسترادیۆل و پرۆجسترۆن ناسراون سەبارەت بە ڕۆڵی سەرەکی لە پیاوان، ڕێکخستنی پرۆسەی دەردانی هۆرمۆنەکانە.
سەبارەت بەو میکانیزمەی کە هۆرمۆنی هاندەری لوتێنیز کاردەکات بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکانی لە خانماندا، دەتوانرێت بە کورتی ڕوون بکرێتەوە بەوەی کە سوڕی مانگانە لە ئافرەتاندا دابەشکراوە بەسەر دوو بەشە بنەڕەتییەکەدا، یەکەمیان بە قۆناغی چیکلدنە ناسراوە و قۆناغی دووەم بە قۆناغی تەنی زەرد ناسراوە لە ڕاستیدا هەریەک لەم قۆناغانە بۆ ماوەیەکی مەزەندەکراو چواردە ڕۆژ دەخایەنێت و هەر کە کۆتایی قۆناغی یەکەم کە بە قۆناغی چیکلدانەیی ناسراوە، ئاستی هۆرمۆنەکان ناسراو بە هۆرمۆنی هاندەری تەنی زەرد و هۆرمۆنی هاندەری چیکلدانە (بە ئینگلیزی: Follicle-stimulating hormone) بە شێوەیەکی بەرچاو بەرز دەبێتەوە بۆ ئەوەی بگاتە زۆرترین ئاستەکەی. ئەم زیادبوونە توندە دەبێتە هۆی هاندانی پرۆسەی هێلکەدانان، کە بریتییە لە دەردانی هێلکەیەکی پێگەیشتوو لە یەکێک لە هێلکەدانەکان.
سەبارەت بە قۆناغی هێلکەدانان، بە دروستبوونی ئەو شتە نیشان دەدرێت کە بە هێلکەدانان ناسراوە، وەک پاشماوەی پرۆسەی ئازادکردنی هێلکەدان لەم قۆناغەدا، هۆرمۆنی هاندەری کۆئەندامی زاوزێ وەک ناوەکەی دەردەکەوێت چالاک دەبێت بۆ دەردانی هۆرمۆنی پرۆجسترۆن، و لەم کاتەدا ئاستی هۆرمۆنەکانی پرۆجسترۆن و ئیسترادایۆل بەرز دەبێتەوە کاتێک چڕیی هۆرمۆنی هاندەری تەنی زەرد و هۆرمۆنی هاندەری چیکلدانە کەم دەبێتەوە، و ئەگەر هێلکەکە پیتێن نەکرا، ئەوا هۆرمۆنەکانی پرۆجسترۆن و ئیسترادیۆل دوای چەند ڕۆژێک کەم دەبێتەوە، بۆیە خوێنبەربوونی سوڕی مانگانە دەست پێدەکات و کاتێک خوێنبەربوونەکە کۆتایی هات، سوڕی مانگانە تەواو دەبێت. شایەنی باسە کاتێک ئافرەت دەگاتە وەستانی سوڕی مانگانە، ئاستی هۆرمۆنی هاندەری تەنی زەرد و هۆرمۆنی هاندەری چیکلدانەی زیاد دەکات. سەبارەت بە پیاوان، ئاستی هۆرمۆنی هاندەری کۆئەندامی زاوزێ زۆرجار دوای تەمەنی باڵغبوون جێگیرە، بەڵام لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی هۆرمۆنی تێستێستیرۆن، ئاستی هۆرمۆنی هاندەری کۆئەندامی زاوزێ کەم دەبێتەوە لە وەڵامی ئەوەدا.
شیکاری تەنی زەرد
دەتوانرێت پشکنینی تەنی زەرد بەو پشکنینە پێناسە بکرێت کە ئاستی هۆرمۆنی هاندەری کۆئەندامی زاوزێ لە خوێندا دیاری دەکات بۆ ئەنجامدانی ئەم پشکنینە پێویستی بە ئەنجامدانی هیچ ڕێکارێک نییە تەنها ئەوەیە کە دابینکەری چاودێری تەندروستی نموونەی خوێن لە کەسی پەیوەندیدار لە ڕێگەیەوە وەربگرێت پاشان ئەم نموونەیە دەبرێتە تاقیگە دیاریکراوەکان بۆ ئەم مەبەستە، بۆ شیکاری. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەو کاتەی کە بۆ ئەنجامدانی ئەم شیکارییە دەگیرێت لە چەند خولەکێک زیاتر نییە و لە زۆربەی حاڵەتەکاندا ئەم پشکنینە نابێتە هۆی ئەوەی کەسی پەیوەندیدار هەست بە هیچ ئازارێک بکات پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە پزیشکی پسپۆڕ ڕەنگە زۆرجار و بۆ چەند ڕۆژێک داوای ئەم ڕێکارە بکات، بەتایبەتی لە ئافرەتان، چونکە ئاستی ئەم هۆرمۆنە لە کاتی سوڕی مانگانەدا دەگۆڕێت وەرگرتنی خوێندنەوەکان بۆ چەند ڕۆژێک دەبێتە هۆی بەدەستهێنانی ئەنجامێکی ورد.
هۆکارەکانی ئەنجامدانی پشکنینی تەنی زەرد
لە ڕاستیدا پزیشکی پسپۆڕ داوای لە کەسی پەیوەندیدار دەکات کە شیکاری هۆرمۆنی هاندەری تەنی زەرد لە حاڵەتە تایبەتەکاندا ئەنجام بدات، کە دەتوانرێت بەم شێوەیە کورت بکرێتەوە:
- کێشەی دووگیانبوون.
- تووشبوون بە نەبوونی یان ناڕێکی سوڕی مانگانە.
- پێشبینیکردنی ئەوەی کە ژنێک دەگاتە وەستانی سوڕی مانگانە.
- نیشانەکانی کەمی هۆرمۆنی تێستۆستیرۆن لە پیاواندا دەربکەون، نموونەی ئەم نیشانانە بریتین لە: کەمبوونەوەی ئارەزووی سێکسی یان لاوازی، و لاوازی بارستەی ماسولکەیی.
- چاوەڕوانی کێشەی ڕژێنی هێلکەدان بکرێت.
- باڵغبوونی نێر یان مێ لە تەمەنێکی زۆر درەنگ یان زوودا.
- هاوکار بن بۆ دیاریکردنی وادەی هێلکەدان بۆ زیادکردنی ئەگەری دووگیانی، بەڵام پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەم جۆرە شیکارییە بە ئەنجامدانی پشکنینی میز ئەنجام دەدرێت نەک پشکنینی خوێن وەک ئاسایی لە حاڵەتەکانی تردا.
ئەنجامی شیکاری تەنی زەرد
دەتوانرێت ئەنجامی پشکنینی هۆرمۆنی هاندەری تەنی زەرد بە پشتبەستن بە ڕەگەز شی بکرێتەوە، بەم شێوەیە:
شیکاری ئەنجامەکانی پشکنین لە ئافرەتان: کەمی ئاستی ئەم هۆرمۆنە، جگە لە کەمی ئاستی هۆرمۆنی هاندەری چیکلدانە لە خانماندا، ئاماژەیە بۆ تووشبوون بە شکستی لاوەکی یان دووەمی هێلکەدان، ئەم کێشەیە زۆرجار لە ئەنجامی کەموکوڕییەک لە بەشی دەماخی بەرپرسدا ڕوودەدات بۆ بەرهەمهێنانی هۆرمۆن، وەک ژێر مێشکەڕژێن، بەڵام ڕێژەی بەرزی ئەم هۆرمۆنە و هۆرمۆنی هاندەری چیکلدانەەکان ئاماژەیە بۆ شکستی سەرەتایی هێلکەدان، لە نیشانەکانی:
- هێلکەدانەکان پێناگەن و وەکو پێویست گەشە ناکەن.
- تووشبوون بە هەندێک کێشەی بۆماوەیی وەکو نەخۆشی تۆرنەر.
- کێشەی بەرگری خۆیی.
- بەدەست نەخۆشی هێلکەدانی فرە کیسەوە بناڵێنن.
- وەرەمی هێلکەدان.
- نەخۆشیەکانی غودەی دەرەقی و ڕژێنەکانی ئەدریناڵ.
- هەبوونی پێشینەی خواردنی دەرمانی چارەسەری کیمیایی.
- بەرکەوتن بە تیشکدانەوە.
شیکاری ئەنجامی پشکنین لە پیاوان: ئاستی بەرزی هۆرمۆنی هاندەری کۆئەندامی زاوزێ لە پیاواندا ڕەنگدانەوەی ئەوەیە کە بە شکستی سەرەتایی کۆئەندامی زاوزێ ناسراوە، هۆکارەکانیش کە دەبنە هۆی ئەم بەرزییەش بریتین لە: مێژووی وەرگرتنی چارەسەری کیمیایی، بەرکەوتن بە تیشک، یان نەخۆشی بەرگری خۆی. وەرەمی خانە میکرۆبییەکان، یان نەخۆشی کلاینفێڵتەر سەبارەت بە ئاستی نزم لە پیاوان، زۆرجار دەگەڕێتەوە بۆ کێشەکانی مێشک کە لەوانەیە لە ڕژێنی ژێرلانک یان ژێر مێشکەڕژێن بێت.
مەترسییەکانی ئەنجامدانی پشکنینی تەنی زەرد
پشکنینی هۆرمۆنی هاندەری کۆئەندامی زاوزێ بەگشتی بە پشکنینێکی سەلامەت دادەنرێت، بەڵام ئەمە ڕێگری ناکات لە ئەگەری سەرهەڵدانی هەندێک مەترسی یان کێشە ئەگەر ئەنجام بدرێت، لەوانە ئەمانەی خوارەوە:
- هەستکردن بە سەرگێژخواردن و ڕەنگە بێهۆشبوون.
- خوێن لە ژێر پێستدا کۆببێتەوە و وەکو هەڵئاوساوییەک یان گرێیەکی بچووک دەربکەوێت.
- هەستکردن بە ئازار لە ئەنجامی هەوڵی دووبارە بۆ گەیشتن بە خوێنهێنەرێک بۆ وەرگرتنی نموونەی خوێن.
