ناوه‌ڕۆك
ناساندن
چاو بریتیە لە ئەندامێکی هەستیاری کە ڕێگە بە زیندەوەران دەدات زانیاری بینراو هەست پێبکات. ڕووناکی دەستنیشان دەکات و دەیگۆڕێت بۆ ئیعازی ئەلکترۆ-کیمیایی لە دەمارەکان بۆئەوەی مێشک لێکدانەوەی بۆبکات.
وە نەخۆشی شێرپەنجە لە ئێستادا یەكێكە لە بەربڵاوترین جۆرەكانی نەخۆشی و توشی زۆرینەی ئەندامەكانی جەستە دەبێت ،چاویش یەکێکە لەو ئەندامانەی کە شێرپەنجە دەتوانێ دەسیبەسەردا بگرێ و لێرەشدا باسێک لە شێرپەنجەی چاو دەکەین.
شێرپەنجەی چاو چییە؟
شێرپەنجەی چاو چەند جۆرێکی دەگمەنی شێرپەنجە دەگرێتەوە کە لە چاوتەوە دەست پێدەکات، لەوانە گلێنەی چاوت و پێکهاتەکانی دەوروبەری گلێنەی چاوت. شێرپەنجەی چاو کاتێک دەست پێدەکات کە خانەکان لە ژێر کۆنتڕۆڵ دەرچوون و وەرەمێک دروست بکەن،
زوو دەستنیشانکردن و چارەسەرکردنی شێرپەنجەی چاو زۆرجار دەبێتە هۆی ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی،
کۆمەڵێک جۆری جیاوازی شێرپەنجەی چاو هەن لەوانە
۱. مێلانۆما – Melanoma ۲. لیمفۆما – Lymphoma ۳. هەڵئاوسانی قەدۆکەی تۆڕەی چاو – Retinoblastoma ٤. گرێی پێڵووی چاو Eyelid tumors ٥. گرێی فرمێسکەڕژێن Lacrimal gland tumors
لەنێو ئەمانەشدا باوترین جۆری شێرپەنجەی چاو بریتییە لە (مێلانۆما- Melanoma)
هەروەها هەندێک جار شێرپەنجە دەتوانێت لە شانەکانی دەوروبەری تۆڕی چاوتدا گەشە بکات یان لە بەشەکانی تری لەشەوە بۆ چاو بڵاوبێتەوە، وەک سییەکان یان مەمک.
ئەم بابەتە تیشک دەخاتە سەر میلانۆمای چاو کە یەکێکە لە باوترین جۆرەکانی شێرپەنجەی چاو
میلانۆمای چاو
میلانۆما بریتییە لە شێرپەنجە کە لە خانە بەرهەمهێنەرەکانی ڕەنگەوە گەشە دەکات کە پێیان دەوترێت میلانۆسایت.
زۆربەی میلانۆمەکان لە پێستدا گەشە دەکەن، بەڵام ئەگەری ئەوەش هەیە لە بەشەکانی تری جەستەدا ڕووبدات، لەنێویاندا چاو.
میلانۆمای چاو زۆرترین جار تووشی تۆڕی چاو دەبێت. هەندێک جار پزیشکان پێی دەڵێن میلانۆمای ڤیال یان کۆرۆیداڵ,هەروەها دەتوانێت کاریگەری لەسەر پێڵوی چاو (ئەو چینە تەنکە کە پێشەوەی چاو دادەپۆشێت بکات)
هۆکاری میلانۆمای چاو چییە؟
میلانۆمای چاو کاتێک ڕوودەدات کە خانە بەرهەمهێنەرەکانی ڕەنگ لە چاوەکاندا دابەش دەبن و زۆر بە خێرایی زۆر دەبن. ئەمەش گرێیەکی شانە دروست دەکات کە بە وەرەم ناسراوە.
تا ئێستا بە تەواوی ڕوون نییە بۆچی ئەمە ڕوودەدات، بەڵام ئەم هۆکارانەی خوارەوە ڕەنگە مەترسی ڕوودانی زیاد بکەن:
ڕەنگی چاوەکان – ئەگەر چاوت شین، خۆڵەمێشی یان سەوز بێت، ئەگەری تووشبوونت بە میلانۆمای چاو زیاترە بە بەراورد بەو کەسانەی چاویان قاوەییە
پێستی سپی یان کاڵ – میلانۆمای چاو زیاتر تووشی کەسانی سپی پێست دەبێت و زیاتر لەو کەسانەدا باو دەبێت کە پێستیان سپییە
نیشانە (خاڵ)ی نائاسایی – ئەگەر نیشانە (خاڵ)ی شێوەی ناڕێک یان ڕەنگی نائاساییتان هەبێت، ئەوا زیاتر مەترسی تووشبوونتان بە شێرپەنجەی پێست و میلانۆمای چاوی هەیە
بەرکەوتنی زۆر بە تیشکی خۆر – ئەمە مەترسی تووشبوونت بە شێرپەنجەی پێست زیاد دەکات، هەروەها لەوانەیە هۆکارێکی مەترسیدار بێت بۆ میلانۆمای چاو
نیشانەکانی شێرپەنچەی چاو : زۆربەی ئەو کەسانەی کە نەخۆشی مێلانۆمای چاویان هەیە لە دۆخی (بێ‌نیشانەیی)دان، و نیشانەکانیان دەرناکەون مەگەر شێرپەنجەکە لە هەندێک بەشی چاودا بەشێوەی بەرچاو گەشە بکات ،بەگشتی ئەم چەند نیشانەی هەیە.
١. گۆڕانكاری لە قەبارە و شێوەی چاو دروستدەبێت، وەكو ئەوەی توشی ئاوسان دەبێت. ٢. گۆڕانكاری لە بینایی چاو رودەدات، وەكو ئەوەی بینایی چاو لاواز دەبێت، یان لێڵ دەبێت. ٣.لە كاتی بینینی شتەكان هەست دەكەیت پەڵەیان لەسەرە، یانیش سێبەریان دەبینیت. ٤.پەڵە لەناو چاو دروستدەبێت، وەكو پەڵەی خوێن. ٥.ئازارێكی زۆر لەناو چاودا دروستدەبێت، وە توشی خوران یان سوربونەوە دێت.
هەروەها ئەم نیشانانە دەتوانن بەهۆی حاڵەتە بچووکەکانی چاوەوە بێت، بۆیە مەرج نییە نیشانەی شێرپەنجە بن.
بەڵام گرنگە بە زووترین کات نیشانەکان لەلایەن پزیشکەوە پشکنین بۆ بکرێت.
چارەسەرە سەرەکییەکانی میلانۆمای چاو بریتین لە
١-چارەسەری براکی تیشکی ناوەکی
٢-چارەسەری تیشکی دەرەکی – ئامێرێک بەکاردێت بۆ ئەوەی بە وریاییەوە تیشکەکان ئاراستەی وەرەمەکە بکات بۆ کوشتنی خانە شێرپەنجەییەکان
٣-نەشتەرگەری بۆ لابردنی وەرەمەکە یان بەشێک لە چاوەکە – ئەمە ڕەنگە ئەگەر وەرەمەکە بچووک بێت و هێشتا هەندێک بینین لە چاوتدا هەبێت
٤-لابردنی چاو – ئەمە ڕەنگە پێویست بێت ئەگەر وەرەمەکە گەورە بێت یان بینینەکەت لەدەستدابێت؛ چاوەکە لە کۆتاییدا بە چاوێکی دەستکرد دەگۆڕدرێت کە لەگەڵ چاوەکەی ترتدا بگونجێت،
