ناوه‌ڕۆك
دواكەوتن لە خوێندن
دواكەوتن لەخوێندن دوو جۆرە :
دواكەوتنی گشتی
لە هەموو لایەنەكانی فێربوون و وانەكان دوا دەكەوێت و سەرناكەوێ كە هۆیەكەی دەگەڕێتەوە بۆ مێشك، كە پلەی زیرەكی لەنێوان ( 70-85) دایە بەپێی پلەی هێڵی كێرڤی زیرەكی كە لە (20 پلەوە تا 140) دەست پێدەكات, رێژەی زیرەكی 020) پلە واتە گێل بەڵام (130 یان 140 ) واتە بلیمەت ( عبقری ) لەهەمان كاتدا زیرەكی منداڵی ئاسایی لەنێوان (95-110) پلە دایە.
دواكەوتنی تایبەتی
ئەمەش لەیەك ڕووەوە دوا دەكەوێت وەكو تەنها لە بیركاری تەمەڵ بێت بەڵام لەوانەی ڕاڤە كردن ( شرح ) ئاسایی بێت هۆیەكەی دەگەڕێتەوە بۆ كەمی توانای مێشك لەم وانەیەدا.
هۆیەكانی دواكەوتن لەخوێندن
1. هۆی فسیۆلۆژی
بریتیە لەهێزی گەشەی لەش و تەلەفی دەماغ و لاوازی هەستیارەكان وەك لاوازی بیستن و بینین، وە لاوازی تەندروستی گشتی و بەدخۆراكی و ئەنیمیا و تەتەڵەی قسەكردن و باری خراپی دایك لەكاتی دووگیانیدا, كە كاردەكاتە سەر كۆرپەكەی.
2. هۆی دەروونی
كە دەگەڕێتەوە بۆ بێ ئاگایی و ناوشیاری و خاوخلیچی لە كارەكانی، و كۆنەكردنەوەی تێبینی دەوروبەر و لەبیرچونەوەی بەردەوام، باوەڕ بەخۆنەبوون و هەست كردن بەكەم‌وكوڕی و نەگونجان لەگەڵ دەوروبەردا، یاخود تێكچوونی سۆز یان هەڵچوونی نێوان دایك و باوك، كە ئەمانە هەموو منداڵ تووشی گیروگرفتی دەروونی دەكات.
3. هۆی كۆمەڵایەتی
تێكچوونی شیرازەی باری ئابووری و كۆمەڵایەتی، دابەزینی ئاستی پەروەردە و ژمارەی زۆری خێزان یاخود خێزانی پەرپوت و لێكهەڵوەشاوە.
4. هۆكاری پەروەردەیی
وەكو نەبوونی ڕاوێژكاری پەروەردە و نەبوونی یەكسانی لەنێوان پەیڕەو و پرۆگرامی خوێندن و ئاستی وشیاری كۆمەڵ، ناڕێكی شێوازی تاقیكردنەوە، و نەبوونی نەخشەی دابەشكردنی مامۆستایان و بایەخ نەدان بەوانەكانی رۆژانە و زیاتر پشت بەستن بە وانەی تایبەتی لەكاتی قۆناغی كۆتایی.
چارەسەرەكانی دواكەوتنی خوێندن
زیاتر بۆ چارەسەركردنی دواكەوتن لە خوێندن دەبیت پسپۆری دەروونی و ڕابەری دەروونی و پسپۆری كۆمەڵایەتی و پەروەردە و دایك و باوك هاریكاری یەكتر بكەن بۆ پاراستنی ئاستی خوێندنی منداڵ، وە بەگشتی چارەسەرەكان بریتین لە:
چارەسەری پزیشكی
چارەسەركردنی كەمی بیستن و بینین و چارەسەری گشتی لەش.
چارەسەری دەروونی
پەروەردەیەكی چاك و ڕێكوپێك, دروستكردنی ژیانێكی هێمن و لەسەرخۆ لە ماڵەوە وە پەرەدان لەسەر یاریكردن و تێكەڵاوبوونی هاوڕێكانی, چونكە باری خێزان ڕاستەوخۆ كاردەكاتە سەر گەشەسەندنی هزر و توانای بەهێز بوون، تێبینی لەسەر دەوروبەردا.
ئەگەر پەیوەندی نێوان ئەندامانی خێزان شێوەیەكی دیموكراسی بەخۆیەوە بینی لە كاری هەڵسوكەوتی ڕۆژانە دەبێتە هۆی پەرەدان بە توانای مێشك وە گەشەی كارامەیی ئەرك، بەڵام ئەگەر پەیوەندی نێوان ئەندامەكانی خێزان گرژی و توڕەیی زۆری تێدا بێت ئەوا بەشێوەیەكی نەریتی نێگەتیڤ كاردەكاتە سەر خەفەكردنی ئارەزووە شاراوەكانی، منداڵ تووشی گەڕانەوەی هزری ( نكوص فكری ) دەبێت وە دژایەتی دایك و باوك زیاتر ناڕاستەوخۆ لەسەر یاری كردنی منداڵ ڕەنگ دەداتەوە و بەرەو یاری جەنگی و شەڕكردن دەچێت وەك چەك، دارلاستیك، شەڕەشەق و ئارەزووی شكاندنی یاریەكانی, بەڵام لە پەیوەندی دیموكراسی منداڵ زیاتر حەز لە یاری هزری دەكات وەكو میكانۆ و وێنەكێشان و مۆسیقا و وەرزش و شتی تر.
