ناوه‌ڕۆك
ناساندن
چۆن دەنگی بەرز دەبێتە هۆی لەدەستدانی بیستن؟ (بە عەرەبی: كيف تسبب الضوضاء العالية فقدان السمع؟، بە ئینگلیزی: ?How does loud noise cause hearing loss)، ژاوەژاو دەبێتە هۆی زیانگەیاندن بە خانەکانی مێشیک، پەردەی گوێ، دەمارەکانی گوێ، یان بەشەکانی تری گوێ. ئەمەش دەبێتە هۆی لەدەستدانی بیستنی کاتی یان هەمیشەیی.
لەدەستدانی بیستن بەهۆی ژاوەژاوەوە چییە؟
ڕۆژانە لە ژینگەکەماندا گوێمان لە کۆمەڵێک دەنگ دەبێت وەک دەنگەکانی تەلەفزیۆن و ڕادیۆ، ئامێرەکانی ناوماڵ و هاتوچۆ. بە شێوەیەکی ئاسایی ئەم دەنگانە لە ئاستێکی سەلامەتدان کە زیان بە بیستنمان ناگەیەنن. بەڵام دەنگەکان دەتوانن زیانبەخش بن کاتێک زۆر بەرز بن، تەنانەت بۆ ماوەیەکی کورت، یان کاتێک دەنگیان بەرزە و درێژخایەن. ئەم دەنگانە دەتوانن زیان بە پێکهاتە هەستیارەکانی ناو گوێی ناوەوە بگەیەنن و ببنە هۆی لەدەستدانی بیستن بەهۆی ژاوەژاوەوە.
لەدەستدانی بیستن دەتوانێت دەستبەجێ بێت یان دەتوانێت کاتێکی زۆری پێبچێت تا هەست پێبکرێت. دەکرێت کاتی بێت یان هەمیشەیی، هەروەها دەتوانێت کاریگەری لەسەر گوێیەک یان هەردوو گوێچکە هەبێت. تەنانەت ئەگەر نەتوانیت بزانیت کە زیان بە بیستنەکەت دەگەیەنیت، دەتوانیت لە داهاتوودا کێشەی بیستنت هەبێت، وەک ئەوەی نەتوانیت لە کەسانی دیکە تێبگەیت کاتێک قسە دەکەن، بەتایبەتی لە تەلەفۆن یان لە ژوورێکی ژاوەژاودا. بەبێ گوێدانە ئەوەی کە چۆن کاریگەری لەسەرت هەبێت.
لەدەستدانی بیستن دەتوانێت کاتی بێت یان هەمیشەیی
لەدەستدانی بیستن بریتییە لە کەمبوونەوەی توانای بیستن یان تێگەیشتن لە قسەکردن و دەنگەکانی دەوروبەرت. لەدەستدانی بیستن کاتێک ڕوودەدات کە هەر بەشێکی گوێ یان ئەو دەمارانەی کە زانیاری لەسەر دەنگەکان دەگوازنەوە بۆ مێشکت بە شێوازی ئاسایی کار نەکەن. لە هەندێک حاڵەتدا لەدەستدانی بیستن دەتوانێت بۆ ماوەیەکی کاتی بێت و بەڵام لە هەمان کاتیشدا دەتوانێت ببێتە هەمیشەیی کاتێک بەشە گرنگەکانی گوێچکە زیانیان بەرکەوتووە و چاک نەکرێنەوە. زیانگەیاندن بە هەر بەشێکی گوێ دەتوانێت ببێتە هۆی لەدەستدانی بیستن.
ژاوەژاوی بەرز بە تایبەتی زیان بە گوێی ناوەوە (کۆکلیا) دەگەیەنێت. بەرکەوتنی یەکجار بە دەنگی زۆر بەرز یان گوێگرتن لە دەنگە بەرزەکان بۆ ماوەیەکی زۆر دەبێتە هۆی لەدەستدانی بیستن. ژاوەژاوی بەرز دەبێتە هۆی زیانگەیاندن بە خانەکان و پەردەی ناو کۆکلیا. گوێگرتن لە ژاوەژاوی بەرز بۆ ماوەیەکی زۆر دەبێتە هۆی زیاد لە پێویست کارکردنی خانەکانی موو لە گوێچکەدا، ئەمەش دەبێتە هۆی مردنی ئەو خانانە. لەدەستدانی بیستن بەرەوپێش دەچێت تا ئەو کاتەی بەرکەوتنەکە بەردەوام بێت. ڕەنگە کاریگەرییە زیانبەخشەکان بەردەوام بن تەنانەت دوای وەستانی بەرکەوتنی ژاوەژاو. زیانەکانی گوێی ناوەوە یان سیستەمی دەماری بیستن بە گشتی هەمیشەیی دەبێت.
تێکچوونی خانەکانی قژ لە گوێچکەکانتدا دەبنە هۆی لەدەستدانی بیستن
مرۆڤی ئاسایی لەدایک دەبێت و نزیکەی ١٦ هەزار خانەی مووی لەناو کۆکلیایدا هەیە. ئەم خانانە ڕێگە بە مێشکت دەدەن دەنگەکان دەستنیشان بکات. تا ٣٠٪ بۆ ٥٠٪ی خانەکانی قژ دەتوانن زیانیان پێ بگات یان لەناو ببرێن پێش ئەوەی گۆڕانکارییەکانی بیستنەکەت بە پشکنینی بیستن بپێورێت. تا ئەو کاتەی هەست بە لەدەستدانی بیستن دەکەیت، زۆرێک لە خانەکانی قژ لەناوچوون و ناتوانرێت چاک بکرێنەوە.
دوای جێهێشتنی بۆنەیەکی زۆر دەنگ بەرز، وەک کۆنسێرت یان یاری تۆپی پێ، لەوانەیە تێبینی ئەوە بکەیت کە وەک پێشتر گوێت لە شتەکان نییە. لەوانەیە گوێت لە چرپە نەبێت، گوێت لە دەنگە کزەکان نەبێت، یان گوێت لە زەنگ لێدان بێت لە گوێچکەکانتدا. بەزۆری بیستنی ئاسایی لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا بۆ چەند ڕۆژێک دەگەڕێتەوە. ئەمەش لەبەر ئەوەیە کە خانەکانی قژ کە هاوشێوەی تیغەکانی چیمەنە، ئەگەر دەنگەکە بەرزتر بێت زیاتر دەچەمێنەوە. بەڵام دوای ماوەی چاکبوونەوە جارێکی تر ڕاست دەبنەوە. بەڵام ئەگەر ژاوەژاوی بەرز زیانی زۆری بە خانەکانی قژ بگەیەنێت، هەندێکیان دەمرن. دووبارە بەرکەوتنی دەنگە بەرزەکان بە تێپەڕبوونی کات زۆرێک لە خانەکانی قژ لەناو دەبات. ئەمەش دەتوانێت وردە وردە توانای تێگەیشتن لە قسەکردنت لە شوێنە ژاوەژاوەکاندا کەم بکاتەوە. لە کۆتاییدا ئەگەر لەدەستدانی بیستن بەردەوام بێت، تەنانەت لە شوێنە بێدەنگەکانیشدا تێگەیشتن لە قسەکردن قورس دەبێت.
ژاوەژاو دەتوانێت زیان بە دەمارەکانی گوێ بگەیەنێت
جگە لە زیانگەیاندن بە خانەکانی قژ، ژاوەژاو دەتوانێت زیان بە دەماری بیستنیش بگەیەنێت کە زانیاری دەربارەی دەنگەکان دەگوازێتەوە بۆ مێشکت. لەوانەیە زیانەکانی پێشوەختە لە تاقیکردنەوەی بیستنەکەتدا دەرنەکەون. دەتوانێت (لەدەستدانی بیستنی شاراوە) دروست بکات کە ڕەنگە تێگەیشتن لە قسەکردن لە شوێنە ژاوەژاوەکاندا بۆت قورس بکات. کاریگەری ژاوەژاوی بەرز بە تێپەڕبوونی کات کاریگەری لەسەر ئەوە هەیە کە ڕەنگە لە دواتردا چەندە باش گوێت لێ بێت. هەروەها کاریگەری لەسەر ئەوە هەیە کە چەندە خێرا تووشی کێشەی بیستن بیت، تەنانەت دوای ئەوەی بەرکەوتنەکەت وەستاوە.
چۆن دەبیستین؟
گوێمان لە دەنگ دەبێت بەهۆی لەرزین (شەپۆلی دەنگی) کە دەگاتە گوێمان. ئێمە ئەو لەرزینانە وەک قسەکردن، مۆسیقا، یان دەنگی دیکە دەناسینەوە.
گوێی دەرەوە
گوێی دەرەوە ئەو بەشەی گوێچکە کە دەیبینیت و شەپۆلی دەنگ دەخاتە ناو کەناڵی گوێچکەوە. شەپۆلە دەنگیەکان بە کەناڵی گوێدا دەڕۆن تا دەگەنە تەپڵی گوێ.
گوێی ناوەڕاست
تەپڵی گوێ لە شەپۆلە دەنگییە هاتووەکانەوە دەلەرزێت و ئەم لەرزینانە دەنێرێت بۆ سێ ئێسکی بچووک لە گوێی ناوەڕاستدا. ئەم ئێسکانە لەرزینە دەنگەکان گەورە دەکەن، یان زیاد دەکەن و دەیاننێرن بۆ گوێی ناوەوە.
گوێی ناوەوە
گوێی ناوەوە پێکهاتەیەکی شێوە مارمێلکە لەخۆدەگرێت کە پڕکراوە لە شلە کە پێی دەوترێت کۆکلیا. لەرزینە دەنگییەکان شەپۆل لە شلەکانی گوێچکەدا دروست دەکەن. لەگەڵ لوتکەی شەپۆلەکان، دەبنە هۆی چەمانەوەی خانە بچووکەکانی قژ، ئەمەش لەرزینەکان دەگۆڕێت بۆ سیگناڵی کارەبایی. ئەم خانە بچووکانەی قژ پێیان دەوترێت ستێرێسیلیا (جۆرێک لە وەرگرەکان کە دەتوانن دەنگ دەستنیشان بکەن).
دەماری بیستن
دەماری بیستن سیگناڵە کارەباییەکان لە گوێی ناوەوە بۆ مێشک دەگوازێتەوە. مێشک سیگناڵەکان وەک دەنگێک لێکدەداتەوە کە تۆ دەیناسیتەوە و لێی تێدەگەیت.
ئایا دەتوانرێت ڕێگری لە لەدەستدانی بیستن بەهۆی ژاوەژاوەوە بکرێت؟
لەدەستدانی بیستن تاکە جۆری لەدەستدانی بیستنە کە بە تەواوی دەتوانرێت ڕێگری لێبکرێت. ئەگەر لە مەترسییەکانی ژاوەژاو و چۆنیەتی پراکتیزەکردنی تەندروستی باشی بیستن تێبگەیت، دەتوانیت بیستنەکەت بۆ هەتا هەتایە بپارێزیت، چۆنێتییەکەشی بریتییە لە:
- بزانە کام دەنگە دەنگ دەتوانێت زیان بگەیەنێت.
- ئامێری پارێزەری گوێ بەکاربهێنە کاتێک بەشداری چالاکییەکی دەنگی بەرز دەکەیت کە ئامێرێکە و لە زۆربەی ئەو دوکانانە بەردەستە کە کەلوپەلی وەرزشی تێدا بەردەستە.
- ئەگەر ناتوانیت ژاوەژاوەکە کەم بکەیتەوە یان خۆت لێی بپارێزیت، لێی دوور بکەوەرەوە.
- ئاگاداربە لە دەنگە مەترسیدارەکان لە ژینگەدا.
- گوێی ئەو منداڵانە بپارێزن کە زۆر بچووکن و ناتوانن گوێی خۆیان بپارێزن.
- خێزان و هاوڕێ و هاوکارەکانت ئاگادار بکەرەوە لە مەترسییەکانی ژاوەژاو.
- ئەگەر پێت وایە لەوانەیە لەدەستدانی بیستنت هەبێت، پشکنینی بیستن بکە.
