ناوه‌ڕۆك
ناساندن
گلێنەی قۆقزی یان قووچە کۆڕنییە (بە ئینگلیزی: keratoconus، بە عەرەبی: قرنیة المخروطیة) نەخۆشییەکی تێکچوون و ناهەوکردن و هەڵئاوساندنی چاوە، کە تێیدا کۆرنیەکە بەهۆی گۆڕانکاری پێکهاتەی باریکتر دەبێت و شێوەیەکی قوچەکی وەردەگرێت، بە پێچەوانەی شێوە سروشتییە گۆییەکەی. سروشتی نەخۆشییەکە پەیوەندی بە سەرپێچی تایبەتمەندییە میکانیکییەکانی ماددەی بنەڕەتی کۆرنیەکە (بیلبیلەکەوە)هەیە. ئەو ڕیشاڵانەی پێکهاتەی خۆیان دروست دەکەن، تایبەتمەندی بەهێزی خۆیان لە دەست دەدەن. لەژێر کاری پەستانی ناو چاو، کۆرنیەکە بەرەو پێشەوە دەئاوسێت. نەخۆشییەکە بە زۆری لە هەردوو چاودا پەرە دەستێنێت.
نیشانەکانی گلێنەی قۆقزی
لەوانەیە نیشانەکان بەپێی بەرەوپێشچوونی نەخۆشییەکە بگۆڕدرێت. کە بریتین لە:
- لێڵبوون و تێکچوونی بینین (کزی بینیین)
- زیادبوونی هەستیاری بۆ ڕووناکی و تیشکی خۆر، کە دەتوانێت کێشەی لێخوڕینی ئۆتۆمبێلی شەوان دروست بکات.
- سوور بوونەوەی چاو و ئاوسانی.
هۆکارەکانی نەخۆشییەکە
تاوەکو ئێستا هۆکارەکانی نادیارن، هەرچەندە وا بیردەکرێتەوە کە فاکتەری بۆماوەیی و ژینگەیی بۆ تووشبوون هۆکاربێت. نزیکەی 1 لە 10 کەس کە گلێنەی قۆقزیان هەیە هەروەها دایک و باوکیشیان هەیانە. چەند سەرچاوەیەکیش ئەوەیان نیشان داوە کە هۆکارەکەی بۆ تەنک بوونی بەشی سێیەمی گلێنەی چاو دەگەڕێتەوە،ئەم حاڵەتە هەروەها پەیوەندی هەیە بە:
- هەستیاری چاو
- ناتەواوی بەستەرە شانە وەک نەخۆشیی مارفان (Marfan)
ئەو هۆکارانەی دەبنە هۆی مەترسیبوونی نەخۆشییەکە
ئەمانەی خوارەوە لەوانەیە مەترسی پەرەسەندنی نەخۆشییەکە زیاد بکات:
- بۆماوەیی: ئەو نەخۆشانەی کە مێژووی خێزانی گلێنەی قۆقزیان هەیە یان لەگەڵ هەندێک نەخۆشی، وەک نەخۆشی داون، لە مەترسی زیاتردان بۆ پەرەسەندنی گلێنەی قۆقزی.
- هەوکردنی درێژخایەنی چاو: هەوکردنی بەردەوام لە هەستیاری یان بێزارکەرەکان دەتوانێت لە لەناوچوونی شانەی کۆرنیە بەشداری بکات کە لەوانەیە ببێتە هۆی پەرەسەندنی نەخۆشییەکە.
- تەمەن: گلێنەی قۆقزی زۆر جار لە ساڵانی هەرزەکاریدا دەدۆزرێتەوە. بەگشتی، ئەو نەخۆشە گەنجانەی کە گلێنەی قۆقزی پێشکەوتوویان هەیە زیاتر پێویستیان بە جۆرێک لە نەشتەرگەری هەیە کاتێک نەخۆشییەکە بەرەو پێش دەچێت.
چۆن نەخۆشییەکە دەستنیشان دەکرێت؟
زۆر ڕێگا هەن بۆ دەستنیشانکردنی نەخۆشییەکە و ئاستی نەخۆشییەکە، ئایا لە سەرەتادایە یان مام ناوەندە، یان زۆر قۆقز بووە، کەواتە دەکرێت لەڕێگەی پشکنینی ڕۆژانەی چاوەوە دەستنیشان بکرێت. هەروەها لە ڕێگەی ئەم پشکنیناوە کە بریتین لە:
- تۆپۆگرافیای کۆرنیە: ئەمە ڕاستترین ڕێگایە بۆ دەستنیشانکردنی زووی گلێنەی قۆقزی و چاودێریکردنی پێشکەوتنەکەی. وێنەیەکی کۆمپیوتەری گیراوە کە نەخشەی چەماوەی کۆرنیە دروست دەکات.
- پشکنینی سڵیت ڵامپ Slit-lamp: ئەم پشکنینەی کۆرنیە دەتوانێت یارمەتی دۆزینەوەی نا ئاساییەکان لە چینی دەرەوە و ناوەڕاستی کۆرنیە بدات.
- پاکیمێتری Pachymetry: ئەم پشکنینە بەکاردێت بۆ پێوانەکردنی باریکترین ناوچەکانی کۆرنیە.
چارەسەری نەخۆشییەکە
چارەسەری گلێنەی قۆقزی پشت بە نیشانەکان دەبەستێت. کاتێک نیشانەکان سەرەتایین، بینینت دەتوانرێت بە چاویلکەوە ڕاست بکرێتەوە. دواتر لەوانەیە پێویستت بە لەچاوکردنی لێنزی (هاوێنەی) تایبەت بێت بۆ یارمەتیدانی هێشتنەوەی بینین لە سەرنجێکی گونجاودا. لێرە چەند ڕێگەیەکی دی هەن کە لەوانەیە پزیشکی چاو بەکاریان بێنێت بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشییەکە:
- بەکارهێنانی چاویلکە
- هاوێنەی لکاوی ڕەق و نەرم
- چاندنی گلێنەی چاو
- تیشکی سەروو وەنەوشەیی کڕۆس لینکینگ Cross linking
