ناوه‌ڕۆك
کوردایەتی چییە؟
کوردایەتی ڕەهەندێکی فراوانتر و قووڵترە لەوەی زۆربەمان بیری لێدەکەینەوە. کوردایەتی بیروباوەڕ و فەلسەفەیەکە کە ناسنامەی کورد بەهێز دەکات و پرنسیپەکانی خزمەت بە خاک و گەلی کورد بەرز دەنرخێنێت.
ڕەهەندەکانی کوردایەتی
کوردایەتی لەسەر چەند بنەمایەکی سەرەکی دامەزراوە:
خزمەتکردن بە خاکی کوردستان
کوردایەتی واتە خۆشویستنی خاکی کوردستان و هەوڵدان بۆ پاراستنی. هەر کوردێک لە هەر گۆشەیەکی ئەم جیهانەدا بێت، هەست بە بەرپرسیارێتی دەکات بەرامبەر بە خاکی باب و باپیرانی. ئەم خۆشەویستییە تەنها هەستێکی سۆزداری نییە، بەڵکو کردارێکی بەردەوامە بۆ پاراستنی سروشت، ژینگە، ئاو و خاکی کوردستان.
پاراستنی زمان و کەلتووری کوردی
زمانی کوردی شوناسی میللەتێکی زیندووە و کوردایەتی بەبێ زمانی کوردی واتایەکی نابێت. کوردایەتی واتە فێربوون، بەکارهێنان و پەرەپێدانی زمانی شیرینی کوردی. هەروەها پاراستنی کەلتوور، موزیک، هونەر، جلوبەرگ، خواردن و نەریتەکانی کورد بەشێکی گرنگی کوردایەتییە.
بەگژداچوونەوەی هەموو داگیرکەرێک
کوردایەتی واتە خۆڕاگری بەرامبەر هەر هێزێک کە هەوڵی داگیرکردن و لەناوبردنی شوناسی کوردی دەدات. ئەم بەرخۆدانە لەدژی هەموو داگیرکەرێکە بێ جیاوازی،
دژایەتی ناپاکی و خیانەتکاران
کوردایەتی لەگەڵ هەر هەوڵێک کە ببێتە هۆی زیان گەیاندن بە بەرژەوەندییەکانی گەلی کورد، دژایەتی دەکات. ئەمەش دژایەتی هەموو ئەو کەسانەیە کە لەپێناو بەرژەوەندی کەسی خۆیان، بەرژەوەندی گەلەکەیان فەرامۆش دەکەن.
کوردایەتی و ڕەفتاری تاک
گرنگە لێرەدا تێگەیشتنێکی قووڵ هەبێت سەبارەت بە پەیوەندی نێوان کوردایەتی و ڕەفتاری تاکەکەسی. هەر وەک چۆن ئیسلام وەک ئایینێک لە کردەوەی تاکێکی موسڵمان جیا دەکرێتەوە، کوردایەتیش لە کردەوەی خراپی کەسێکی کورد جیا دەکرێتەوە.
کاتێک کەسێک کە خۆی بە کوردپەروەر دەزانێت، تاوانێک یان هەڵەیەک ئەنجام دەدات، ئەمە بە هیچ شێوەیەک ناتوانێت وەک نوێنەرایەتی کوردایەتی هەژمار بکرێت. کوردایەتی بیروباوەڕێکی پاک و ڕەسەنە کە لەسەر پاراستنی مافی گەلی کورد بنیاد نراوە، نەک سووچ و هەڵەی تاکەکەسی.
هەڵە تێگەیشتنە باوەکان سەبارەت بە کوردایەتی
کورتکردنەوەی کوردایەتی لە چەند حیزبێکدا
یەکێک لە هەڵە باوەکان لە تێگەیشتن بۆ کوردایەتی، بەستنەوەی بە حیزبێک یان چەند حیزبێکی سیاسییە. کوردایەتی فراوانتر و قووڵترە لە هەر ڕێکخراوێکی سیاسی، چونکە پەیوەندی بە شوناس و ناسنامەی هەموو گەلی کوردەوە هەیە، نەک تەنها ڕێکخراوێک.
هەر تاوان، دزی، گەندەڵی یان خراپەکارییەک کە لەلایەن حیزبێک یان کەسێکەوە ئەنجام دەدرێت، نابێت وەک نوێنەرایەتی کوردایەتی تەماشا بکرێت. ئەم تێگەیشتنە هەڵەیە دەبێتە هۆی ناشیرینکردنی چەمکێکی پیرۆز کە میلیۆنان کورد بۆی تێکۆشاون و قوربانییان داوە.
تێکەڵاوکردنی کوردبوون و کوردایەتی
هەڵەیەکی دیکەی باو، تێنەگەیشتن لە جیاوازی نێوان کوردبوون و کوردایەتییە. کوردبوون حاڵەتێکی بایۆلۆژییە کە بە لەدایکبوون دەست پێدەکات. هەر کەسێک کە لە دایک و باوکێکی کورد لەدایک بووبێت، بە ڕەچەڵەک کوردە. بەڵام کوردایەتی هەڵوێست و ئیلتیزامێکی هۆشیارانەیە بەرامبەر بە شوناس و بەرژەوەندییەکانی کورد.
کەسێک دەکرێت کورد بێت بەڵام هەست بە بەرپرسیارێتی نەکات بەرامبەر بە زمان، کەلتوور و چارەنووسی گەلەکەی. لە بەرامبەردا، دەکرێت کەسێک بە ڕەچەڵەک کورد نەبێت، بەڵام بەهۆی باوەڕی بە دادپەروەری و مافی گەلان، پشتیوانی لە مافی گەلی کورد بکات.
دابڕانی کوردایەتی لە بەهای مرۆڤایەتی
هەڵەیەکی گەورەی دیکە، دابڕاندنی کوردایەتییە لە پرنسیپە گشتییەکانی مرۆڤایەتی. کوردایەتی لە جەوهەری خۆیدا بەشێکە لە بزووتنەوەی گەلانی ژێردەست بۆ ئازادی، دادپەروەری و یەکسانی. کوردایەتی دژی نەتەوەیەکی دیکە نییە، بەڵکو دژی سیستەمی داگیرکاری و زوڵمە.
کوردایەتی ڕاستەقینە هاوڕا و هاوهەڵوێستە لەگەڵ هەموو ئەو گەلانەی کە بۆ مافەکانیان خەبات دەکەن. بۆیە کوردایەتی ناتوانێت لەگەڵ ڕەگەزپەرستی، توندوتیژی ناڕەوا، یان هەر جۆرە ستەمێک بگونجێت.
کوردبوون و کوردایەتی: پێناسەیەکی نوێ
کوردبوون
ناسنامەیەکی ئیتنیکی و کەلتوورییە کە لە رێگای:
- ڕەچەڵەک و بنەچە
- زمان و شێوەی قسەکردن
- نەریت و داب و دەستوور
- پەیوەندی لەگەڵ خاکی کوردستان
دیاری دەکرێت. کوردبوون بابەتێکی ئوبژێکتیڤە کە پەیوەندی بە ڕابردوو و ڕەچەڵەکەوە هەیە.
کوردایەتی
بیروباوەڕ و هەڵوێستێکی هۆشیارانەیە کە لە ڕێگای:
- خۆشەویستی و خزمەت بە خاکی کوردستان
- پاراستن و پەرەپێدانی زمان و کەلتووری کوردی
- بەرگری لە مافەکانی گەلی کورد
- هەوڵدان بۆ بنیادنانی کۆمەڵگایەکی پێشکەوتوو و یەکسان
- هاوکاری و یەکڕیزی لەگەڵ هەموو گەلانی ژێردەست
دەردەبڕدرێت. کوردایەتی بابەتێکی سوبژێکتیڤە کە پەیوەندی بە بڕیار و هەڵوێستی هۆشیارانەی تاکەوە هەیە.
ئەنجام
کوردایەتی چەمکێکی زیندوو و گەشەسەندووە کە بە درێژایی سەدان ساڵ خەبات و بەرخۆدان، شکڵی گرتووە. کوردایەتی دەمارگیری و نەتەوەپەرستییەکی کوێرانە نییە، بەڵکو باوەڕێکی قووڵە بە مافی گەلێک لە ژیانێکی ئازاد و سەربەستدا.
کوردایەتی بەرپرسیار نییە لە هەڵە و تاوانی ئەو کەسانەی کە لەژێر ناوی کوردایەتیدا کاری ناڕەوا ئەنجام دەدەن. پێویستە لێکدانەوەیەکی نوێ و هاوچەرخ بۆ کوردایەتی بکرێت کە پێداگری لەسەر بنەماکانی مافی مرۆڤ، دادپەروەری کۆمەڵایەتی، ژینگەپارێزی و پێشکەوتنی کۆمەڵگا بکات.
کوردایەتی پەیوەندی بە حیزبێک یان گرووپێکی تایبەتەوە نییە، بەڵکو میراتی هەموو کوردێکە کە خۆشەویستی بۆ زمان، کەلتوور و خاکی خۆی هەیە و هەوڵ دەدات بۆ داهاتوویەکی گەشتر بۆ نەوەکانی داهاتوو. کوردایەتی وەڵامدانەوەیەکە بۆ پرسیارێکی بنەڕەتی: چۆن دەتوانین گەلی کورد بگەیەنینە کەناری ئارامی و بەختیاری؟
49 بینین
