چۆنییەتی چارەسەركردنی سكچوون لە مانگی ڕەمەزان
كەسی بەڕۆژوو لەمانگی ڕەمەزاندا ئەو خواردنانە دەخوات كە دەبێتە هۆی دەردانی ئاو و خوێیەكان لەلایەن كۆئەندامی هەرسەوە، وەكو ئەو خواردنەوانەی كە كافاینیان تێدایە وەك قاوە و چا، هەندێكجار ئەم خواردنەوانە دەبێتە هۆی سكچوون، هەروەها دەكرێت كەسی بەڕۆژوو بەبۆنەی كەم جوڵانەوە تووشی سكچوون ببێت.
سكچوونی بەردەوام لەمانگی ڕەمەزاندا دەكرێت ببێتە هۆی كۆڵون و هەوكردنی ڕیخۆڵەكان
هۆكارەكانی تووشبون بە سكچوون
چەندین هۆكار هەیە بۆ تووشبوون بە سكچوون وەك:
- بەرگەنەگرتنی جۆرە جیاوازەكانی ئەو خواردنانەی كە دەخورێت، وەك شەكری لاكتۆز كە لە شیردا هەیە
- بەبۆنەی كارلێكی هەندێك دەرمانەوە
- تووشبوون بە نەخۆشییە بەكتریا و ڤایرۆسەكان
- كردنی نەشتەرگەری زراو و گەدە
چارەسەرەكانی
لەگەڵ ئەمەشدا كەسەكە دەتوانێت چارەسەری سكچوون بكات بەبێ بەكارهێنانی دەرمان، بەڵام هەندێك حاڵەت هەن كە پێویست بە سەردانیكردنی پزیشك دەكات، ڵیرەدا باسی چەند چارەسەرێكی سكچوون دەكەین:
- بەكارهێنانی دژە بەكتریاكان بۆ چارەسەركردنی سكچوون كە بەبۆنەی بەكتریاوە تووشبووە
- قەرەبووكردنەوەی ئەو شلانەیكە بەبۆنەی سكچوونەوە لەدەستچووە
- خواردنی ئەو دەرمانانەی كە چارەسەری سكچوون دەكەن لەڕێگەی هێواشكردنەوەی كرداری هەرسكرد
- خواردنی ئەو خواردنانەی كە پۆتاسیۆم و سۆدیۆمی تێدایە، وەك شۆربای سوێر، هەروەها پێشنیار دەكرێت كە ئەو خواردنانە بخورێت كە كاربۆهیدراتی تێدایە وەك مۆز
- بەكارهێنانی پڕۆبایۆتیك (Probiotic) بۆ ئەو سكچوونانەی كە بەبۆنەی دەرمانەكانەوە تووشبوون
سكچوون
ژەهراویبوونی خواردن چۆن دروست دەبێت؟ سكچوون زۆرجار بەبۆنەی نەخۆشییەوە ڕوودەدات كە دەبێتە هۆی هەوكردنی گەدە و ڕیخۆڵە، بۆیە زۆر گرنگە كەسەكە هۆكاری سكچوونەكەی بزانێت پێش ئەوەی چارەسەری بكات، كە دەبێت لەلایەن پزیشكی تایبەتەوە دەستنیشانبكرێت، كە هۆكارەكانی سكچوون بریتین لە:
نەخۆشییە ڤایرۆسییەكان
- نەخۆشی نۆرۆ ڤایرۆس (Norovirus)
- ڤایرۆسی رۆتا (Rotavirus)
- هەوكردنی جگەری ڤایرۆسی
نەخۆشییە بەكتریاییەكان
- بەكتریای ئیشریکیا کۆلای (Escherichia coli)
- بەكتریای سالمۆنێلا
نەخۆشیە كەڕووییەكان
- كەڕووی جیاردیا (Giardia)
- كەڕووی (Cryptosporidiosis)
- ژەهراویبوون، كە بەبۆنەی خواردنی پیسەوە ڕوودەدات
تێكچوونی دەروونی
تووشبوونی كەسی ڕۆژووگر بە یەكێك لە جۆرەكانی خەمۆكی
بوونی هەستیاری بەرامبەر هەندێك خۆراك
هەوكردنی ڕیخۆڵەكوێرە
تێكچوونی ناوپۆشی ڕیخۆڵە
بەبۆنەی ئەم هۆكارانەی خوارەوە:
- خواردنی هەندێك دەرمان
- كەمی پەستانی خوێن لە ڕیخۆڵەكاندا
چارەسەری سكچوون
زۆربەی هەوكردنە ڤایرۆسییەكان كە دەبنە هۆی سكچوون چاك دەبن بەبێ بەكارهێنانی چارەسەری پزیشكی، كە ئەمەش بەبۆنەی پشووتن لەماڵەوە و خواردنی شلەمەنییەكان، بەڵام نەخۆشیە كەڕووییەكان لەڕێگەی دەرمانی تایبەتەوە چارەرەسەر دەكرێت، هەروەها نەخۆشییە بەكتریاییەكان لەڕێگەی دژەبەكتریاوە چارەسەر دەكرێت، بۆیە دەتوانین بەم ڕێگایانەی خوارەوە چارەسەری سكچوون بكەین:
- باش پاككردنەوی دستەكانت بەتایبەتی دوای تەوالێت كردن و پێش نانخواردن، چونكە بە باشترین ڕێگە دادەنرێت بۆ خۆپاراسن لە تووشبوون بە سكچوون
- پاراستنی پاكوخاوێنی تەوالێت و حەمام
- جوان شۆردنەوەی میوە و سەوزەكان پێش خواردنی
- باش پاككردنەوەی كەرەستەكانی چێشتخانە، بەتایبەتی پاش بەركەوتنی بە گۆشتی كاڵ
- پاش كڕنی گۆشتەكان بە زووترین كات بكرێنە ناو بەفرگرەوە
- دووركەوتنەوە لە خواردنەوەی ئاوی جۆگە و ڕووبار و دەریاچەكان
- دانانی خواردنی گیانداران دوور لە خواردنەكانی ماڵەوە
بەكارهێنانی دەرمانە تایبەتەكان بە سكچوون
دەرمانەكانی دژ بە سكچوون پێویست نین بۆ هەموو هوكارەكانی سكچوون، بەڵام دەبێت لە كاتی سكچوونی زۆر و بەردەوام، چەندین دەرمانی تایبەت دژ بە سكچوون هەن كە بریتین لە:
- ئەو دەرمانانەی كە لە ڕێگەی دەمەوە دەخورێت و دەبنە هۆی هەڵمژینی ئاوەكان لە ڕیخۆڵە و قۆڵۆندا، كە بەم شێوەیە پیسایی ڕەق دەكەن، كە دەرمانەكان بریتین لە پۆلی كاربۆفیلی سۆدیۆم (Polycarbophil calcium)، واباشترە دەرمانەكانی چارەسەری سكچوون لەگەڵ دەرمانی تردا نەخورێت.
- دەرمانەكانی دژ بە سكچوون هەڵدەستن بە هێواشكردنەوەی ماسولكەكانی ڕیخۆڵە، بەم شێوەیە ڕێژەی ئاو لە پیساییدا كەم دەكاتەوە، پێشنیاردەكرێك ئەم دەرمانانە لە كاتێكدا نەخورێت كە كەسەكە پێویستی بە وەریایی هەیە، دەرمانەكان بریتین لە:
- لوپێراماید (Loperamide)
- بەكارهێنانی پێكهاتەمانی بیسموذ سابسالیسیلایت (bismuth subsalicylate)، ئەم پێكهاتەیە تایبەتمەندی هاوشێوەی دژەی زیندەییەكانی تێدایە كە كاریگەریان لەسەر ئەو بەكتریایانە هەیە كە دەبنە هۆی سكچوون و كەمكردنەوەی دەردانی ئاو، بەڵام چەند گاریگەرییەكی لاوەكی هەوە وەك ڕەشبوونی پیسایی و زمان
خواردنی ئەو خواردنانە كە سكچوون كەمدەكەنەوە
پزیشك هەناوی (ستیڤن بیكستۆن) دەڵێت: "سكچوونی بەردەوام و زۆر پێویستی بە سەردانیكردن پزیشك هەیە، بەڵام زۆربەی كاتەكان سكچوون تەنها چەند ڕۆژێك دەخایەنێت و دواتر بە سروشتی كەسەكە چاك دەبێتەوە، هەروەها دەتوانین سكچوون لەڕێگەی خواردنی چەند خواردنێكەوە كەمبكرێتەوە" ئەو خواردنانە بریتییە لە:
- مۆز
- برنجی سپی
- شەربەتی سێو
- سەموونی برژاو
- شۆفان
- پەتاتەی كۆڵاو و برژاو
- مریشكی برژاو بەڵام پێستەكەی لێكرابێتەوە
- شۆربای مریشك
- دەكرێت كەسی بەڕۆژوو دوای بەربانگكردنەوە پەتاتەی كوڵا و شۆربای مریشك بخوات بۆ كەمكردنەوەی سكچوونەكەی.
خواردنی پڕۆبایۆتیك (Probiotic)
گرنترین سەچاوەكانی پڕۆبایۆتیك چییە؟ خواردنی پڕۆبایۆتیك كە لە تەواوكەرە خۆراكییەكاندا هەیە یارمەتی كەمكردنەوەی سكچوونی ئاسایی دەدات، چونكە سكچوون دەكرێت ببێتە هۆی كەمكردنەوەی بەكتریا بەسوودەكانی ناو گەدە، بۆیە پڕۆبایۆتیك دەتوانێت ئەم بەكتریایانە بپارێزێت، ئەو سورچاوانە كە پڕۆبایۆتیكیان تێدایە بریتییە لە:
- خواردنە خومرەییەكان، وەك: میسۆ
- چای كۆمبووچا (Kombucha)
- كەلەرم
- پەنیری تەڕی كۆن
- زەیتوونی سەوز
- نانی هەویری هەڵهاتوو (خومرەكراو)
ئەو خواردنانەی كە نابێت لەكاتی سكچووندا بخورێت
دەبێت ئەو كەسەی كە تووشی سكچوون بووە دووربكەوێتەوە لە خواردنی خواردنە چەور و سووركراوەكان، هەروەها باشترە ئەو خواردنانەی كە ماددە ڕیشاڵییەكانیان تێدایە كەم بخورێت، هەروەها دەبێت ئەو كەسەی كە تووشی سكچوون بووە دووربكەوێتەوە لەم خواردنانەی خوارەوە:
- شیرینییە دروستكراوەكان
- فاسۆلیا
- شاتوو
- بڕۆكۆلی
- كەلەرم
- قەڕنابیت
- نۆك
- قاوە
- گەنمەشامی
- دۆندرمە (مۆتا)
- شیر
- بازێلا
- بیبەری توون
- قۆخ
- چا
