ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵ (بە ئینگلیزی: Electrocardiogram device، بە عەرەبی: جهاز تخطيط كهربية القلب) ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵ ئامێرێکە ئاماژەکانی کارەبایی لە دڵ تۆمار دەکات بە یارمەتی ئەلیکترۆدەکان. ئەم ئامێرە بەکاردێت بۆ پشکنینی هێڵکاری لێدانی دڵ و دیاریکردنی. بێ ئازارە کاتێک بەکاردێت بۆ دۆزینەوەی کێشەکانی دڵ و چاودێریکردنی تەندروستی دڵ.
ئەلیکترۆدەکان (پارچە پلاستیکییە بچووکەکان کە دەچەسپێت بە پێستەوە) لە هەندێک شوێنی دیاریکراو لەسەر سنگ و قاچەکان دەدانرێن. ئەلیکترۆدەکان بەستراونەتەوە بە ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵەوە لە ڕێگەی وایەری تایبەتەوە. چالاکی کارەبایی دڵ دواتر پێوانە دەکرێت و لێکدەدرێتەوە و چاپ دەکرێت لەسەر کاغەزێک. هیچ کارەبایەک نانێردرێتە ناو جەستەوە و ئەمەش وادەکات مەترسی دروست نەکات.
پاڵنەرە کارەباییە سروشتییەکان ڕێکخستنی گرژبوونی بەشە جیاوازەکانی دڵ دەکەن بۆ ئەوەی خوێن بەو شێوەیە بڕوات کە پێویستە. ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵ ئەم پاڵنەرانە تۆمار دەکات بۆ ئەوەی نیشانی بدات کە دڵ چەند بە خێرایی لێدەدات، لێدانی دڵ (جێگیر یان ناڕێک)، هەروەها هێز و کاتی پاڵنەرە کارەباییەکان کاتێک بە بەشە جیاوازەکانی دڵدا دەجوڵێن دیاریدەکات.
هێڵکاری لێدانی دڵ (Electrocardiogram) کە پێی دەگوترێت ECG یان EKG زۆرجار لە نوسینگەی دابینکەری چاودێری تەندروستی، کلینیک یان ژووری نەخۆشخانە ئەنجام دەدرێت. ئامێرەکانی ECG ئامێری ستانداردن لە ژووری نەشتەرگەری و ئۆتۆمبێلی فریاکەوتندا هەن. هەندێک لە ئامێرە تایبەتییەکان، وەک کاتژمێری زیرەک، چاودێری ECG پێشکەش دەکەن.
کۆمەڵەی دڵی ئەمریکی پێشنیاری بەکارهێنانی ئەلیکترۆدیۆگرام ناکات بۆ هەڵسەنگاندنی ئەو کەسانەی کە مەترسی کەمیان هەیە و نیشانەکانیان نییە. بەڵام ئەگەر مێژووی خێزانی نەخۆشی دڵت هەبێت، ئەوا دابینکەری چاودێری تەندروستیت لەوانەیە پێشنیاری هێڵکاری لێدانی دڵ بکات وەک پشکنین، تەنانەت ئەگەر هیچ نیشانەیەکیشت نەبێت.
ئەگەر نیشانەکان بێن و بڕۆن، لەوانەیە لە تۆمارکردنی ستانداردی هێڵکاری لێدانی دڵ نەدۆزرێنەوە. دابینکەری چاودێری تەندروستی لەوانەیە پێشنیاری چاودێریکردنی دوور یان بەردەوام بکات.
جۆرەکانی
چەندین جۆری جیاوازی ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵ هەیە، کە بریتین لە:
هۆڵتەر مۆنیتەر: (Holter Monitor) ئامێرێکی بچووکە کە ECG ی بەردەوام تۆمار دەکات، بە شێوەیەکی ئاسایی بۆ ماوەی ٢٤ بۆ ٤٨ کاتژمێر.
چاودێری ڕووداو: ئەم ئامێرە هەڵگیراوە هاوشێوەی مۆنیتەری هۆڵتەر وایە، بەڵام تەنها لە کاتی دیاریکراودا بۆ چەند خولەکێک تۆماری لێدانی دڵ دەکرێت. دەتوانیت زیاتر لە مۆنیتەری هۆڵتەر لەبەری بکەیت، بە شێوەیەکی ئاسایی بۆ ماوەی سی ڕۆژ. هەروەها بە شێوەیەکی ئاسایی دوگمەیەک دەکەیتەوە کاتێک هەست بە نیشانەکان دەکەیت. هەندێک لە ئامێرەکان بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی تۆماری هێڵکارێکە دەکەن کاتێک ڕیتمێکی ناڕێک دەدۆزرێتەوە.
هێڵکاری لێدانی دڵ دەکرێت لە نێو هەلیکۆپتەری پزیشکیش هەبێت بۆ یارمەتیدانی کەسێک کە لە کاتی گواستنەوەی پزیشکیدا ECG وەردەگرێت.
مەترسییەکان
بەکارهێنانی ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵ و ئەنجامدانی پرۆسەکە بە شێوەیەکی گشتی ڕێکارێکی سەلامەتە. هیچ مەترسییەک نییە بۆ شۆکی کارەبایی لە کاتی پشکنینەکەدا. چونکە ئەو ئەلیکترۆدانەی بەکاردەهێنرێن کارەبا بەرهەمناهێنن بەڵکو ئەلیکترۆدەکان تەنها چالاکی کارەبایی دڵ تۆمار دەکەن.
لەوانەیە ناڕەحەتییەکی بچووکت هەبێت، هاوشێوەی لابردنی گاوز یان باندجێک، کاتێک ئەلیکترۆدەکان لادەبرێن. هەندێک کەس لەو شوێنانەی کە حاڵەتەکەیان تێدا تۆمارکراوە، ئەلیکترۆدەکانیان داناوە.
چۆن خۆت ئامادە دەکەیت؟
هیچ ئامادەکارییەکی تایبەت پێویست نییە بۆ هێڵکاری لێدانی دڵ. بە دابینکەری چاودێری تەندروستی خۆت بڵێ دەربارەی هەر دەرمان و تەواوکەرێک کە وەریدەگریت. چونکە وەرگرتنی دەرمان و تەواوکارەکان زۆرجار دەتوانێت کاریگەری لەسەر ئەنجامەکانی هێڵکاری لێدانی دڵ هەبێت.
هێڵکاری لێدانی دڵ دەتوانرێت ئەنجام بدرێت لە نوسینگەی چاودێری تەندروستی یان نەخۆشخانە.
چۆنیەتی کارکردنی ئامێرە کارەباییەکە؟
بۆ ئەنجامدانی پرۆسەکە لە ڕێی ئامێری هێڵکاری لێدانی دڵەوە لەوانەیە داوات لێبکرێت کە جلی نەخۆشخانە بگۆڕیت. ئەگەر مووت لەسەر ئەو بەشانەی جەستەت زۆرە کە ئەلیکترۆدەکانی تێدا دانراوە، ئەوا دابینکەری چاودێری لەوانەیە مووەکە بتاشێت بۆ ئەوەی پارچەکان بچەسپێن.
کاتێک کە ئامادە دەبیت، بە شێوەیەکی ئاسایی داوات لێدەکرێت لەسەر مێزێک یان جێگایەکی نوستن پاڵکەویت.
لە ماوەی ئەنجامدانی پرۆسەکە، دەکرێت تا دوانزە هەستەوەر (ئەلیکترۆد) بە سنگ و قاچەوە ببەسترێنەوە. ئەلیکترۆدەکان چەند پارچەیەکی چەسپاون لەگەڵ وایەرەکان کە بە مۆنیتەرێکەوە دەبەسترێنەوە. ئەو هێما کارەباییانە تۆمار دەکەن کە چۆن دڵ لێدەدات، هەروەها کۆمپیوتەرێک زانیاریەکان تۆمار دەکات و وەک شەپۆل نیشانی دەدات لەسەر مۆنیتەرێک یان لەسەر کاغەز.
دەتوانیت لە کاتی پشکنینەکەدا هەناسە بدەیت، بەڵام پێویستە بێدەنگ بیت و قسەنەکەیت. دڵنیابە لەوەی کە گەرمیت و ئامادەیت بۆ پاڵکەوتن. جوڵاندن، قسەکردن یان لەرزین لەوانەیە دەستێوەردان لە ئەنجامەکانی پشکنینەکە بکات. بەشێوەیەکی ستاندارد پرۆسەی هێڵکاری لێدانی دڵ لە ڕێی ئامێر و وایەرەکانەوە تەنها چەند خولەکێک دەخایەنێت.
دوای ئەنجامدانی پرۆسەکە
بە شێوەیەکی ئاسایی دەتوانیت بگەڕێیتەوە بۆ چالاکییە ئاساییەکانت دوای ئەوەی کە ئەلیکترۆدەکانت لەسەر پێستت لابرد.
ئەنجامەکان
دابینکەری چاودێری تەندروستی لەوانەیە هەمان ڕۆژ لەگەڵ تۆ گفتوگۆ لەسەر ئەنجامەکانی هێڵکاری لێدانی دڵت بکات یان لە کاتی چاوپێکەوتنی داهاتوو.
ئەنجامەکانی هێڵکاری لێدانی دڵ دەتوانن وردەکاری بە دابینکەری چاودێری تەندروستی بدات دەربارەی ئەمانەی خوارەوە:
لێدانی دڵ: زۆرجار لێدانی دڵ دەتوانرێت پێوانە بکرێت لە ڕێی تەوژمی خوێن لە خوێنبەرەکانەوە لەکاتی گرژبوونی سکۆڵە. دەکرێت هێڵکاری لێدانی دڵ یارمەتیدەر بێت ئەگەر هەستکردن بە دڵ زەحمەت بێت یان زۆر خێرا یان زۆر ناڕێک بێت بۆ ئەوەی بە وردی بژمێردرێت. هێڵکاری لێدانی دڵ دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دیاریکردنی لێدانی دڵێکی خێرای نائاسایی (خێرا لێدانی دڵ) یان لێدانی دڵێکی هێواشی نائاسایی (هێواش لێدانی دڵ).
ڕیتمی دڵ: هێڵکاری لێدانی دڵ دەتوانێت لێدانی ناڕێکی دڵ بدۆزێتەوە (arrhythmias). لەوانەیە ناڕێک لێدانی دڵ ڕووبدات کاتێک ھەر بەشێکی سیستەمی کارەبای دڵ بەباشی کار ناکات.
جەڵتەی دڵ: لەوانەیە هێڵکاری لێدانی دڵ بەڵگەی جەڵتەی دڵ کە پێش کەمێک ڕوویداوە یان جەڵتەی دڵ نیشان بدات کە خەریکە ڕوودەدات. شێوازەکانی سەر هێڵکاری لێدانی دڵ لەوانەیە یارمەتیدەر بێت بۆ دیاریکردنی ئەوەی کام بەشی دڵ زیانی پێگەیشتووە، هەروەها قەبارەی زیانەکەش دیاری بکات.
خوێن و ئۆکسجین بۆ دڵ دابین دەکات: ئەو هێڵکارییەی کە لە کاتی نیشانەکاندا ئەنجام دەدرێت دەتوانێت یارمەتی دابینکەری چاودێری تەندروستیت بدات بۆ دیاریکردنی ئەوەی کە ئایا کەمبوونەوەی لێشاوی خوێن بۆ ماسولکەکانی دڵ دەبێتە هۆی ئازاری سنگ یاخود نا.
گۆڕانی پێکهاتەی دڵ: هێڵکاری لێدانی دڵ دەتوانێت ئاماژە بە گەورەبوونی دڵ و کێشەکانی دڵ و کێشەکانی تر بکات.
ئەگەر ئەنجامەکان کێشەی لێدانی دڵیان نیشان دا، لەوانەیە پێویستت بە ئەنجامدانێکی تری هێڵکاری لێدانی دڵ یان پشکنینی تر بێت، وەک سۆنەری دڵ (echocardiogram).
