ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
لە قووڵایی زەریای ئەتڵەسی باکووردا، ناوچەیەکی جوگرافی نافەرمی هەیە کە بۆ دەیان ساڵە سەرچاوەی ترس و تەمومژ و سەرنجڕاکێشانی بێوێنە بووە. ئەم ناوچەیە، کە بە سێگۆشەی بەرمۆدا ناسراوە و هەندێکجار بە "سێگۆشەی شەیتان" ناوی دەبەن، گۆشەکانی لە نێوان دوورگەی بەرمۆدا، پۆرتۆریکۆ، و کەنارەکانی باشووری فلۆریدا درێژ دەبێتەوە. ناوبانگی ئەم ناوچەیە لەسەر بنەمای زنجیرەیەک چیرۆکی دیارنەمانی کەشتی و فڕۆکە داڕێژراوە، کە گوایە بە شێوەیەکی نهێنی و بێ هیچ شوێنەوارێک لە ئاسمان و دەریادا ون بوون. ئەم گێڕانەوانە بوونەتە هۆی سەرهەڵدانی چەندین بیردۆزی سەیر و سەمەرە، لە گێژاوەکانی کات و شوێنەوە بگرە تا دەگاتە دەستوەردانی بوونەوەرانی ئاسمانی. بەڵام کاتێک بە وردی و بەپێی پێوەرە زانستی و لۆژیکییەکان لەم بابەتە دەکۆڵینەوە، وێنەیەکی تەواو جیاوازمان بۆ دەردەکەوێت. ئەم ڕاپۆرتە هەوڵ دەدات پەردە لەسەر ڕاستییەکان هەڵماڵێت، ئەفسانە لە حەقیقەت جیا بکاتەوە، و ڕوونکردنەوەیەکی عەقڵانی بۆ ئەو دیاردانە بخاتەڕوو کە ناوبانگی ترسناکی سێگۆشەی بەرمۆدایان دروست کردووە، نەک وەک پانتاییەکی سەرووسروشتی، بەڵکو وەک ناوچەیەکی جوگرافی چالاک کە تایبەتمەندی سروشتی تایبەت بە خۆی هەیە.
ڕاستی دۆخەکە ڕەواندنەوەی ئەفسانەی گەورە
پێچەوانەی ئەو وێنە باوەی کە لە فیلمەکان و کتێبە پڕفرۆشەکاندا کێشراوە، سێگۆشەی بەرمۆدا ناوچەیەکی چۆڵ و ترسناک نییە کە فڕۆکە و کەشتییەکان خۆیانی لێ بەدوور بگرن. لە ڕاستیدا، حەقیقەتەکە سەد و هەشتا پلە جیاوازە. ئەم ناوچەیە یەکێکە لە قەرەباڵغترین و گرنگترین ڕێڕەوەکانی هاتوچۆی دەریایی و ئاسمانی لەسەر ئاستی جیهان. ڕۆژانە بە سەدان گەشتی ئاسمانی، لە فڕۆکەی تایبەتەوە تا فڕۆکە بازرگانییە گەورەکان، بە ئاسمانی ئەم ناوچەیەدا تێدەپەڕن و بە ملیۆنان گەشتیار دەگوازنەوە. هاوکات، دەریاکانیشی جمەی دێت لە کەشتیی بازرگانی، نەوتبەر، کەشتی گەشتیاری لوکس، و بەلەمی ماسیگرتن. ئەگەر سێگۆشەی بەرمۆدا بەڕاستی ئەو "گۆڕستانەی ئەتڵەسی" بووایە کە ئەفسانەکان وەسفی دەکەن، ئەوا کۆمپانیاکانی بیمە بڕی پارەیەکی خەیاڵییان بۆ گەشتکردن بەم ناوچەیەدا دادەنا، یان حکومەتەکان هۆشداری فەرمییان دەردەکرد و ڕێڕەوەکانیان دەگۆڕی. بەڵام هیچ یەکێک لەمانە ڕووینەداوە. نە لایدی لەندەن (Lloyd's of London) کە گەورەترین بازاڕی بیمەی دەریاییە، نرخێکی زیادە بۆ تێپەڕبوون بەم ناوچەیەدا دادەنێت، نە دەستەی ناوی جوگرافیی ویلایەتە یەکگرتووەکان (U.S. Board on Geographic Names) دان بە بوونی ناوچەیەک بە ناوی "سێگۆشەی بەرمۆدا"دا دەنێت. ئەم ناوە تەنیا داهێنراوی نووسەران و میدیاکارانە، کە لە ساڵی ١964 لەلایەن نووسەر ڤینسێنت گادیسەوە بۆ یەکەمجار لە وتارێکدا بەکارهێنرا و دواتر لەلایەن نووسەرانی وەک چارڵز بێرلیتزەوە بە کتێبی پڕفرۆش کرا بە ئەفسانەیەکی جیهانی. ئەم نووسەرانە زۆرجار بە ئەنقەست وردەکارییە گرنگەکانیان پشتگوێ دەخست یان ڕاستییەکانیان دەشێواند بۆ ئەوەی چیرۆکەکانیان سەرنجڕاکێشتر و نهێنیئامێزتر دەربکەون. بۆیە، یەکەم و گرنگترین ڕاستی کە دەبێت بزانرێت ئەوەیە کە ژیان و گەشتکردن لە سێگۆشەی بەرمۆدادا بە شێوەیەکی کامڵ و بێ پچڕان بەردەوامە و ئەو ناوچەیە تەنیا لە خەیاڵی ئەوانەدا مەترسیدارە کە سوودیان لە بڵاوکردنەوەی ترس و تەمومژ وەرگرتووە.
ڕاڤەکردنی زانستی بۆ ڕووداوەکان: هۆکارە ڕاستەقینەکان
کەواتە، ئەگەر سێگۆشەی بەرمۆدا شوێنێکی سەرووسروشتی نییە، ئەی هۆکاری ئەو چەند ڕووداوە دیاریکراوە چییە کە بوونەتە بنەمای ئەفسانەکە؟ وەڵامەکە لە تێکەڵەیەک لە هۆکاری سروشتیی سەخت، تایبەتمەندی جوگرافیی ناوازە، و هەڵەی مرۆییدا خۆی دەبینێتەوە، نەک لە هیچ هێزێکی لێ تێنەگەیشتوودا. یەکەم و دیارترین هۆکار بریتییە لە کەشوهەوای توند و ناجێگیری ناوچەکە. سێگۆشەی بەرمۆدا ڕاستەوخۆ دەکەوێتە سەر ڕێڕەوی گەردەلوولە گەرمەکانی زەریای ئەتڵەسی. گەردەلوولەکان و زریانەکان دەتوانن لە ماوەیەکی زۆر کورتدا دروست ببن و هێزێکی وێرانکەریان هەبێت، با بە خێرایی سەدان کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا هەڵبکات و شەپۆلی زەبەلاح بە بەرزی دەیان مەتر دروست بکات. تەنانەت نوێترین کەشتییەکانیش لە بەرانبەر تووڕەیی سروشتدا لاوازن. لێکۆڵینەوە زانستییەکان دیاردەیەکی تریان پشتڕاست کردووەتەوە کە پێی دەوترێت "شەپۆلی دێوەزمە" (rogue waves). ئەمانە شەپۆلی تاقانە و کتوپڕن کە دەتوانن بەرزییان بگاتە ٣٠ مەتر یان زیاتر، دوو هێندەی بەرزی شەپۆلە ئاساییەکانی دەوروبەری، و بەهێزێکی ئەوەندە زۆرەوە لە کەشتییەکان بدەن کە لە چرکەیەکدا بیانشکێنن و نوقمیان بکەن بێ ئەوەی دەرفەتی ناردنی هیچ پەیامێکی فریاکەوتن هەبێت.
جوگرافی
جگە لە کەشوهەوا، تایبەتمەندی جوگرافیی ژێر دەریاکەش ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت. ڕەوتی ئاوی گەرمی کەنداوی فارس (Gulf Stream) کە وەک ڕووبارێکی زەبەلاح لەناو زەریادا دەڕوات، بەم ناوچەیەدا تێدەپەڕێت. خێرایی ئەم ڕەوتە زۆرە و دەتوانێت هەر پاشماوەیەکی کەشتی یان فڕۆکەیەکی ڕووخاو بە خێراییەکی زۆر دوور بخاتەوە، ئەمەش پرۆسەی گەڕان و دۆزینەوەی نزیکەو مەحاڵ دەکات. لەوەش گرنگتر، سێگۆشەی بەرمۆدا هەندێک لە قووڵترین خەندەقە ئۆقیانووسییەکانی جیهانی تێدایە، وەک "خەندەقی پۆرتۆریکۆ" کە قووڵاییەکەی دەگاتە زیاتر لە ٨ هەزار مەتر. هەر کەشتی یان فڕۆکەیەک کە لەم ناوچانەدا نوقم بێت، بۆ قووڵاییەکی ئەوەندە زۆر دادەبەزێت کە هیچ ئامێرێکی مرۆیی توانای گەیشتن پێی و دۆزینەوەی نییە، بەمەش چارەنووسیان بۆ هەمیشە وەک "نهێنی" دەمێنێتەوە.
گازی میسان
یەکێکی تر لەو بیردۆزە زانستییانەی کە باسکراوە بریتییە لە دیاردەی هایدرەیتەکانی میسان. لەژێر بناغەی دەریادا لە هەندێک ناوچەدا، بڕێکی زۆر گازی میسان بە شێوەی کریستاڵی بەستوو هەڵگیراوە. لە ئەگەری گۆڕانکاری لە پلەی گەرما یان پەستانی ئاودا، ئەم گازە دەتوانێت بە خێرایی بتەقێتەوە و وەک بڵقێکی زەبەلاح بەرەو سەرەوەی ئاوەکە بێت. ئەم تەقینەوەی گازە دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی چڕی ئاوەکە بە شێوەیەکی کاتی و دراماتیکی. هەر کەشتییەک کە لەو ساتەدا لەسەر ئەو ناوچەیە بێت، توانای لەسەرئاوکەوتنی نامێنێت و وەک بەردێک بەخێرایی نوقم دەبێت. هەرچەندە ئەمە بیردۆزێکی زانستیی جێی بایەخە، بەڵام تا ئێستا بەڵگەی ڕاستەوخۆ نییە کە بیسەلمێنێت یەکێک لە ڕووداوە ناسراوەکانی بەرمۆدا بەهۆی ئەم دیاردەیەوە بووبێت.
هەڵەی مرۆیی
لەکۆتاییدا، نابێت گرنگترین هۆکار لەبیر بکەین: هەڵەی مرۆیی و کێشەی تەکنیکی. مرۆڤەکان تەواو نین و هەڵە دەکەن، و ئامێرەکانیش هەندێکجار لەکار دەکەون. بەناوبانگترین نموونەی سێگۆشەی بەرمۆدا، ونبوونی "ڕەف ١٩" (Flight 19) لە ساڵی ١٩٤٥، باشترین بەڵگەیە بۆ ئەمە. پێنج فڕۆکەی هێزی دەریایی ئەمریکا لە گەشتێکی مەشقیدا ونبوون. ئەفسانەکە دەڵێت لە کەشوهەوایەکی صاف و بێگەرددا دیارنەمان. بەڵام تۆمارە فەرمییەکان و پەیوەندییە ڕادیۆییەکان چیرۆکێکی جیاواز دەگێڕنەوە. کەشوهەواکە وردە وردە بەرەو خراپی دەچوو و دەریاکە نائارام بوو. فەرماندەی گەشتەکە، چارڵز تایلۆر، کەسێکی شارەزا نەبوو لەو ناوچەیەدا و پێشتریش مێژووی ونبوونی هەبووە. ئەو بەهەڵە وا گومانی بردبوو کە قیبلەنماکانی لەکار کەوتوون و لەسەر ئاسمانی فلۆریدا کیزە، لەکاتێکدا لە ڕاستیدا لە قووڵایی زەریادا ون ببوون. ئەو بڕیارێکی کوشندەی دا و لەجیاتی ئەوەی بەرەو خۆرئاوا بفڕێت کە بەرەو کەنارەکان دەیبرد، بەرەو خۆرهەڵات فڕی و زیاتر لە زەریادا قووڵ بووەوە. دواجار، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سووتەمەنییان تەواو بووە و لەناو شەپۆلە بەرزەکانی زەریادا تێکشکاون. تەنانەت فڕۆکە فریاکەوتنەکەش (جۆرێکی مارتن مارینەر بوو) کە بەدوایاندا نێردرابوو و ون بوو، بەوە ناسرابوو کە وەک "تەبەقەی بەنزینی فڕیو" وایە و مەیلی تەقینەوەی هەبوو؛ شایەتحاڵەکان لە کەشتییەکی نزیکەوە تەقینەوەیەکیان لە ئاسماندا بینیبوو کە لەگەڵ کات و شوێنی ونبوونی فڕۆکەکەدا دەگونجا.
دەرەنجام
لە کۆی ئەم شیکارییەدا، دەگەینە ئەو ئەنجامەی کە سێگۆشەی بەرمۆدا گێژاوێکی سەرووسروشتی نییە کە قوربانییەکانی قوت بدات، بەڵکو ناوچەیەکی جوگرافییە کە تێکەڵەیەک لە هۆکارە سروشتییە سەختەکان (وەک گەردەلوول و شەپۆلی دێوەزمە)، تایبەتمەندی جوگرافیی ناوازە (وەک ڕەوتی ئاوی بەهێز و خەندەقی قووڵ)، لەگەڵ هەڵەی مرۆیی و کێشەی تەکنیکی، بارودۆخێکیان دروست کردووە کە دەتوانێت ببێتە هۆی ڕووداوی نەخوازراو. زۆرینەی ڕەهای گەشتەکان بە سەلامەتی ئەنجام دەدرێن، بەڵام میدیا و نووسەرانی حەز لە ورووژاندن، تیشکیان خستووەتە سەر چەند ڕووداوێکی تەمومژاوی، وردەکارییە گرنگەکانیان شاردووەتەوە و زیادەڕەوییان تێدا کردووە، تا ئەفسانەیەکی سەرنجڕاکێش و پڕداهات دروست بکەن. ڕاستییەکە ئەوەیە کە هیچ نهێنییەک لە سێگۆشەی بەرمۆدادا نییە کە زانست نەتوانێت ڕاڤەی بکات. نهێنی ڕاستەقینە لەوەدایە کە بۆچی مرۆڤەکان هێندە مەیلیان بۆ باوەڕکردن بە ئەفسانە هەیە، تەنانەت کاتێکیش ڕاستییەکان زۆر سادەتر و لۆژیکیترن.
سەرچاوەکان
18 بینین
