ناوه‌ڕۆك
ناساندن
کانزا (بە ئینگلیزی: metal، بە عەرەبی: معدن) کانزا بریتییە لە هەر ماددەیەک کە لە سەرچاوەکانی ئەندامی یان نائەندامی پێکهاتبێت، تایبەتمەندی سروشتی دیاریکراوی هەبێت و پێکهاتەی کیمیاوی دیاریکراوی هەبێت.
سەرچاوە کانزاییەکان بنەمای سەرەکی
ماددین بۆ گەشەپێدانی ئابووری کۆمەڵایەتی، ئەنجامە ئامارییەکان دەریدەخەن کە زیاتر لە ٪٩٥ وزەی بەکارهێنراوی مرۆڤایەتی ٪٨٠ی کەرەستەی خاوی پیشەسازی و ٪٧٠ی کەرەستەی خاوە بۆ بەرهەمهێنانی کشتوکاڵی لە سەرچاوە کانزاییەکانەوەیە، کانزا ماددەیەکی نائەندامی پاکە کە بە شێوەیەکی سروشتی لە توێکڵی زەویدا هەیە، زیاتر لە دوو هەزار کانزا دەستنیشانکراون زۆربەی ئەمانە نائەندامین کە بەهۆی پێکەیەکگرتنی جۆراوجۆری توخمەکانەوە دروست دەبن، بەڵام بەشێکی کەم لە توێکڵی زەوی ماددەی ئەندامی تێدایە کە پێکهاتووە لە تاکە توخمەکانی وەک زێڕ، زیو، ئەڵماس و گۆگرد.
تایبەتمەندی کانزاکان
- کانزاکان لە دەرکەوتنیاندا بریقەیەکی کانزایی نیشان دەدەن.
- لە پێکهاتەی کیمیایی خۆیاندا کانزای تێدایە.
- کانزاکان شێوەی خاوییان هەیە.
پۆلێنکردنی کانزاکان
کانزای ئاسن: ئەو کانزایانەی کە ئاسنیان تێدایە پێیان دەوترێت کانزای ئاسنی نموونەی کانزا ئاسنییەکان، بریتین لە کرۆمیت و مەنگەنیز.
کانزا نائاسنییەکان: ئەو کانزایانەی کە ئاسنیان تێدا نییە پێیان دەوترێت کانزای نائاسنی، نموونەی کانزا نائاسنییەکان بریتین لە زیو، زێڕ و مس.
کانزای ناکانزا: کۆمەڵێک توخمی کیمیایی هەیە کە کاتێک دەتوێنرێتەوە بەرهەمێکی نوێ دروست ناکەن وەک بەردی ڕەهەندی، هالیت، خۆڵ.
کانزاکان لەچیدا بەکاردەهێنرێت؟
- زێڕ و زیو لە پیشەسازی زێڕینگەریدا بەکاردەهێنرێت.
- مس لە پیشەسازی سکە و بۆ دروستکردنی بۆری و وایەر بەکاردێت.
- سیلیکۆن لە کوارتزەوە بەدەست دێت لە پیشەسازی کۆمپیوتەردا بەکاردەهێنرێت.
تێکەڵکردنی توخمەکان دەتوانێت چەندین ڕەنگ دروست بکات.
- توخمە کانزاییەکان ڕەنگی یارییە ئاگرینەکان دەبەخشن.
- باریۆم ڕەنگی سەوزی بریقەداردروست دەکات.
- سترۆنتیۆم ڕەنگی سووری تۆخ دروست دەکات.
- سترۆنتیۆم و سۆدیۆم ڕەنگی پرتەقاڵی گەشاوە دروست دەکەن.
- مس و سترۆنتیۆم شین دروست دەکەن.
نموونەی کانزاکان
کانزاکان ئەو ئاوێتانەن کە بە شێوەیەکی سروشتی لەسەر زەوی بەرهەم دەهێنرێت، پێکهاتەیەکی ڕوون و کیمیایییان هەیە زیاتر لە ٣٠٠٠ کانزای ناسراو هەیە هەندێکیان وەک زێڕ و ئەڵماس دەگمەن و بەنرخن هەندێکی تریش وەک کوارتز ئاساییترن. زیاتر لە سەدا ٩٩ی ئەو کانزایانەی کە ڕووی زەوی پێکدەهێنن، تەنها لە هەشت توخم پێکدێن، هەندێک لەو توخمانە وەک کۆمپلێکس بە هاوبەشی لەگەڵ توخمەکانی تردا دەبینرێت.
پاراستنی سەرچاوە کانزاییەکان؟
- بەکارهێنانی کانزاکان بە شێوەیەکی پلان بۆ داڕێژراو و بەردەوام.
- دووبارە بەکارهێنانەوەی کانزاکان.
- پێویستە تەکنەلۆژیا باشتر بکرێت بۆ ئەوەی کانزا پلە نزمەکان بۆ دەستکەوت بەکاربهێنرێت.
کۆی قەبارەی سەرچاوە کانزاییە بەکارهێنراوەکان تەنها ٪١ی هەموو ئەو کانزایانەیە کە لە توێکڵی زەویدا هەن، بەڵام ڕێژەی بەکارهێنان ئەوەندە بەرزە کە ئەم سەرچاوە کانزاییانە کە نوێ ناکرێنەوە زۆر بە زوویی تەواو دەبن.
گرنگی سەرچاوە کانزاییەکان چییە؟
سەرچاوە کانزاییەکان لە گرنگترین سەرچاوە سروشتییەکانن کە گەشەی پیشەسازی و ئابووری وڵاتێک دیاری دەکەن بە دابینکردنی کەرەستەی خاو بۆ کەرتی سەرەتایی.
چۆن کانزاکان دەدۆزرێنەوە؟
کانزاکان لە هەموو جیهاندا لە توێکڵی زەویدا دەدۆزرێنەوە، بەڵام بە گشتی بە ڕێژەیەکی هێندە کەم کە شایەنی دەرهێنانیان نییە کانزاکان لە نەوتی ئابووری تەنیا بە یارمەتی هەندێک پرۆسەی جیۆلۆجی دەبینرێن، تەنها لەو شوێنەی کە هەڵکەوتوون نەوتە کانزاییەکان کۆدەکرێنەوە.
