ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ئەستێرە جێگیرەکان (بە ئینگلیزی; Fixed stars، بە عەرەبی; النجوم الثابتة) لە کۆندا وایان پێگووتراوە بۆ جیاکردنەوەیان لە ئەستێرە گەڕۆکەکان، یان گەڕیدەکان، کە تەنێکی ئاسمانین و بە شێوەیەکی بەرچاو لە خولگەی کەلوەکاندا دەجوڵێن. ئەستێرە جێگیرەکان هاو شێوەی ئەستێرە گەڕۆکەکان نین و ناجوڵێن و لە سەردەمی کلاسیکدا باوەڕ وابووە کە بە گۆیەکی گەردوونی زەبەلاح جێگیر دەکرێن، کە هەموو ڕۆژێک بە جوڵەیەکی نەرمی گەورەدا دەخولێتەوە بە دەوری زەویدا. ئەستێرە جێگیرەکان وا دەردەکەون کە جێگیرن بە گوێرەی زەوی و بەپێی یەکتر، کۆکراونەتەوە بۆ شێوەیەکی هێمایی کە پێیان دەوترێت بورجەکان (هەرچەندە بە گوێرەی پێشبینیکراو بە ڕێژەی کەمتر لە خولەکێک لە ساڵێکدا گەشت دەکەن، بۆیە پێویستیان بە حەفتا و دوو ساڵ هەیە بۆ ئەوەی کەمێک زیاتر لە یەک پلەی کەوانە بجوڵێن).
لە سەردەمی مۆدێرندا، ئەوەش نیشاندراوە کە ئەم ئەستێرانە جووڵەیەکی ڕاستەقینەی خۆیان هەیە، چونکە وا دەردەکەوێت گەلەستێرەکان دەخولێنەوە و فراوان دەبن، هەرچەندە ئەمە بە چاوی جەستە نابینرێت. ئەم دۆزینەوەیە وای لە زاناکان کرد بیردۆزی تەقینەوە گەورەکە دەربارەی بنچینەکانی گەردوون پێشنیار بکەن. لە وێنەی گەردوونی خولگەییدا، ئەستێرە جێگیرەکان لەناو ناوچەی کەلووی نیشانەکاندا نین، کە نەخشەیەکی هێمایە؛ هەموو ئەمانە لە سەرووی هەموو بورجەکانەوەن. هەندێک لە ئەستێرە جێگیرەکان، بەتایبەتی ئەوانەی کە نزیکن لە خولگەی خۆرەوە و قەبارەیەکی بەرچاویان هەیە، وا دۆزراوەتەوە کە کاریگەرییەکی بەرچاویان هەیە. ئەو وێنانەی کە ناوچەی کەلووەکەمانی لەسەر دامەزراوە، بێگومان شێوازەکانن کە لە بورجەکانی ئەستێرە جێگیرەکانەوە کێشراون، بەڵام بورجەکان چیتر بە تەواوی وەک نیشانەکانی ناوچەی کەلووەکان نین.
تۆلیمی و لیلی
تۆلێمی لە تێترابیبلۆس (I:9) ڕایدەگەیەنێت کە ئەستێرەکان سروشتیان پێدەدرێت بەپێی لێکچوونیان لەگەڵ کاریگەرییەکانی هەسارەکان. ئەو بە تایبەتی ئەستێرەکان لە کەرتەکانی بورجە گەورەکان تەرخان دەکات بۆ هاوشێوەی هەسارە تایبەتەکان. تۆلێمی ئەمانە بەبێ هیچ لێدوانێک لیست دەکات، جگە لەوەی کە دەڵێت ئەمانە تێبینی کاریگەرییەکانی خودی ئەستێرەکانن. ئەستێرەناسی ئێلیزابێسی، ویلیام لیلی، نزیکەی پەنجا ئەستێرەی جێگیر لە هێڵکاری هەر کاتژمێرێک جارێک دیاری کردووە. ئەستێرە جێگیرەکان کاریگەرییان هەیە کاتێک بەیەکەوەن، بەرامبەرن، چوارگۆشەن یان لایەنێکی هاوتەریبن لەگەڵ هەسارەیەک، یان خاڵێکی گرنگ لە هۆرۆسکۆپ (بەخت ناسی). ئەمانە بە تایبەتی گرنگن کاتێک لە سەرەوەن یان لە گۆشەکانن لە کاتی لەدایکبوون، یان کاتێک لە خۆر یان مانگ نزیک دەبنەوە. هەروەها کاریگەرییان هەیە کاتێک ئاڕاستە دەکرێن بۆ گۆشەکان و دەتوانرێت چالاک بکرێن بە گواستنەوەی سەرەکی. لیلی لە ئەستێرەناسی مەسیحیدا دەڵێت کە هەسارەکان لە هەندێک بەشی ناوچەی کەلووەکان (ناوچەی بورجەکان) بە ئاشکرا کاریگەرییەکانی خۆیان ڕادەگەیەنن بە بەراورد بەوانی تر. هەروەها لیلی وا بیر دەکاتەوە کە ئەمە لەو نیشانە و پلانەیە کە ئەستێرە جێگیرەکان بە هەمان سروشت لەگەڵ هەسارەکەدا ژمارەیان زیاترە و نزیکترن لە خولگەی خۆر.
ئەستێرە جێگیرەکانی بێهێنیان
پانزە ئەستێرە بە تایبەتی بە سوود دادەنرێن بۆ بەکارهێنانی جادوویی (لە ئەستێرەناسیی مامناوەندی ئەورووپا و جیهانی عەرەبی) ناسراون بە ئەستێرە جێگیرەکانی بێهینیان، (هەریەکەیان بە ئەستێرەی † بێهینیان نیشان دەدرێن). ناوەکە لە بەهمانی عەرەبییەوە وەرگیراوە، "ڕەگ"، چونکە هەریەکەیان بە سەرچاوەی هێزی ئەستێرەناسی دادەنرێت بۆ یەک یان زیاتر لە هەسارەیەک. هەروەها هەریەکەیان بەستراونەتەوە بە بەردێکی بەنرخ و ڕووەکێکەوە کە بەکاردێت لە نەریتەکاندا بە مەبەستی ڕاکێشانی کاریگەری ئەستێرەکە بۆ نموونە، بۆ تەلیسم و نوشتە. کاتێک هەسارەیەک لە ناو شەش پلەی ئەستێرەیەکی پەیوەندیدارەوە بوو، ئەم کاریگەرییەی بەتایبەتی بەهێز دەبوو.
خولگەی لا
سەرەڕای ڕابردوو، ئەو خولگانەی ڕێگەیان پێدرابوو بۆ ئەستێرە جێگیرەکان جێی گرنگین بۆ ئەو ناکۆکییانەی لە نێوان ئەستێرەناسەکاندا هەن. زۆربەی ئەستێرەناسە مۆدێرنەکان لایەنگر دەبن بۆ خولگەی زۆر بچووک، بە شێوەیەکی سەرەکی لەسەر بنەمای قەبارەی ئەستێرەکە (هەرچەندە ئەستێرەکە ڕووناکتر بێت، خولگەکەی گەورەتر دەبێت). قەبارە یەکسانە بە "پۆل"؛ mg.1 یەکسانە بە پۆلی یەکەم؛ mg.4 یەکسانە بە پۆلی چوارەم، هتد. قەبارەی ژمارەیەکی نەرێنی (بۆ نموونە سیریوس: Mg.-1.43، یان کۆنۆپەس: Mg.-0.72) تەنانەت ڕووناکترە لە پۆلی یەکەم! لەوانەیە وا بیر بکەیتەوە کە ئەمە سەیرە، بەڵام زانست ئاوایە.
ئەستێرەناسی نەریتی ژمارەیەکی بچووکتر لە ئەستێرەکان بەکاردەهێنێت و ڕێگە بە خولگەیەکی گەورەتر دەدات، بەتایبەتی بۆ چوار ئەستێرەی شاهانە: ئەلدێباران، ڕێگولوس، ئەنتارێس و فۆمالهاوت، لەگەڵ سیریوس و سپیکا. هەروەها کاپوت ئەلگۆل بە هەمان شێوە خولگەیەکی گەورەتری ڕێ پێدراوە، چونکە کاریگەرییەکی بەهێزە بۆ شەیتان و نەگریسی و ناپاکی. هێز و کاریگەری ئەستێرە جێگیرەکان دەبێت لە قەبارە و گەورەیی خۆیانەوە ڕەچاو بکرێت، جوانییەکانیان، سروشت یان تایبەتمەندییەکانیان، نزیکبوونەوەیان لە خولگەی زەوی، شوێنیان لە جیهاندا، زۆرییان، یەکەم ڕوخساری ڕۆژهەڵاتییان، پاکی شوێنەکەیان، نموونە یان ڕێککەوتنی جەستە یان تیشکی هەسارەیەک لەگەڵ خۆیان و بازنەی شوێنەکەیان.
