ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
شەڕی دەریایی کۆراڵ یەکێک لە گرنگترین شەڕەکانی دەریایی جەنگی جیهانی دووەمە لە بەرەی زەریای هێمندا. ئەم شەڕە کە لە نێوان هێزەکانی هاوپەیمانان (بە تایبەتی ئەمریکا و ئوسترالیا) و ژاپۆن ڕوویدا، یەکەم شەڕی دەریایی گەورە بوو کە تێیدا کەشتییە جەنگییەکانی هەردوو لا یەکتریان نەبینی و شەڕەکە تەنها لە ڕێگەی فڕۆکەکانەوە بەڕێوە چوو. ئەم شەڕە خاڵێکی وەرچەرخان بوو لە جەنگی زەریای هێمندا و کاریگەری گرنگی لەسەر ڕەوتی جەنگ هەبوو.
شەڕی دەریایی کۆراڵ چی بوو
شەڕی دەریایی کۆراڵ شەڕێکی دەریایی گەورە بوو کە لە نێوان هێزەکانی هاوپەیمانان و ژاپۆن ڕوویدا. ئەم شەڕە بەشێک بوو لە هەوڵەکانی ژاپۆن بۆ فراوانکردنی دەسەڵاتی خۆی لە ناوچەی زەریای هێمن و هەوڵی هاوپەیمانان بۆ ڕێگرتن لەم فراوانخوازییە. شەڕەکە بە تایبەتمەندی جیاواز بوو لە شەڕەکانی پێشووتر، چونکە یەکەم جار بوو کە دوو هێزی دەریایی بەبێ بینینی یەکتر شەڕ بکەن و تەنها لە ڕێگەی فڕۆکەکانیانەوە پەلامار بدەن.
کەی و لە کوێ ئەم شەڕە ڕوویدا
شەڕی دەریایی کۆراڵ لە نێوان ٤ تا ٨ی مایسی ساڵی ١٩٤٢ ڕوویدا. شوێنی شەڕەکە دەریای کۆراڵ بوو، کە دەکەوێتە نێوان باکووری ڕۆژهەڵاتی ئوسترالیا، باشووری ڕۆژهەڵاتی گینیای نوێ و باکووری ڕۆژئاوای دوورگەکانی سلێمان. ئەم ناوچەیە لەو کاتەدا گرنگییەکی ستراتیژی گەورەی هەبوو بۆ هەردوو لا.
هۆکارەکانی ئەم شەڕە چی بوون
چەند هۆکارێکی سەرەکی لە پشت ڕوودانی شەڕی دەریایی کۆراڵ هەبوون:
١. ستراتیژی فراوانخوازی ژاپۆن: ژاپۆن دەیویست کۆنترۆڵی زیاتری ناوچەکانی زەریای هێمن بکات و پێگەی خۆی بەهێزتر بکات.
٢. هەوڵی ژاپۆن بۆ داگیرکردنی پۆرت مۆرسبی: ئەم بەندەرە لە گینیای نوێ گرنگییەکی ستراتیژی هەبوو و ژاپۆن دەیویست دەستی بەسەردا بگرێت.
٣. پاراستنی ئوسترالیا: هاوپەیمانان دەیانویست ڕێگە لە پێشڕەوی ژاپۆن بەرەو ئوسترالیا بگرن.
٤. کۆنترۆڵی هێڵەکانی پەیوەندی: هەردوو لا دەیانویست کۆنترۆڵی هێڵەکانی پەیوەندی دەریایی لە ناوچەکەدا بکەن.
میکانیزم و ستراتیژی سەربازی لایەنەکان چۆن بوو
میکانیزم و ستراتیژی سەربازی لە شەڕی دەریایی کۆراڵدا نوێ و جیاواز بوو:
١. بەکارهێنانی هەڵگرەکانی فڕۆکە: هەردوو لا پشتیان بە هەڵگرەکانی فڕۆکە بەست بۆ ئەنجامدانی هێرشەکان. ژاپۆن دوو هەڵگری فڕۆکەی بەکارهێنا (شۆکاکو و زویکاکو)، لە کاتێکدا هاوپەیمانان دوو هەڵگری فڕۆکەیان بەکارهێنا (یو ئێس ئێس لێکسینگتۆن و یو ئێس ئێس یۆرکتاون).
٢. هەواڵگری و چاودێری: هەردوو لا هەوڵیان دەدا زانیاری لەسەر جووڵەی یەکتر کۆبکەنەوە. بەکارهێنانی فڕۆکەی هەواڵگری و ڕادار ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو.
٣. هێرشی ئاسمانی: شەڕەکە بە تەواوی لە ڕێگەی هێرشە ئاسمانییەکانەوە بەڕێوە چوو. فڕۆکە بۆمبهاوێژ و تۆرپێدۆهاوێژەکان ڕۆڵی سەرەکییان هەبوو.
٤. بەرگری دژە ئاسمانی: کەشتییەکان پێویست بوو بەرگری لە خۆیان بکەن لە بەرامبەر هێرشە ئاسمانییەکاندا.
٥. کۆنترۆڵی ناوچەی ئاسمانی: هەردوو لا هەوڵیان دەدا کۆنترۆڵی ناوچەی ئاسمانی بکەن بۆ ئەوەی بتوانن هێرشەکانیان بە سەرکەوتوویی ئەنجام بدەن.
دەرەنجامەکانی ئەم شەڕە چی بوون
شەڕی دەریایی کۆراڵ چەندین دەرەنجامی گرنگی هەبوو
١. وەستاندنی پێشڕەوی ژاپۆن: ئەگەرچی شەڕەکە لە ڕووی تەکنیکییەوە سەرکەوتنێکی بچووک بوو بۆ ژاپۆن، بەڵام توانرا پێش لە پلانی داگیرکردنی پۆرت مۆرسبی بگیرێت.
٢. پاراستنی ئوسترالیا: شەڕەکە بووە هۆی پاراستنی ئوسترالیا لە مەترسی داگیرکاری ڕاستەوخۆی ژاپۆن.
٣. زیانی هەردوو لا: هەردوو لا زیانی گەورەیان بەرکەوت. ژاپۆن هەڵگری فڕۆکەی شۆهۆ و کەشتی ترۆپێدۆهاوێژی لەدەستدا، لە کاتێکدا هاوپەیمانان هەڵگری فڕۆکەی لێکسینگتۆنیان لەدەستدا.
٤. کاریگەری لەسەر شەڕی میدوەی: زیانەکانی ژاپۆن لەم شەڕەدا کاریگەری لەسەر تواناکانیان لە شەڕی میدوەی هەبوو کە مانگێک دواتر ڕوویدا.
٥. گۆڕانکاری لە ستراتیژی جەنگی دەریایی: ئەم شەڕە نیشانی دا کە چۆن هەڵگرەکانی فڕۆکە و هێزی ئاسمانی دەتوانن ڕۆڵی سەرەکی لە شەڕە دەریاییەکاندا بگێڕن.
٦. بەرزبوونەوەی ورەی هاوپەیمانان: ئەم شەڕە بووە هۆی بەرزبوونەوەی ورەی هێزەکانی هاوپەیمانان، چونکە توانیان بۆ یەکەم جار پێش بە پێشڕەوی ژاپۆن بگرن.
لە کۆتاییدا، شەڕی دەریایی کۆراڵ وەرچەرخانێکی گرنگ بوو لە جەنگی زەریای هێمندا. ئەم شەڕە نەک تەنها ڕێگەی لە فراوانبوونی زیاتری ژاپۆن گرت، بەڵکو بووە هۆی گۆڕانکاری لە شێوازی بەڕێوەبردنی شەڕە دەریاییەکان و گرنگی زیاتری هێزی ئاسمانی لە جەنگی دەریاییدا دەرخست.
