ناوه‌ڕۆك
پێشەکی
پاکتاوی ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا یەکێکە لە تاریکترین بەشەکانی مێژووی یەکێتی سۆڤیەت و نموونەیەکی بەرچاوە لە سیاسەتی پاکتاوی ئەتنیکی و ڕاگواستنی بەزۆری گەلان لە سەردەمی ستالیندا. ئەم ڕووداوە کە لە ساڵی ١٩٤١دا ڕوویدا، ژیانی سەدان هەزار کەسی گۆڕی و کاریگەرییەکانی هەتا ئەمڕۆش بەردەوامن.
پێشینەی مێژوویی ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا
ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا مێژوویەکی درێژیان لە ڕووسیادا هەبوو. لە ساڵی ١٧٦٣دا، کاترینی مەزن، ئیمپراتۆری ڕووسیا، بانگەوازی بۆ جووتیارانی ئەوروپایی کرد تا لە ناوچەی ڤۆڵگادا نیشتەجێ بن. زۆربەی ئەو کەسانەی وەڵامی ئەم بانگەوازەیان دایەوە ئاڵمانی بوون. ئەوان لە ناوچەکەدا نیشتەجێ بوون و کۆمەڵگەیەکی بەرهەمهێن و گەشەسەندوویان پێکهێنا. بە درێژایی سەدەکان، ئەوان پارێزگارییان لە زمان و کەلتووری خۆیان کرد، لە هەمان کاتدا بەشداری گرنگیان لە ژیانی ئابووری و کۆمەڵایەتی ڕووسیادا هەبوو.
لە سەردەمی سۆڤیەتدا، لە ساڵی ١٩٢٤دا کۆماری خودموختاری سۆشیالیستی ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا دامەزرا. ئەم کۆمارە بوو بە ناوەندی کەلتووری و زمانەوانی بۆ نزیکەی ٦٠٠,٠٠٠ ئاڵمانی سۆڤیەت. لەوێدا، ئەوان قوتابخانە، ڕۆژنامە و دەزگای چاپەمەنی تایبەت بە خۆیان هەبوو و توانییان کەلتوور و ناسنامەی خۆیان بپارێزن.
هۆکارەکانی پاکتاو و ڕاگواستن
لەگەڵ دەستپێکردنی جەنگی دووەمی جیهانی و هێرشی نازییەکان بۆ سەر یەکێتی سۆڤیەت لە حوزەیرانی ١٩٤١دا، ستالین و دەسەڵاتدارانی سۆڤیەت گومانیان لە وەلای ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا کرد. ئەم گومانە لەسەر هیچ بەڵگەیەکی ڕاستەقینە دانەمەزرابوو و تەنها لەسەر بنەمای ڕەگەزپەرستی و ترس لە "دوژمنی ناوخۆیی" بوو. ستالین، کە ناسرابوو بە بڕیارە توندوتیژ و نامرۆڤانەکانی، بڕیاری دا کە هەموو ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا وەک هەڕەشەیەک بۆ سەر ئاسایشی سۆڤیەت لەقەڵەم بدات.
لە ٢٨ی ئابی ١٩٤١دا، ستالین فەرمانێکی دەرکرد بۆ ڕاگواستنی هەموو ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا بۆ ناوچە دوورەکانی سیبیریا و کازاخستان. ئەم بڕیارە بە تەواوی ناعادیلانە و نامرۆڤانە بوو، چونکە هیچ بەڵگەیەک نەبوو کە ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا هاوکاری نازییەکانیان کردبێت یان مەترسییەک بن بۆ سەر یەکێتی سۆڤیەت. بەپێچەوانەوە، زۆربەیان هاووڵاتی وەفادار و بەرهەمهێن بوون کە بۆ چەندین نەوە لە ڕووسیادا ژیابوون.
پرۆسەی ڕاگواستن و دەرهاویشتەکانی
پرۆسەی ڕاگواستن بە خێرایی و بێبەزەییانە ئەنجامدرا. لە ماوەی تەنها چەند هەفتەیەکدا، نزیکەی ٤٥٠,٠٠٠ ئاڵمانی ڤۆڵگا بە زۆر لە ماڵەکانیان دەرکران و لە شەمەندەفەری بارهەڵگردا بۆ ناوچە دوورەکانی سۆڤیەت ڕاگوێزران. ئەم ڕاگواستنە لە هەلومەرجێکی زۆر خراپدا ئەنجامدرا. خەڵک تەنها ڕێگەیان پێدرا بڕێکی کەم لە کەلوپەلی کەسیی خۆیان لەگەڵ خۆیان ببەن. زۆربەی کات و سامانیان لە پشتەوە بەجێما.
گەشتەکە بۆ خۆی مەرگهێنەر بوو. هەزاران کەس لە ڕێگادا بەهۆی برسێتی، نەخۆشی و سەرماوە گیانیان لەدەستدا. ئەوانەی گەیشتنە شوێنی مەبەست، خۆیان لە ناوچەیەکی نامۆ و ناخۆشدا بینییەوە. زۆربەیان ناچارکران لە کەمپی کاری زۆرەملێ یان لە کێڵگە و کارگەکاندا کاربکەن. هەلومەرجی ژیان زۆر سەخت بوو. مردن بە شێوەیەکی بەرچاو بەرز بوو.
کۆماری خودموختاری ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا هەڵوەشێنرایەوە و ناوچەکە دابەشکرا بەسەر هەرێمەکانی دەوروبەردا. بەم شێوەیە، ستالین نەک تەنها خەڵکەکەی ڕاگواست، بەڵکو هەوڵیدا هەموو شوێنەوارێکی مێژووییان لە ناوچەکەدا بسڕێتەوە.
ژیان لە دوورخراوەیی
ژیان بۆ ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا لە شوێنە نوێیەکانیاندا زۆر سەخت بوو. ئەوان وەک "دوژمنانی گەل" مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرا و ڕووبەڕووی جیاکاری و چەوساندنەوەی بەردەوام دەبوونەوە. مافی گەڕانەوەیان بۆ ماڵەکانیان لێ زەوتکرابوو و زۆربەی مافە مەدەنییەکانیان لێ سەندرابووەوە. زۆربەیان ناچارکران لە کەمپەکانی کاری زۆرەملێدا کاربکەن، لە ژێر چاودێری توندی پۆلیسی نهێنی سۆڤیەتدا.
سەرەڕای ئەم هەلومەرجە سەختە، ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا هەوڵیاندا پارێزگاری لە کەلتوور و ناسنامەی خۆیان بکەن. ئەوان بە نهێنی زمانی ئاڵمانییان بە منداڵەکانیان دەوتەوە و نەریتە کەلتوورییەکانیان بەردەوام کرد. ئەمە نیشانەی خۆڕاگری و بەهێزی ڕۆحی ئەم گەلە بوو لە بەرامبەر ستەمی دەوڵەتدا.
کاریگەرییە درێژخایەنەکان
کاریگەرییەکانی ئەم پاکتاوە تا ئەمڕۆش بەردەوامن. دوای مردنی ستالین لە ساڵی ١٩٥٣دا، هەندێک لە سنووردارییەکانی سەر ئاڵمانەکان لابران، بەڵام زۆربەیان نەیانتوانی بگەڕێنەوە بۆ ناوچەی ڤۆڵگا. کۆماری خودموختاری ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا دووبارە دانەمەزرایەوە و زۆربەی موڵک و زەوییەکانیان نەگەڕێنرانەوە.
ئەم ڕووداوە بووە هۆی لەناوچوونی بەشێکی زۆر لە کەلتوور و زمانی ئاڵمانی لە ڕووسیادا. زۆر لە ئاڵمانەکانی ڤۆڵگا دواتر کۆچیان کرد بۆ ئاڵمانیا یان وڵاتانی دیکە. ئەوانەی مانەوە، زۆربەیان تێکەڵ بە کۆمەڵگە ڕووسییەکە بوون و بەشێکی زۆر لە ناسنامەی کەلتووریی خۆیان لەدەستدا.
